خبرگزاری شبستان: اگر چه هدف اصلی بنای مسجد، ایجاد مکان خاصی برای عبادت و راز و نیاز با خداوند متعال است و علت نامگذاری آن به مسجد آن است که جایگاه سجده و تواضع در پیشگاه خداوند متعال است؛ اما نباید از جنبه‌های دیگر مسجد غافل شد. با نگاهی گذرا به تاریخ صدر اسلام و پس از آن، درمی یابیم که مسجد از آغاز پیدایش تاکنون به عنوان مرکز مهمی برای انجام رسالت رسول خدا(ص) منشا تحولات و خدمات و پایگاهی برای ابلاغ پیام های الهی به شمار می‌رفته است.
یکی از کارکردهای مهم مسجد، کارکرد سیاسی است که از زمان رسول خدا(ص) بر آن تأکید شده است و هم‌اکنون نیز اهمیت آن به خوبی مشاهده می‌شود. بر همین اساس، آن حضرت پس از بنیانگذاری نظام اسلامی، به منظور دخالت مسلمانان در شیوه حکومت و آگاه ساختن آنان با اهداف سیاسی اسلام، مسجد را که مرکزی عمومی و محل تجمع مسلمانان برای ادای فرایض دینی بود، به عنوان پایگاه حکومت و نهاد سیاسی اسلام برگزید. در دوره‌های بعد نیز کارکرد سیاسی مسجد فعال و بیش‌تر امور سیاسی آن روز مانند معرفی خلیفه، مراسم بیعت با وی، عزل و نصب استانداران و کارگزاران و ... در مسجد صورت می‌گرفت.
در دوران انقلاب اسلامی ایران نیز پس از محور اعتقادی و عبادی، پررنگ‌ترین، فعال‌ترین و بارزترین بخش کار مساجد در محور سیاست بوده است؛ چرا که مساجد در آگاهی و بیداری توده‌ها در دوران قبل و بعد از انقلاب نقش مؤثری داشته‌اند و هم‌اکنون نیز استعمارگران جهان از مسجد بیش از هر نهاد انقلابی می‌ترسند.
حضرت امام خمینی(ره) در تبیین بعد سیاسی مسجد می‌فرمایند: «اما راجع به اسلام، شروع کردند تبلیغات کردن به اینکه اسلام یک مکتبی است که می‌گوید: ملایم، کم‌کم. لابد پیش می‌آیند، یک مکتبی است که مربوط به دعا و ذکر و یک روابطی مابین مردم و مابین خالق و سیاست، کاری به آن ندارد، اسلام به حکومت کاری ندارد، به سیاست کاری ندارد، این را آنقدر تبلیغات روی آن کردند که در جامعه خود روحانیت هم به خورد آنها هم دادند که بسیاری از آنها هم همین اعتقاد را پیدا کردند .... که روحانی مسجد برود و نماز بخواند و عرض می‌کنم از این صنف کارها؛ درس بگوید و مباحثه بکند و آن آداب شرعیه را به مردم نشان دهد. آنهادیدند که نماز روحانیون و نماز اسلام هیچ به آنها ضرر ندارد، هرچه می‌خواهند نماز بخوانند."
مسجد، ستاد مرکزی جامعه اسلامی
در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) مسجد تنها محل عبادت خداوند نیست بلکه ستاد مرکزی حکومت اسلامی است و اگر نگاه به مساجد محدود به مسائل و موضوعات عبادی باشد، نتیجه مستقیم آن، سلطه بیگانگان بر سرزمین های اسلامی و غارت منابع قلمرو اسلام بوده و می شود.
تقویت کارکرد سیاسی مسجد پدیده ای منحصر به فرد
در واقع از منظر امام توجه به بُعد عبادی مساجد سبب شد تا به تدریج نقش سیاسی مساجد در طول تاریخ به فراموشی سپرده شود. به گونه ای که در افکار عمومی، دخالت روحانیت در امور سیاسی بسیار مذموم بوده است. شکستن چنین بدعتی که سالیان سال بر جهان اسلام حاکم بود، پدیده نادر و منحصر به فردی است که مهم ترین پیامد آن برای جهانیان «پیوند دین و سیاست» است.
امور کشور باید از مسجد اداره شود
امام خمینی(ره) با تأکید بر حفظ مساجد به عنوان اصل و اساس انقلاب می فرمایند: "مسجد محلی است که از آن باید امور اداره شود. این مساجد بود که این پیروزی را برای ملت ما درست کرد. این مراکز حساسی است که ملت باید به آن توجه داشته باشند. این طور نباشد که خیال کنیم حالا دیگر ما پیروز شدیم، دیگر مسجد می خواهیم چه کنیم؟ پیروزی ما برای اداره مسجد است."
توانایى چشمگیر روحانیت در بسیج مردم در مساجد، تکایا و حسینیهها یکی از ویژگىهاى زندگى سیاسى در انقلاب اسلامى ایران به شمار می آید. این توانایى در مرحله نخست، حاصل کاری است که یک ایدئولوژى احیاگرانه اسلامى بود، ایدئولوژیى که پاک سازى جامعه از نشانههاى فرهنگى و تمدن غربى و تلاش در راستاى ایجاد یک جامعه جدید و پرورش یک انسان نوین را وعده داده است، مردم را به صحنه آورد و پشتیبانى، مبارزه و حتى فداکارىهاى این مردم همیشه در صحنه را ممکن ساخت. تفکرى که این جریانات را پدید آورد، معتقد بود که در رهبرى نسل جوان بیش از هر چیز باید دو کار انجام شود: یکى باید درد این نسل را شناخت و آن گاه در فکر درمان و چاره بود. بدون شناختن درد این نسل هرگونه اقدامى بىمورد است.
در واقع با پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی( ره) مساجد همانند دوران صدر اسلام جایگاه واقعی خود را بازیافتند؛ به طوری که نیروهای فعال در مساجد، به طور مستقیم در متن انقلاب شرکت جستند. از آن پس مساجد نقش پایگاه ارتباطی مردم را بر عهده داشتند و در شرایط حساس نهضت اسلامی توانستند به انسجام نیروهای مردمی بپردازند.
در زمان رسول اکرم (ص) یکی از مهم ترین نقش های مسجد، تدارک مقدمات فکری و بسیج عمومی مسلمانان به منظور جهاد با کفار بوده است. عیناً همین نقش در جریان نهضت روحانیون شیعه به رهبری امام خمینی (ره) در سال 1342 ه. ش و پس از آن در جریان پیروزی انقلاب اسلامی ایران مشاهده شد. تأثیر این مکان مقدس در جذب نیروهای رزمنده بسیجی و آموزش آن ها و نیز پشتیبانی و فعالیت های پشت جبهه بر هیچ کس پوشیده نیست.
انقلاب اسلامی در کشور ما با هدایت ها و رهنمودهای ائمه جماعات، روحانیون و حوزه های دینی به پیروزی رسید و بحمدالله در طول 32 سال گذشته نیز این قشر تاثیرگذار جامعه با آگاهی بخشی مردم، همواره نقش بسزایی در مشارکت اجتماعی و سیاسی مردم در صحنه های مختلف انقلاب داشته اند. امروز نیز این اقشار باید با تبیین و تشریح صحیح مسائل، زمینه انتخاب افراد اصلح را برای مردم فراهم می آورند و آنها را به حضور گسترده در انتخابات دیگر دعوت کنند. چرا که مردم متدین ایران اسلامی درس ها و آموزه های فراوانی را در مقاطع مختلف از این جایگاه مقدس مسجد آموخته اند که روشنگر راه جامعه و کشور شده است.
منابع: فصلنامه حضور، شماره 50، ص154 و فروغ مسجد
پایان پیام/
نظر شما