خبرگزاری شبستان: انقلاب اسلامی ایران که در سال 1357 به رهبری امام راحل(ره) به پیروزی رسید را می توان انقلابی در تمام زمینه ها و اصول به شمار آورد. انقلابی که علاوه بر تغییرات اساسی در صحنه سیاسی کشور، تحولات بجا و عمده ای در عرصه فعالیت های اقتصادی و اجتماعی کشور هم به وجود آورد. اثراتی که نتایج ثمربخش آن را پس از 33 سال می توان به خوبی مشاهده کرد.
انقلاب اسلامی ایران در حالی وارد سی و چهارمین سال ظهور خود شد که شیوه بانکداری در آن دست خوش تغییرات عمده ای شده است. تغییراتی که باعث شده ثروت در کشور نسبت به سال های قبل از انقلاب به طور یکنواخت تری در بین اقشار و طبقات مختلف مردم تقسیم شود.
بانکداری در سال های قبل از انقلاب با آنچه که این روزها در کشور دیده می شود تفاوت های بسیاری داشت. سیستم اجرایی بانک ها در سال های قبل از انقلاب بر اساس بانکداری غربی و مبتنی بر بانکداری ربوی بود. بانکداری که اصول آن بر خلاف قوانین اسلامی براساس دریافت سود و بهره پایه گذاری شده بود. عاملی که باعث شده بود تا بسیاری از افرادی که با اصول دین اسلام زندگی خود را می گذرانند از دریافت تسهیلات از بانک ها به دلیل سیستم ربوی آن، خودداری کنند.
به همین منظور پس از انقلاب در سال 1358 اقداماتی در جهت اسلامی کردن نظام بانکی به عمل آمد که این اقدامات را می‌توان در کوشش‌های اولیه برای حذف بهره و برقراری کارمزد در سیستم بانکی و تاسیس بانک اسلامی و توسعه صندوق‌های قرض‌الحسنه خلاصه کرد.
در ایران به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی و برقراری جمهوری‌اسلامی، لزوم استقرار نظام اقتصاد اسلامی به عنوان یکی از ضرورت‌های اساسی کشور مطرح شد. مهم ترین اقدام عملی در این جهت می‌توانست ریشه‌کن کردن ربا از سیستم بانکی کشور باشد تا بدین وسیله بنیان یک اقتصاد توحیدی مبتنی بر قسط و عدل گذارده شود.
اصولی که در بین احادیث و روایات ذکر شده هم می توان نمونه های بسیاری را پیدا کرد که در آنها مسلمانان از دریافت و پرداخت ربا به شدت نهی شده اند.
رسول اکرم ( ص ) در حدیثی گرانبها می فرمایند:
"هر کس ربا بخورد خداوند عزوجل به اندازه ربایى که خورده شکمش را از آتش دوزخ پر کند و اگر از طریق ربا مالى به دست آورد، خداى تعالى هیچ عمل او را نپذیرد و تا زمانى که قیراطى (کمترین مقدار) از مال ربا نزدش باشد، پیوسته خداوند و فرشتگانش او را نفرین کنند." (ثواب الاعمال، ص 285)
براین اساس بانک ها در سال های قبل از انقلاب شکوهمند اسلامی در اختیار عده ای معدود از اقشار خاص جامعه قرار داشتند و تسهیلات اعطایی آنها هم در اختیار عده ای خاص قرار می گرفت. با این رویکرد سیستم بانکی عملا ثروت در جامعه به طور کاملا غیر یکنواخت تقسیم می شد و شکاف طبقاتی عمیقی بین جامعه به وجود آمد.
اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی کارکرد بانک ها در کشور نیز دست خوش تغییرات عمده ای شد. اولین تغییرات در سیستم بانکی کشور حذف ربا از کارکرد بانک ها بود. پس از بهمن 57 و با تصویب قانون اساسی سایر قوانین کشور هم به سمت انطباق با قوانین اسلامی پیش رفتند و قوانین بانک ها هم با اعمال تغییرات دستخوش تغییر شد. قانون عملیات بانکی بدون ربا که مشتمل بر 27 ماده و 4 تبصره است در روز 8 شهریور سال 1362 تصویب شد و در 10 شهریور 1362 به تایید شورای نگهبان رسید و این روز در تقویم ایران اسلامی، روز بانکداری اسلامی لقب گرفت. هدف اصلی از پایه گذاری بانکداری اسلامی در کشور برقرای عدالت اجتماعی در بین اقشار مختلف جامعه بود و ماحصل اجرای این بانکداری پس از 33 سال از عمر این انقلاب به خوبی قابل مشاهده است.
اصول اعطای وام و تسهیلات پس از انقلاب اسلامی به صورت قرض با عنوان قرض الحسنه انجام شد و تسهیلات در قالب این عنوان و با رویکردی اسلامی و بدون ربا در اختیار اقشار مختلف جامعه قرار گرفت. این تسهیلات پس از انقلاب برای رفع احتیاجات اقشار کم درآمد جامعه و با هدف تسهیل مشکلات مردم، در حد وام های خرد در اختیار آنها قرار گرفت. برای پرداخت وام های کلان نیز عقود اسلامی به عنوان مبنای اعطای تسهیلات قرار گرفت و عقود اسلامی مانند مشارکت، مساقات، مضاربه، مزارعه و اجاره به شرط تملیک از جایگاه ویژه ای در سیستم بانکی کشور برخوردار شد و سرمایه گذاری و اقتصادی در کشور با رویکرد سیستماتیک جدیدی بر مینای اصول و مبانی اسلامی پایه گذاری شد.
طلیعه سی و چهارمین سال انقلاب اسلامی ایران در سیستم بانکی کشور نوید بخش این است که بر اساس اصول بانکداری اسلامی کشور توانسته است با استفاده از همین عقود با سرمایه گذاری های مناسب و در خور توجه، چرخ های اقتصاد کشور را به حرکت مستمر وادارد و از وابستگی اقتصادی که در زمان رژیم منحوس شاه پایه ریزی شده بود، به استقلال اقتصادی مبتنی بر اصول و مبانی اسلامی تبدیل نماید.
هر چند سنگ بنای اولیه بانکداری اسلامی مبتنی بر بانکداری بدون ربا در قرن بیستم بنا نهاده و اولین بانک بر اساس اصول مبتنی بر قوانین اسلام در سال 1960 در مصر تاسیس شد، اما تاثیر انقلاب شکوهمند اسلامی بر گسترش بانکداری اسلامی در جهان بسیار چشمگیر بوده است. برگزاری همایش ها و روشنگری های ایران اسلامی در مورد بانکداری اسلامی و فواید آن باعث شده است، تا رشد و گسترش این نوع از بانکداری در جهان شتاب بیشتری پیدا کند.
طبق آمار و ارقام تعداد بانک های اسلامی در دنیا ظرف سال های 1997 -2004 از 176 به 267 بانک رسیده است. بانک توسعه‌اسلامی IDB از اولین بانک های اسلامی است که در دسامبر سال 1973 به عنوان یک موسسه مالی بین‌المللی تاسیس شد و کار خود را از بیستم اکتبر سال 1975 میلادی به طور رسمی آغازکرد.
هدف از تاسیس بانک، تسریع توسعه اقتصادی و پیشرفت اجتماعی کشورهای عضو و جامعه‌های مسلمان برپایه‌شرع مقدس بود. بر اساس آخرین آماردر سال 2004 دارایی بانک های اسلامی با نرخ رشد سالانه 5/23 درصد، از مرز 260میلیارد دلار گذشت. این امر حاکی از این مطلب است که قوانیـن اسلامی مانعی در راه توسعه بانک‌های اسلامی نیست و هدف از اجرای ایـن قـوانیـن اجـرای معاملات به صورت مشروع و سالم است.
حال پس از 33 سال و با ورود به سی و چهارمین سال از انقلاب شکوهمند اسلامی انتظار می رود بانک های کشور براساس بانکداری اسلامی معین شده در قانون و براساس قوانین اسلامی در تحرک چرخ های اقتصادی کشور نقش پر رنگ خود را فراموش نکنند.
پایان پیام/
نظر شما