به گزارش خبرنگار گروه غدیر و مهدویت خبرگزاری شبستان، بیست و سومین کرسی ترویجی از مجموعه برنامه های همایش «شهید سلیمانی و مکتب انتظار و مقاومت» با عنوان: «مهرورزی بر مردم، سختگیری با دشمنان در مرام شهید سلیمانی» امروز (سه شنبه، 7 دی ماه) در سالن جلسات پژوهشکده علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.
بنابر این گزارش، در ابتدای این کرسی «ذوالفقار ناصری»، محقق و پژوهشگر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي و دبیر علمی این نشست، اظهار کرد: محبت و مهرورزی از آموزه های اساسی ادیان به ویژه اسلام است و در مسیحیت هم بر آن تاکید بسیار شده است، اما در مقابل محبت و مهرورزی که از اصول اولیه اسلام محسوب می شود، سختگیری بر دشمنان هم در اسلام جایگاهی ویژه دارد در حالی که در ادیان دیگر چندان مورد تاکید قرار نگرفته است؛ این دو اصل با عنوان تولی و تبری در اسلام شناخته می شود.
در ادامه حجت الاسلام والمسلمین «خدامراد سلیمیان» به عنوان ارائه دهنده در این کرسی، اظهار کرد: خداوند متعال انسان را آمیخته ای از خوی انسانی و حیوانی آفریده است، بر این اساس دو جبهه حق و باطل شکل می گیرد جبهه ای که در آن انسان هایی با خوی حیوانی حضور دارند و جبهه ای که در آن انسان هایی با خوی فرشتگانی هستند؛ لذا پیامبرانی مبعوث شدند تا انسان ها را به مسیر صحیح هدایت کنند برخی گرویدند و برخی اعراض کردند تا نوبت به پیامبر خاتم(ص) رسید، ما امروز وارث انبیاء و اوصیاء هستیم تا با مبارزه با امیال حیوانی و رسیدن به جایگاهی که مدنظر خدا است، در مسیر قرار بگیریم.
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: خداوند در آیه 54 سوره مبارکه مائده می فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ۚ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ؛ ای گروهی که ایمان آورده‌اید، هر که از شما از دین خود مُرتَد شود به زودی خدا قومی را که بسیار دوست دارد و آنها نیز خدا را دوست دارند و نسبت به مؤمنان سرافکنده و فروتن و به کافران سرافراز و مقتدرند (به نصرت اسلام) برانگیزد که در راه خدا جهاد کنند و (در راه دین) از نکوهش و ملامت احدی باک ندارند. این است فضل خدا، به هر که خواهد عطا کند و خدا را رحمت وسیع بی‌منتهاست و (به احوال همه) دانا است.»
وی ادامه داد: این آیه بشارت بزرگی است به مومنان؛ دایره شمول آن را می توان در همه گستره بعد از بعثت حضرت رسول(ص) ساری و جاری بدانیم و افراد بسیاری در تاریخ مصداق این آیه بوده اند، چنان که قرآن تصریح می کند خدا محبت این افراد را در دل ها قرار می دهد: «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا؛ همانا آنان که به خدا ایمان آوردند و نیکوکار شدند خدای رحمان آنها را (در نظر خلق و حق) محبوب می‌گرداند». امام خمینی(ره) از مصادیق بارز این آیه در دوران معاصر بودند که محبت‌شان در دل های مردم اعم از مسلمان و غیرملسمان و ایرانی و غیرایرانی قرار گرفت.
حجت الاسلام سلیمیان تاکید کرد: علاوه بر این، امام صادق(ع) از پدرانشان و از امیرالمومنین(ع) نقل کردند، که حضرت امیر(ع) فرمودند: اگر کسی بین خدا و خویش را و بین خویش و خدا را اصلاح کند (با رعایت فرامین الهی)، خدا همه فاصله های بین او و خلق را برخواهد داشت. علاوه بر این، امیرالمومنین(ع) در فرازی از نامه 53 نهج البلاغه می فرمایند: مردمان نیکوکار از سخنانی شناخته شوند که خدای متعال درباره آنها، از زبان خویش بر زبان بندگان جاری می سازد. بسیاری از مردم تا قبل از شهادت نامی از سردار سلیمانی نشنیده بودند اما بعد از شهادت میل و علقه ای خاص به ایشان یافتند و این مصداق آیه «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا» است.
وی بیان کرد: در دوسویه حق و باطل، این انسان است که با انتخاب خود، رفتاری خاص را در پیش می گیرد، برای ما به عنوان مسلمانان رفتارهایی برای هر یک از این دوسویه تعریف شده است؛ قرآن در آیه 29 سوره مبارکه فتح می فرماید: «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ ۚ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ ...؛ محمد (صلی اللّه علیه و آله و سلم) فرستاده خداست و یاران و همراهانش بر کافران بسیار قویدل و سخت و با یکدیگر بسیار مشفق و مهربانند ...»؛ بنابر این آیه، نفوذناپذیری و مقابله سخت با دشمنان و در مقابل مهربانی و مودت در حق یکدیگر تکلیف مومنان است.
شاخصه ایمان
حجت الاسلام سلیمیان ادامه داد: ما مامور به اطاعت از احکام دین و آیات قرآن و الگوگیری از رسول خدا(ص) هستیم، لذا تکلیف ما این است که در مقابل دشمنان در نهایت شدت و عزت و در مقابل دوستان رسول خدا(ص) در نهایت شفقت و مهربانی باشیم. یکی از شاخصه های اصلی ایمان، میزان برخورد با دشمنان و میزان رفتار محبت آمیز با دوستان است.
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ادامه تاکید کرد: انسان هایی به اوج و قله می رسند و مصداقِ وَالَّذِينَ مَعَهُ می شوند که این دو صفت را در نهایت اکمال در خود ایجاد کنند؛ امیرالمومنین(ع) در مقابل دشمنان چیزی جز خشم و غضب و اقتدار تمام نیست، اما وقتی در کوچه و خیابان عبور و با ایتام و انسان های معمولی برخورد می کردند آن صفات محو می شد و به انسانی در نهایت تواضع تبدیل می شدند.
این کارشناس مهدوی گفت: کمتر انسان هایی داریم که این دو ویژگی را در خود به اعلی درجه رسانده باشند وکه در دوسویه این تقابل به اوج رسیده اند؛ اما نمونه های فراوانی داریم در سیره حاج قاسم که این دو ویژگی را در اوج داشته اند، زمانی که در مقابل دشمنان مدعی حاکمیت جهان قرار می گیرد، به بالاترین رتبه حاکمیت ایالات متحده خطاب می کند: بیا! من حریف تو هستم! اما وقتی سردار در روستای محل تولد خود است یا به دیدار فرزند شهدا می رود، جلوه هایی زیبا از محبت و شفقت را به نمایش می گذارد و در کمال تواضع و فروتنی با انسان ها برخورد می کند. این توانمندی انسانی از نسل و عصر ما در رسیدن به این دو ویژگی قرآنی را نشان می دهد. چنان که سردار سلیمانی در ماجرای سیل 98 و دیگر بلایا و بحران ها از معمولی ترین انسان ها نیز معمولی تر بودند و حضور داشتند اما نقشی موثر ایفا می کردند.
محبت شهید سلیمامی مختص هم‌کیشان نبود
وی در پایان خاطرنشان کرد: محبت ایشان منحصر به هموطنان و همدینان و هم‌کیشان نبود بلکه نسبت به پیروان سایر ادیان به ویژه در مواجهه با داعش در عراق و مخالفان در سوریه، حتی آنها که مسلمان و شیعه نبودند، اذعان به مهرورزی و محبت شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی داشتند. ایشان ثابت کردند می شود بر اساس آیات شریف قرآن و بیانات معصومان(ع) در شخصیت خود این حس را ایجاد کنیم که در مقابل دشمن در اوج و قله برخورد شدید و در مقابل دوستان خدا، در نهایت تواضع و فروتنی باشیم. در تشییع کم‌نظیر ایشان حتی آنها که دلداده نظام و اسلام نبودند به دلیل رشادت های سردار، حضور یافتند و آن تشییع میلیونی را در تاریخ ثبت کردند.
در ادامه این کرسی، حجت الاسلام والمسلمین «محمدتقی اسلامی»، ناقد مباحث مطرح شده با بیان اینکه بر ایده نقدی نیست، گفت: ما باید از اینگونه مباحث و کرسی ها استقبال کنیم چون در مقایسه با ادیان دیگر در شناساندن شخصیت های اثرگذارمان کمکاری داریم برای مثال برای یک مادر ترزا در مسیحیت چقدر شخصیت پردازی شده است!
استادیار و مدیر گروه پژوهشی اخلاق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي ادامه داد: باید درباره شخصیت هایی مثل شهید سلیمانی تحقیق و آنها را به جهانیان، نه فقط مردم خودمان معرفی کنیم. البته باید کار علمی و روشمند انجام شود. پژوهش ما باید مسئله داشته باشد، اگر مسئله روشن نباشد، تحقیق پیش نرود و صرفا مباحث کلیشه ای ارائه می شود که برای مخاطب هم آورده ای نخواهد داشت ... از یک تحقق روشمند علمی، افقگشایی های تازه انتظار می رود. اگر مسئله روشن نباشد، نمی دانیم باید چه روشی اعم از تجربی، فلسفی، جامعه شناختی و ... استفاده کنیم. باید داده ها را نیز در پرتوی تعیین مسئله، مشخص کنیم. اینها استاندارد یک پژوهش علمی است.
وی تصریح کرد: باید مشخص کنیم در چه چیزی بلاتکلیف هستیم و می خواهیم آن را برطرف کنیم، برای مثال باید معنی مخالفت و دشمنی و تفاوت و میزان آنها تبیین شود، دکتر سلیمیان چند بار بر تعبیر «در نهایت دشمنی و دوستی» تاکید کردند، این، تعبیری مبهم است. در بحث های تجربی نمی توان استدلال صرفا به آیات و روایات داشت، وقتی می گوییم در مرام شهید سلیمانی نمی توان به چند مصداق برای مثال در وصیتنامه ایشان اشاره کرد. اگر مسئله ما شهید سلیمانی است باید مسئله مشخص باشد.
حجت الاسلام والمسلمین اسلامی یادآور شد: مکتب با مرام تفاوت دارد، چنان که محبت همان مهرورزی نیست، باید نسبت این تعابیر با هم مشخص شود و بعد از این وارد عرصه تحقیق تجربی شویم و بدانیم شهید سلیمانی مصداق کدامیک هستند.
برندسازی و سلبریتی‌سازی در حوزه اخلاق نداریم
در ادامه «احمد شاکرنژاد»، دیگر ناقد مباحث مطرح شده، بیان کرد: ما در معرفی علمی اسوه های خود کمکاری می کنیم و برندسازی و سلبریتی‌سازی در حوزه اخلاق نداریم و این کمکاری باعث می شود کسانی که صرفا شهرتی اجتماعی دارند، الگوی جوانان شوند. البته اسوه‌سازی باید علمی باشد و خلاءها و ابهامات برطرف شود.
استادیار و رئیس پژوهشکده اخلاق و معنویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي اضافه کرد: در این بحث ابتدا باید چالش مدنظر خود را معرفی کند و بگوید می تواند این چالش را رفع کند یا نه؟، اینکه قرآن ما را به دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خدا امر کرده، چالش نیست همچنین است، عمل شهید سلیمانی به این توصیه؛ چون حتی برخی غیرمسلمانان به این نتیجه رسیده اند که باید با دوستان دوستی و با دشمنان دشمنی کرد.
وی درباره چالش هایی که باید با این پژوهش برطرف شوند، ابراز کرد: برخی افراد می خواهند کاری انجام دهند اما ضعف اراده و توانایی دارند و در عمل نمی توانند دوستی و دشمنی کنند؛ باید ببینیم سردار چه کردند که این دوستی و دشمنی را به خوبی و بجا انجام می دادند. نکته دیگر آنکه ممکن است برخی دوستی ها و دشمنی ها به ضرر اسلام تمام شود. باید بررسی کنیم شهید سلیمانی چطور دوستی و دشمنی می کردند که به ضرر اسلام و نظام ختم نمی شد!
شاکرنژاد تاکید کرد: معنا و میزان مهرورزی هم باید مشخص شود، همچنین است گستره الگوبخشی شهید سلیمانی اینکه فقط برای نظامی ها الگو هستند یا نه برای عموم مردم می توانند چنین نقشی ایفا کند؟ .. باید شرایطی که مکتب و مرام شهید سلیمانی در آنها ایجاد شده است نیز مشخص شود. علاوه بر این، باید اینگونه از دینداری را با دیگر انواع دینداری مقایسه کرد. نهایتا باز تاکید بر مشخص کردن چالش مسئله است.
همچنین، حجت الاسلام والمسلمین «حسین الهی نژاد»، رئیس پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی نیز گفت: از مباحث مهم در مقاله نویسی و پروژه های پژوهشی، روشن شناسی است، توجه به این مهم نتیجه بخش است و صدر و ذیل بحث را تبیین می کند. انتخاب روش بسته به شیوه محقق دارد، در بحث مهرورزی بر مردم و سختگیری بر دشمنان در مرام شهید سلیمانی، مولفه های مختلفی وجود دارد که روش ما را مشخص می کند.
دبیر علمی همایش «شهید سلیمانی و مکتب انتظار و مقاومت» تاکید کرد: باید از احادیث و قرآن و عقل و تجربه باید برای تبیین مهرورزی و دشمنی استفاده شود، کلیه نشست های علمی ما باید با رویکرد مسئله محوری دنبال شود و لذا چالش باید خود را نشان دهد تا نتیجه مطلوب به دست آید. چیستی و ماهیت شناسی و انواع مهرورزی باید در فرآیند بحث مشخص شود.
همچنین، حجت الاسلام والمسلمین «رحیم کارگر» تاکید کرد: باید مهرورزی و دشمنی در فرهنگ انتظار تبیین شود، در قالب همایش فرهنگ انتظار قرار است این مباحث ارائه شود، این نشست باید به ما می گفت درم هدویت و فرهنگ انتظار مسئله مهرورزی و سختگیری با دشمنان چه جایگاهی دارد، دوم آنکه شهید سلیمانی چگونه از فرهنگ انتظار این کدها را دریافت کرده اند و مهرورزی منتظرانه و سختگیری منتظرانه علیه جبهه باطل را در بالاترین درجه عینیت ببخشد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تاکید کرد: ما درصدد تبیین شخصیت شهید سلیمانی نیستیم در پی آن هستیم که مکتب حاج قاسم چگونه خود را در فرهنگ انتظار ظهور و بروز داد و این بروز در تمدن سازی نوین اسلامی چه نقشی دارد.
حجت الاسلام سلیمیان در پاسخ به نقدهای مطرح شده، بیان کرد: تاکید بر نهایت، به دلیل تعبیر قرآنی اشداء، اعزه که صفت تصیلی هستند، است که بالاتر از آن نداریم، مسئله‌محور بودن به عنوان باز می گردد.
نظر شما