خبرگزاری شبستان- مشهد- مرضیه وحدت؛ مسجد عظمت ملی، دینی و ارزشی دارد و با نگاهی به سالهای اول پیروزی انقلاب می بینیم انقلاب اسلامی از مسجد جوانه زد و در سالهای جنگ مسجد یکی از بزرگترین پایگاههای تربیت نیروی انقلابی برای حضور در جبهه های نبرد بود و اگر مسجد این وحدت و قدرت خود را حفظ کند و مرکز فعالیت ها علمی و دینی باشد می تواند جایگاه خوبی برای عزت و قدرت جامعه اسلامی و جهان اسلام باشد. حجت الاسلام امرالله سبحانی نیا رئیس ستاد اقامه نماز خراسان رضوی از کارکردهای مساجد و شیوه های جذب جوانان به مساجد گفته است که در ادامه تقدیم خوانندگان می شود:
جایگاه مسجد در اسلام کجاست و رابطه شیعیان با این نهاد چگونه است؟
اگر انسان منافع ملی را برای حفظ وحدت و قدرت یک جامعه مد نظر داشته باشد می تواند موفق باشد اما اگر ما نتوانیم منافع و قدرت ملی را حفظ کنیم یقینا دشمن می تواند وحدت مخالفت را برای خود تقویت کند. حضرت علی (ع) خطاب به یاران خود می فرمودند: دشمن (معاویه) در جنگ های داخلی موفق می شود چون در باطل خود وحدت دارد و شما ذلیل می شوید چون در حق خود وحدت ندارید.
از زمانی که پیامبر گرامی اسلام وارد مدینه شدند و حکومت تشکیل شد برای اینکه یک مرکز قدرت ملی و مردمی داشته باشند مسجد تاسیس کردند؛ همان طور که می دانید مسجد یکی از مکان هایی است که به واسطه وقف متعلق به هیچ فردی نیست و برای عموم مردم است، پایگاه وحدت مسلمین است و از طرف دیگر دارای ارزش و اهمیت است. قرآن می فرماید: کسانی می توانند مسجد را سرو سامان دهند و تعمیر کنند که ایمان به خدا داشته باشند.
همچنین فعالیت ها و عملکردهای درون مسجد مثل اقامه نماز، درس خواندن و ... از ارزش و عظمت خاصی برخوردار است، مسجد در یک نگاه منافع و وحدت ملی و پایگاه قدرت و عظمت اسلام است و تاکید شده وارد مسجد که می شوید سخن از مسائل دنیا نکنید. (بگو مگوهای دنیوی) و همان طور که می دانید اگر کسی در صف نماز جماعت جایی گرفته باشد و کسی آن جا را اشغال کند حالت غصبی دارد که این نشان از اهمیت جایگاه مسجد می باشد.
بنابراین می توان گفت: مسجد عظمت ملی، دینی و ارزشی دارد و با نگاهی به سالهای اول پیروزی انقلاب می بینیم انقلاب اسلامی از مسجد جوانه زد و در سالهای جنگ مسجد یکی از بزرگترین پایگاههای تربیت نیروی انقلابی برای حضور در جبهه های نبرد بود و اگر مسجد این وحدت و قدرت خود را حفظ کند و مرکز فعالیت ها علمی و دینی باشد می تواند جایگاه خوبی برای عزت و قدرت جامعه اسلامی و جهان اسلام باشد. شاید یکی از جاهایی که دشمن سرمایه گذاری های گسترده ای انجام داد تا آن را دچار استحاله کند، مسجد بود که موفق نبوده است اما باید بسیار دقیق و موظب باشیم تا مسجد رسالت خود را از دست ندهد.
هم اکنون کارکرد مسجد چیست و چه باید باشد و آیا با گذشته باید تفاوتی داشته باشد یا خبر؟
در هر مقطعی از زمان مردم و امام جماعت باید به شرایط زمان یعنی ضرورت ها و تهدیدهای آن زمان توجه کنند، با توجه به اینکه امروز در فضای مجازی و رسانه های بیگانه نسبت به دین اسلام و اعتقادات پمپاژ شبهه و سوال در بین جوانان کرده اند، باید مسجد پاسخگوی پرسش های اجتماعی، دینی و واجبات نسل نو باشد و لذا کارکرد مسجد امروز بر اساس نیاز که یک نیاز پاسخگویی به پرسش هایی دینی و اجتماعی است، باشد.
در گذشته بزرگترین و اصلی ترین دشمن انسان شیطان درون بود که اکنون نیز هست اما امروز علاوه بر شیطان، دشمن انسانیت،دین، اخلاقیات، منش ها و سبک زندگی وجود دارد لذا شناخت تهدیدها و دشمن و بصیرت و آسیب شناسی نسبت به آینده بسیار مهم است . متولیان مسجد اول خود به روز و عامل باشند تا نسل نو این را احساس کند که فردی که با او صحبت می کند از نظر علمی، مذهبی در درجه بالایی قرار دارد و خود مقید به انجام این امور است. از اینرو مسجد باید محور پاسخگویی، هدایت و وحدت محله و منطقه باشد و اگر مسجدی امروز از قافله دنیا عقب باشد پاسخگو نمی تواند باشد و اگر فردی تقید لازم را نداشته باشد (یعنی اگر ما اگر قرار است فردی را به نماز دعوت کنیم اول خود نماز اول وقت بخوانیم) نمی تواند موفق عمل کند.
مدیریت مسجد امروز بسیار مهم است، مدیریت مسجد باید از ظرفیت های محله در جهت رفع مشکلات مردم آن محله بهره ببرد، امروز مسئله پرسش ها و مشکلات دینی از یک طرف و کمبودهای محله از طرف دیگر وجود دارد و مدیریت خوب مسجد می تواند هم پاسخگوی پرسش های دینی و هم مشکلات محله ای باشد. لذا می توان گفت مسجد را باید مدار و محور برای پاسخگویی با شرایط امروز قرار دهیم و اگر مسجد با این رویکرد خود را عرضه کند مرکز دینی و مرکز مردمی برای پاسخگویی به نیازها و مشکلات مردم خواهد بود.
شما به کارکرد سیاسی مسجد اشاره فرمودید، قائل شدن به کارکرد سیاسی برای مسجد به کارکرد اصلی آن لطمه نمی زند؟
کارکردههای دینی جدا از کارکردهای سیاسی نیست ، بالا بردن دانش و بینش سیاسی جامعه با نگاه به راس هرم که ولی فقیه باشد خیلی خوب است ، ما در گذشته دچار یک سری مسائل قومی، قبیله ای محلی و حتی زبانی می شدیم که با حضور عده ای در مسجد موجب عدم حضور عده ای دیگر می شد و امروز هم چنین آسیب هایی وجود دارد و گاهی وقت ها مسجد دچار قبیله گرایی، می شود. لذا بالا بردن بینش سیاسی جامعه با محوریت رهبری یک اصل است و اما اگر مسجد دچار باندهای سیاسی شود خطرناک است.
از جمله کارکرد اصلی مسجد منافع و عزت ملی است اما بینش سیاسی بسیار لازم است و در روایت داریم که مضمون آن این است که« اگر ولایت و امامت نباشد دیگر عبادتی نیست». لذا سیاست بدور از مسائل دینی نیست و در قرآن نیز علاوه بر مباحث قبر و قیامت مسائل اجتماعی و مردمی بیان شده است اما آن چیزی که آسیب می زند و گاهی موجب اختلافات قومی، محلی و قبیله ای است شکل یافتن باندهای سیاسی، اهداف و اغراض سیاسی خطرناک است.
دین نمی تواند بدون سیاست و مسائل اجتماعی باشد و دین و مسجد نمی تواند بدون نگاه به آینده باشد اما باید مدیریت به گونه ای باشد که همه اشخاص با سلیقه های مختلف بتوانند در مسجد حضور پیدا کنند همان طور که همه مردم از هر نژاد و قوم و زبان دور خانه خدا می چرخند لذا اگر بتوانیم مسجد را با این رویکرد مدیریت کنیم به بصیرت لازم می رسیم و کسی که بصیرت پیدا کند راه خود را پیدا می کند یعنی اگر انسان تقوا و بصیرت داشته باشد مطمئنا راه درست را با شاخص بودن رهبری و ولی فقیه انتخاب می کند.
مساجد با آسیب هایی مواجه هستند، این آسیب ها کدامند و چه باید کرد؟
آسیب های مساجد بر اساس منطقه، محله و شرایط فرهنگی متفاوت است، با تحقیقاتی که صورت گرفته است یکی از چیزهایی که نوجوانان مطرح می کنند این است که روابط متولیان مسجد با آنها خیلی جذاب نیست ، اگر می خواهیم فردی مجذوب ما شود و گفته ما را قبول داشته باشد باید به او توجه کنیم و نگاه ما به او جدی باشد لذا یکی از آسیب هایی که در مساجد کم و بیش وجود دارد ضعف روابط انسانی است که باید با انتخاب خوب و آموزش روابط انسانی آن را بهبود ببخشیم.
یکی دیگر از آسیب های مساجد این است که محتوای مطرح شده در مساجد منطبق با نیاز امروز جامعه نیست؛ مسجد باید بروز باشد، همچنین برنامه های مسجد نظم داشته باشد و در ساعت مشخص شروع و پایان داشته باشد چرا که عدم نظم مشکلاتی ایجاد کند، افرادی که در مسجد مسئولیت دارند مشارکت پذیری پایینی دارند گاهی مشارکت نسل نو را در مسجد کمتر می بینیم، مسجد نظافت و بهداشت لازم را ندارد در حالی که مسجد باید از جمله مکان هایی باشد که از نظر نظافت بهترین مکان باشد و ضد عفونی و معطر باشد.
همچنین باید رابطه بین معلمان و دانشگاهیان با مسجد با رویکرد وظیفه داری صورت گیرد گاهی استاد دانشگاه و معلم نماز می خواند در حالی که می تواند غیر از خواندن نماز یک رسالت تربیتی داشته باشد مثلا گاهی سازماندهی می کنند که در مساجد دانش آموانی که از نظر درسی ضعیف هستند آموزش درسی داده شوند، مشاوره تحصیلی و ازدواج در مسجد صورت گیرد.
ما باید رابطه بین مراکز علمی اعم از حوزه، دانشگاه و آموزش و پرورش با مسجد را تقویت کنیم که این رابطه کمرنگ است و اگر ما این آسیب ها را کاهش دهیم مسجد محل حل و فصل مشکلات و هم محل آموزش و تربیت دینی خواهد بود.
توجه به مسجد سازی در جامعه کنونی ما نسبت به گذشته کاهش پیدا کرده است یا خیر؟
در خصوص ساخت مسجد الگو سازی و ارائه الگو آینده را تامین می کند، اگر الگوهای خوبی ارائه شود خیرین زیادی مسجد خواهند ساخت ولی ما کارکردهای مسجد را نتوانستیم به جامعه به درستی منتقل کنیم ، مردم فکر می کنند مسجد فقط محل نماز خواندن است، در خراسان ساخت مدرسه بسیار موفق بوده است چون ما توانستیم نیاز و کارکرد مدرسه را به جامعه معرفی کنیم لذا اگر ما کارکردهای مسحد، الگوها و عملکردهای خوب مسجد را به جامعه منتقل کنیم خیر مسجد ساز زیاد هستند.
آیا در حال حاضر نماز خوان و مسجد بیا زیاد شده یا کم؟
نماز خوان امروز با نماز خوان دیروز بسیار متفاوت است، نماز خوان امروز مانند مجاهدی است که از دل انواع مختلف شبکه های اجتماعی و انواع ناهنجاری ها خود را بیرون می کشد و مثل درختی است که دل صخره و کوهها رشد می کند لذا امروز جوانی که به مسجد می آید فقط شیطان درون را شکست نداده بلکه هزاران دام که در مسیر اوست را کنار می گذارد و با خدا نیایش می کند.
یکی از تهدیدهای جامعه کنونی حضور کمرنگ نوجوان و جوان در مسجد است مسجد چه کاری باید برای جذب نوجوان و جوان انجام دهد؟
یکی از مواردی که برای جذب نوجوان و جوان به مسجد باید به آن توجه کنیم مسئله خانواده است، تحقیقات می گوید آشنایی کم والدین با سبک مدیریت دینی موجب حضور کمرنگ نوجوان و جوان در مسجد است، یعنی هنوز در خانواده تحقیر، سرزنش و مقایسه های غلط بین فرزندان وجود دارد و اولین توصیه این است که مهارت مدیریت دینی را در خانواده فراگیریم و اگر این را تقویت کنیم و شیوه مدیریت دینی کودک نوجوان و جوان را یاد بگیریم بسیار اثر گذار است لذا مهمترین پایگاه دیندار شدن یچه ها خانواده است.
گام دوم، همسالان است ما نباید در انتخاب دوست نوجوانمان دخالت کنیم اما به صورت غیر مستقیم مدیریت کنیم که در یک تشکلی حضور پیدا کند که از متانت وقار و ادب اجتماعی برخوردار باشد و مسئله سوم تغییر رویکرد مسجد است ، رویکرد مسجد باید به گونه ای باشد که افراد را جذب کند ، از اینرو اگر می خواهیم مساجد ما از نوحوان و جوان شلوغ شود ابتدا باید مدیریت دینی در خانه تقویت شود، همسالان را مدیریت کنیم و در مسجد به نیازها که بالاترین نیازها ارزش دادن شخصیت، محبت کردن و پاسخگویی به نیازهای آنان است صورت گیرد.
اگر مسجدی نیاز جوان را از نظر پرسش و پاسخ، شناسایی و جلسات منظم با عالم زمان شناس اجرا می کند قطعا شلوغ است و در نهایت اگر مسجدی می خواهد خانواده ها را برای مدیریت دینی و شیوه های دعوت فرزندان را آموزش دهد ما آمادگی داریم تا استاد رایگان در اختیار این مساجد قرار دهیم.
نظر شما