به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، «ابوالفضل ورمزیار» امروز سه شنبه 27 مهر در نشست «عناصر هویت ملی در شاهنامه» که به همت موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران با همکاری سازمان ادبیات و تاریخ دفاع مقدس در سرای اهل قلم خانه کتاب برگزار شد، گفت: ادبیات نمایشی با ادبیات دفاع مقدس عجین شده که ریشه هایش نیز در شاهنامه است. در شاهنامه می بینیم که بارها ایران زمین مورد هجوم توریان قرار گرفت. شاهنامه نه نامه شاهانه است که نامه ای است شاهانه. شاهنامه 60 یا 70 هزار بیت دارد که در آن یک بار نیز نام شاهنامه نیامده است. اگر نامه شاهان است پس چرا اسمش نیامده است؟
این شاهنامه پژوه و نقال اظهار داشت: اگر می گوییم شاهنامه به ملی گرایی صرف نمی پردازیم زیرا ما نه میهن پرستیم و نه علی پرستیم بلکه یزدان پرستیم. هویت ملی و دینی همچون دو پای یک آدمیزاد است که هر دو را باید یکسان پیش برد. در جاده افراط و تفریط نیفتیم و به قول مولا علی(ع) از جاده اعتدال خارج نشویم. وقتی به بن مایه های فردوسی می پردازیم، می بینیم که شاهنامه، شاهنامه ای است یزدان پرست و فردوسی اخلاق مدار بوده است.
این کارگردان تئاتر با طرح این سوال که چرا داستان اشکبوس مورد اهتمام بسیاری از نقالان بوده است، عنوان کرد: این داستان حتی مورد توجه نگارگران و نقالان مینیاتور نیز هست. سیاوش جان شیرین خود را نثار کرد که جنگی صورت نگیرد. ما نمونه های آن را در دفاع مقدس بسیار داریم. نکته جالب داستان اشکبوس این است که رستم نیست. لشکری از هفتاد کشور در مقابل یک یل نام آور قرار گرفته است. تمام دنیا آمده اند مسلح و آهنین پنجه و از ایران فقط یک جوان به میدان آمده که رزمی نمی داند اما عاشق ایران است. از تمام اسلحه های دنیا فقط یک کمان است. بعد از اینکه اشکبوس زخمی می شود، رستم می آید و اینجا رستم نیست بلکه ایران است.
این نویسنده و پژوهشگر با بیان اینکه شاهنامه ملی گرایی صرف نیست، تصریح کرد: روم با رم فرق می کند. روم امپراطوری شرق است یعنی بیزانس. روم در شاهنامه آمده است اما رم یعنی ایتالیا. وقتی بر دو امپراطوری روم دست می یازد در حقیقت یعنی به زانو درآوردن دشمن. در جنگ چالدران برای تهییج روحیه سربازان داستان های شاهنامه را بازخوانی می کردند. در قوم لرد شاهنامه جایگاه والا و عظیمی دارد طوری که شاهنامه را از قوم بختیاری بگیرید، زنده نمی ماند. شاهنامه کردی نیز شاهنامه ای است که در بین اقوام مختلف هست.
ورمزیار خاطرنشان کرد: جوانان در مقابل یک شاهنامه با حجم بسیار زیاد قرار دارند. این قوه است چطور آن را بالفعل کنیم؟ چطور بن مایه های داستانی را از شعر خام استخراج کنیم؟ آیا اینها قابلیت برداشت و استناد برای یک ساختار داستانی نمایش هستند یا خیر؟ آیا می شود دوباره رستم و سهراب را نمایشی کرد؟ می توان داستان اشکبوس را نمایشی کرد؟ بنده بیش از 380 داستان از شاهنامه را به منظور کار خودم موضوع بندی کردم؛ در حقیقت 380 داستان شاهنامه قابلیت های نمایشی برای تبدیل به درام دارد. افراد بسیاری از جمله دکتر احمد جولایی کارهای شگرفی در این حوزه انجام دادند.
این نمایش نویس و کارگردان تئاتر اظهار داشت: به عنوان نویسنده، نمایش نویس و نقال داستان هایی از شاهنامه را به صورت نمایشنامه نوشتم و آنها را تبدیل به درام کردم. استاد مرشد ولی الله ترابی ذوقی و الهامی و وجودی و با استعداد ذاتی داستان ها را تبدیل به دراماتیک می کرد و در اوج احساس با یک برش نمایش را به تعقل گرایی می رساند. بن مایه های نمایش اپیک را از تعزیه ما برداشتند. ابزاری که همراه نقال است در جاهای مختلف معانی متفاوت دارد؛ همین یک عصا در نقالی کاربردهای زیادی دارد، بالای 270 کاربرد دارد.
وی با بیان اینکه داستان مرگ رستم عجیب است، گفت: چرا رستمی که این همه در شاهنامه جایگاه شگرف دارد به خاطر ایران چه کارها که نمی کند، حتی فرزند قربانی می کند این گونه می میرد. این مرگ شایسته رستم بود؟ رخش در چاله ای و خود در چاله ای دیگر، چرا فردوسی او را مانند کیخسرو پنهان نکرد؟ چرا اینچنین مردی به رستم رساند؟ استفاده امروزی از مرگ رستم این است که وقتی حواست نباشد به برادری اعتماد کنی که در ظاهر برادر و نشاتی از خیانت گرفته، خائن در نزدیک ترین فاصله به توست. رستم هم باشی بی دلیل اعتماد کنی، عاقبت خوبی نخواهی داشت.
این شاهنامه پژوه و نقال با اشاره به اینکه ایران فقط جغرافیا نیست، خاطرنشان کرد: ایران مفهوم بزرگی دارد. مرزهای ایران فقط جغرافیا نیست، مرزهایی هم در دل ماست. مسئله مهم این است که هویت ملی و دینی را هرگز از هم جدا نکنیم زیرا این دو با هم عجین شدند و تشکیل یک پیکر واحد را دادند.
نظر شما