به گزارش خبرنگار شبستان، دکتر سیدمحمود یوسف ثانی، عضو هیئت علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، در اولین روز از همایش بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی، که در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد، با موضوع «سالبه به انتفاء موضوع از دیدگاه خواجه نصیر طوسی» به ایراد سخنرانی پرداخت.
وی در ابتدا با تبیین مسئله سالبه به انتفاء موضوع، اظهار داشت: مضمون این مساله این است که سالبه در مقابل موجبه، شرایط صدقش در صورت مهیا نبودن موضوع مهیا است و این در حالی است که موجبه به انتفاء موضوع کاذب است.
یوسف ثانی در این باره افزود: عمدتا این حرف در کلام منطقین یک دلیل عمده بر صحت این ادعا آورده شده است و آن قاعده فرعیه می باشد که صدق آن را بدیهی می دانند؛ چرا که قاعده فرعیه به صورت عکس نقیض، همین بحث سالبه به انتفاء موضوع می باشد که در زمان خواجه این قاعده محل مناقشه و تاملات بسیاری بوده است.
وی سوالات درباره این قاعده را از مباحث و گفتگوهای بین خواجه و علمای آن دوره دانست و گفت: از خواجه سوال می شود که اگر قاعده سالبه به انتقاء موضوع صحیح باشد، اشکالاتی مطرح است که این اشکلات در متاخرین نیز مطرح گردیده و ملاصدرا نیز در حکمت الاشراق به آن اشاره نموده است.
یوسف ثانی در این باره افزود: اگر ریشه و دلیل صدق قاعده سالبه به انتفاء موضوع، قاعده فرعیه باشد، اشکالاتی به قاعده فرعیه هم طبیعتا واردمی شود و سوال استرآبادی اساسا مربوط به قاعده فرعیه می باشد که این سوال را مطرح می کند که قاعده فرعیه دقیقا چه چیزی را مطرح می کند؟
وی با شرح قاعده فرعیه با عنوان «ثبوت شی لشیء فرع وجود نفس الشیء»، ادامه داد: در قاعده فرعیه تبیین می شودکه اگر صفتی به نحو ایجابی بخواهد بر موضوعی حمل شود، برای این حمل باید موضوع ابتدا وجود داشته باشد و حال در این قاعده مراد از ثبوت را بررسی می کنند.
یوسف ثانی ادامه داد: اگر مراد از ثبوت در این قاعده، ثبوت خارجیه باشد، قطعا مورد نقض دارد، چرا که در مواردی در حمل های ایجابی، موضوع در خارج نیست اما این حمل انجام می گیرد و ما حمل را صحیح می دانیم.
وی گفت: اگر مراد از این ثبوت، ثبوت ذهنی باشد، این بدیهی است که این قاعده و این فرض هم برای قضایای موجبه و هم سالبه می باشد و مختص موجبه ها نمی توان آن را دانست و اگر مراد اعم از ثبوت خارجی و ذهنی باشد، یعنی «ثبوت ما»یی داشته باشد، این نیز برای هردوست.
یوسف ثانی با طرح این سوال که پس اساس این قاعده چیست، ادامه داد: این یکی از شبهه هایی است که در این حوزه وارد شده است، و بنابراین این قاعده هم در مورد موجبه و سالبه صادق است و یا اصلا قاعده اشتباهی می باشد.
گفتنی است که همایش بزرگداشت همایش بزرگداشت حکیم خواجه نصیرالدین طوسی با همکاری انجمن حکمت و فلسفه ایران، ششم و هفتم اسفندماه در حال برگزاری است. در این همایش دو روزه، منظومه فکری خواجه نصیرالدین در 5 حوزه اخلاق، علم، فلسفه، کلام، منطق بحث و بررسی می شود.
پایان پیام /
نظر شما