اقناع اندیشه یکی از مراحل امر به معروف و نهی از منکر موفق در جامعه است

به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان،  امر به معروف و نهی از منکر از واجبات بسیار مهم و بزرگ اسلام به شمار می آید، افرادی که این فریضه بزرگ الهی را ترک می کنند یا نسبت به آن بی تفاوتند، گناهکارند و کیفری سخت و سنگین در انتظار آنها است. امر به معروف و نهی از منکر نه تنها به اتفاق علمای اسلام واجب است، بلکه وجوب آن جزو ضروریات دین مبین اسلام به شمار می آید.
 
محدوده امر به معروف و نهی از منکر منحصر به قشر و صنف خاصی از مردم نیست و تمام اقشار و اصناف واجد شرایط را در بر می گیرد حتی بر زن و فرزند واجب است که هنگام مشاهده ترک معروف یا انجام حرام توسط پدر و مادر یا شوهر، در صورت تحقق شرایط آن به امر به معروف و نهی از منکر مبادرت کنند.

امر به معروف و نهی از منکر مربوط به جایی است که شخصی با علم به حکم شرعی و با التفات تخلف کند، اما نسبت به کسانی که به خاطر جهل به حکم شرعی مرتکب گناه می شوند، ارشاد و راهنمایی لازم است و امر و نهی واجب نیست، همچنین نسبت به کسانی که به خاطر غفلت یا جهل به موضوع، مرتکب گناه می شوند تکلیفی نیست مگر این که موضوع از امور بسیار مهم نزد شارع باشد که در این موارد باید شخص را متوجه حکم یا متوجه موضوع کرد.

با توجه به اهمیت موضوع خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین «سامان هادی پور» مدیرکل مساجد و محلات ستاد امر به معروف و نهی از منکر کشور انجام داده است که در ادامه می خوانید:

درخصوص جایگاه و مهارت متقاعدسازی در امر به معروف و نهی از منکر توضیح دهید؟

مهارت متقاعدسازی و اقناع اندیشه مخاطب یکی از مراحل موثر و تاثیرگذار امر به معروف و نهی از منکر است. اقناع اندیشه در فرآیند اجرای امر به معروف و نهی از منکر یکی از موضوعات بسیار مهم محسوب می شود. شاید تلقی برخی این باشد که در مقام امر به معروف و نهی از منکر باید فردی را که مرتکب معصیتی می شود، نهی کنیم و در نهی از منکر یا امر به معروف ما در جایگاهی قرار داریم که امر به معروف و یا نهی از منکر ما از جایگاه بالا به پایین باشد که این موضوع از نظر من صحیح نیست.

نتیجه و تاثیرگذاری در امر به معروف و نهی از منکر بسیار مهم است و اینکه برخی با این بهانه که احتمال تاثیرگذاری نمی دهیم از زیر اجرای این فریضه العین شانه خالی کنند به هیچ وجه پذیرفتنی نیست. تاثیرگذاری ای که نسبت به امر به معروف و نهی از منکر مطرح است صرفا مربوط به فرد گناهکار نیست چرا که ممکن است اطرافیان آن فرد نیز تاثیر بپذیرند.

زمانی که ما نهی از منکر می کنیم ممکن است مخاطب قبول نکند اما جلوی گناهش گرفته می شود و تاثیر امر و نهی در آینده رخ می دهد. گاهی اوقات امر به معروف و نهی از منکر می توانند توسط تکرار مومنین تاثیر خود را بگذارد.

برای آنکه اثرگذاری در امر به معروف و نهی از منکر به بالاترین مرتبه خود برسد چه راهکاری وجود دارد؟

امر به معروف و نهی از منکر در هر صورت تاثیرگذار است و تاثیرگذاری آن حائز اهمیت می باشد اما برای اینکه تاثیرگذاری در امر به معروف و نهی از منکر به بالاترین حد خود برسد که هم روی خود فرد تاثیر بسزایی داشته باشد هم روی اطرافیان هم در همان لحظه اثر بگذارد و هم جلوی گناه گرفته شود، همه اینها به اقناع اندیشه وابسته است؛ اینکه چقدر بتوانیم مخاطب را اقناع کنیم و متوجه زشتی گناهی که انجام می دهد بشود و جلوی تکرار گناه را هم می گیرد. زمانی که ما توضیح می دهیم و مخاطب را اقناع می کنیم، باعث می شود فرد از روی میل و اشتیاق آنها را ترک کند و یا معروف را انجام دهد و حتی ممکن است خود فرد به ناهی منکر و آمر به معروف تبدیل شود.  اینها همه آثار و برکات اقناع اندیشه است.

بصیرت افزایی در امر به معروف و نهی از منکر چه نقشی دارد؟

در آیه 108 سوره یوسف خداوند به زیبایی به مسئله اقناع اندیشه می پردازد و می فرماید:«قُلْ هَٰذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّهِ ۚ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِي ۖ وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ؛ بگو: طریقه من و پیروانم همین است که خلق را به خدا با بینایی و بصیرت دعوت کنیم، و خدا را از شرک و شریک منزه دانم و هرگز به خدای یکتا شرک نیاورم.»

تبعیت در امر به معروف و نهی از منکر به معنی آن است که اگر تابع پیامبر باشیم تا محبوب نزد خدا شویم لازمه اش این است که دعوت به امر به معروفی که انجام می دهیم در تبعیت از پیامبر گرامی اسلام باشد و به گونه ای دعوت به معروف و نهی از منکر انجام دهیم که به مخاطب بصیرت دهیم. اگر اقناع اندیشه به امر به معروف و نهی از منکر افزوده شود، میزان تاثیرگذاری افزایش یافته و جلوی گناهان بعدی گرفته می شود.

با توجه به شرایط روز جامعه و پیشرفت تکنولوژی های ارتباطی، امر به معروف و نهی از منکر چگونه باید انجام شود؟

اقناع اندیشه یکی از مراحل و فرآیندهای امر به معروف و نهی از منکر موفق در جامعه امروز است. اگر شرایط امر به معروف و نهی از منکر در گذشته و حال ار مقایسه کنیم با توجه به اینکه در گذشته دامنه وسایل ارتباط جمعی این قدر گسترده نبود و تکنولوژی ارتباطی زیاد پیشرفت نکرده بود، شبهات و مسایلی که برای مردم مطرح می شد در حد محدود به مسایل اطراف خود بود اما امروز با گسترش رسانه های جمعی و پیشرفت تکنولوژی بسیاری از سوالات و شبهات در ذهن نوجوانان و جوانان مطرح شده است که بسیاری از آنها از طریق فضای مجازی و شبکه های ماهواره ای ایجاد شده است، مسایل و شبهاتی که تا 200 سال پیش مطرح نبوده است؛ بنابراین این موضوع  امر به معروف و نهی از منکر را به مراتب سخت تر از گذشته می کند.

اقناع اندیشه ای که امروز باید مهارت آن را بلد باشیم بسیار پیچیده تر است. امروز باید این آمادگی را در خود ایجاد کنیم که اگر فردی را  که امر به معروف و نهی از منکر می کنیم، آن منکر را ترک کرد و از ما درباره علت ترک منکر سوال کرد بتوانیم پاسخ منطقی و قانع کننده ای به وی بدهیم؛ مثلا در مورد فردی که بدحجاب است وی را از بدحجابی نهی کنیم و مخاطب این موضوع را بپذیرد اما درباره چرایی رعایت حجاب از ما توضیح بخواهد و سوال کند، اگر نتوانیم در مقام سوالی که پرسیده شده پاسخ قانع کننده ای بدهیم شاید در آن لحظه تحت تاثیر نهی از منکر ما حجاب را رعایت کند اما اگر اقناع صورت بگیرد، رعایت حجاب از جانب وی ادامه دار خواهد بود و این انتخاب، آگاهانه انجام می شود.

درباره روش های اقناع اندیشه توضیح دهید؟

برای اقناع اندیشه در فرآیند امر به معروف و نهی از منکر باید روش هایی بیاموزیم که طی سه دقیقه یا حداکثر 10 دقیقه بتوانیم مخاطب را به حدی از اقناع برسانیم، برای اقناع نیاز داریم که مطالعه اجمالی درباره موضوع داشته باشیم و نحوه جمع آوری اطلاعات برای اقناع را نیز بیاموزیم. این روش ها صرفا برای امر به معروف لسانی و از نوع چهره به چهره کاربرد ندارد بلکه در حوزه رسانه ای هم می تواند موثر باشد. زمانی که اطلاعات کافی درباره موضوع و مسئله مورد نظرمان داشته باشیم و احساس کنیم که باید به موضوع در قالب تهیه کلیپ یا مصاحبه یا پیام و متن قابل انتشار در فضای مجازی می توان به موضوع پرداخت با استفاده از روش های اقناع سازی می توانیم در این حوزه ها نیز فعالیت کنیم و در کنار امر به معروف و نهی از منکر فردی در امر به معروف و نهی از منکر جمعی نیز فعالیت داشته باشیم. توضیح و تبیین، مقایسه، تعامل موضوعی، استقرا و تحقیقات علمی، نقد و بررسی و توجیه از روش های اقناع اندیشه در فرآیند امر به معروف و نهی از منکر می باشد.