انتخاب بر پایه قرآن یک انتخاب تکلیف مدارانه است/ «تعهد و صداقت» از ویژگی های مهم یک کاندیدای اصلح

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، تصدی مسئولیت از بزرگترین امانات الهی در نظام مقدس اسلامی است. اگر افراد امین و مؤمن با معیارهای قرآنی برای کسب این سمت انتخاب شوند، در آن صورت انتخاب، یک انتخاب ارزشی و پسندیده از ناحیه خدا خواهد بود. این انتخاب می تواند دین خدا را در مقابل کفر و نفاق یاری دهد و موجب رضایت خدا و رسولش از بنده گردد و طبعاً انتخاب نادرست و ناآگاهانه و یا عدم شرکت در انتخابات موجب تضعیف دین و دینمداران و تضعیف نظام اسلامی خواهد شد. انتخاب بر پایه قرآن یک انتخاب تکلیف مدارانه است و شرکت در انتخابات و رأی آگاهانه تکلیفی شرعی است لذا در این خصوص با حجت الاسلام دکتر «عبد الوهاب فراتی، محقق و کارشناس علوم سیاسی گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه تقدیم حضورتان می شود.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    

کاندیدای اصلح از  منظر قرآن و اسلام چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟

ابتدا می خواهم این مسئله را بررسی کنم که وقتی یک فرد برای گرفتن یک منصب در حکومتی خود را کاندیدا می کند آیا این فرد مبتلا به یک فعل ممدوحی شده یا مبتلا به یک فعل مذموم. به عبارت دیگر آیا این مسئله یک امر اخلاقی است یا غیر اخلاقی؟ دو دیدگاه در این خصوص در منابع شیعی و منابع اهل سنت وجود دارد. نخستین دیدگاه این است، وقتی فردی خود را نامزد پستی در حکومت می کند، این امر برخواسته از دنیا طلبی و جاه طلبی فرد می باشد و از این جهت مبتلا به یک فعل مذموم شده است. «ابن بنیه» در کتاب «سیاسته الشرعیه» خود بابی باز کرده است که نباید حکومت و ولایت مورد درخواست کسی قرار بگیرد لذا در روایات اسلامی مختلف داریم، کسانی که حرص و طمع رسیدن به پستی در حکومت را دارند، مبتلا به یک فعل غیر اخلاقی شده اند اما در مقابل برخی معتقدند اگر افرادی هستند که توانایی انجام کاری در حکومت را دارند و می توانند با اقدامات و برنامه های خود مشکلی از مشکلات جامعه را حل کنند، نباید از زیر بار این مسئولیت شانه خالی کنند بلکه باید با نامزد کردن خود در معرض انتخاب همگان قرار بگیرند و با انتخاب آنها توسط مردم شرایط جامعه را سر و سامان دهند.

صاحب جواهر در آثار خود می گوید: وقتی یک قاضی توانمندی زیادی برای قضاوت دارد بر او واجب است که خود را حاکم اسلامی معرفی کند و با گرفتن پست به جامعه خدمت کند. همان طور که حضرت یوسف (ع) به بزرگ مصر فرمودند: من فرد امینی هستم و می توانم در اداره خزائن به شما کمک کنم لذا بر اساس دیدگاه دوم اگر هدف کسی از نامزد شدن برای انتخابات ریاست جمهوری نه طرح خود و نه کسب قدرت برای جبران غریزه اشتهاناپذیر خودش برای کسب قدرت باشد، می تواند فرد اصلح و مناسبی برای نامزدی ریاست جمهوری باشد.

در خصوص تعهد و صداقت برای یک کاندیدای اصلح چقدر در دین مبین اسلام تاکید شده است؟

تعهد و صداقت یکی از ویژگی های مهم یک کاندیدای اصلح است، یعنی فرد نامزد علاوه بر اینکه باید تخصص و آداب حکمرانی را بداند باید در کار خود هم صداقت داشته باشد. منظور بنده از صداقت یک مفهوم در مقابل تعهد است. تعهد افراد قابل سنجش و اندازه گیری است ولی صداقت افراد را می توان بعد از مدتی کار کردن ارزیابی کرد و متوجه میزان صداقت اش شد. در واقع صداقت یعنی فرد هر آنچه را که در توان اش است و هر آنچه را که در نهان خود دارد با مردم در میان بگذارد و هیچ چیزی را مخفی نگه ندارد لذا صداقت یکی از ویژگی های مهم یک کاندیدای اصلح است. پیامبر اکرم (ص) مسئولیتی به یک فرد یهودی دادند. عده ای از صحابه اعتراض کردند که وی تعهد ندارد و مسلمان نیست. حضرت فرمودند: چون او فرد صادقی بود من چنین مسئولیتی را به وی واگذار کردم.

یک کاندیدای اصلح باید منافع ملی را بر منافع فردی و جناحی خود مقدم بدارد. درست است که یک نامزد از درون و حمایت یک جناح، گروه یا یک جبهه و حزب سیاسی روی کار می آید و از هزینه های مالی و معنوی آنها به قدرت می رسد ولی وقتی توسط مردم انتخاب شد و به حکومت رسید، باید تعلقات حزبی، جناحی و گروهی خود را به کنار بگذارد و منافع جمع را در نظر بگیرد و در انتخاب کابینه های خود از ظرفیت همه گروه ها و جناح های مختلف استفاده کند تا بتواند یک دولت کارآمد داشته باشد.

ویژگی مهم دیگر یک کاندیدای اصلح داشتن برنامه و تیم خوب است. متاسفانه با توجه به اینکه در ایران احزاب قدرتمند نداریم و این احزاب وابسته به جناح های مختلف هستند که تازه به یادشان می افتد که قرار است در انتخابات شرکت کنند و برنامه تدوین کنند لذا این مسئله آفت جامعه سیاسی ما در ایران محسوب می شود. نکته قابل توجه این است که ما باید به نامزدی رای دهیم که برنامه داشته باشد و مشکلات جامعه را به خوبی درک کرده باشد و راه حل های بومی و منطقی را به خوبی تحلیل و راه های رسیدن به این راه حل ها را به خوبی تبیین کند تا مردم بتوانند به آنها اطمینان کنند و زمام امور خود را به مدت چهار یا هشت سال به آنها بسپارند اما افرادی که برنامه ندارند ولو اینکه خوب حرف می زنند، صلاحیت تصدی منصب ریاست جمهوری در ایران را ندارند.

با توجه به شرایط فعلی جامعه و مشکلات موجود در کشور یک رییس جمهور اصلح از چه ویژگی هایی باید برخوردار باشد تا هم بتواند این مشکلات را مرتفع کند و هم در عرصه بین المللی موفق عمل کند؟

یک نامزد علاوه بر ویژگی های فوق قواعد، باید ماهیت و روابط نظم جهانی و منطقه ای در ایران را بداند. صرف اینکه بگوید چندین کارخانه تاسیس خواهیم کرد یا یارانه 45 هزار تومانی را به 50 هزار تومان افزایش خواهم داد، اینها ملاک های خوبی برای انتخابات نمی باشد بلکه باید درک واقع بینانه ای از شرایط بین المللی و منطقه ای داشته باشد و نحوه بازی کردن ایران در این معادلات پیچیده را خوب بداند و بتواند با کمترین هزینه بیشترین منافع را برای کشور به ارمغان بیاورد.

هر فردی می تواند سیاهه ای از معضلات و مشکلات جامعه را ارایه دهد، شما به عنوان خبرنگار و بنده به عنوان معلم. مهم این است که بدانیم آن فرد اصلح چه درکی از این مشکلات جامعه دارد و ریشه های این مشکلات را در چه مناسباتی می بیند و به دنبال راه حل های ساده نباشد. یکی از مشکلات موجود در کشور ما این است که برخی تصورات ساده لوحانه دارند و فکر می کنند، مشکلات در جمهوری اسلامی ایران بسیار ساده است و می شود به گردن دیگران انداخت در حالی که مشکلات جامعه ما بسیار پیچیده است و ریشه در ساختارهای ناکارآمد و مناسبات غلط در جامعه دارد که باید آنها را شناسایی و برطرف کند؛ ضمن اینکه باید رشادت انجام این کار را هم داشته باشد.

استفاده یک رییس جمهور از تجارب کشورهای دیگر چقدر در موفقیت و پیشترفت جامعه  تاثیر گذار است؟

ما باید از تجارب کشورهای در حال توسعه مانند مالزی، سنگاپور و تایلند استفاده کنیم. یک رییس جمهور خوب باید بتواند در این مدت 4 یا 8 سال 500 مدیر لایق و توانمند تربیت کند تا به درد منافع ملی بخورند و جامعه را به لحاظ کارآمدی ارتقا دهند تا دولت از این معضلات عبور کند و دست به اصلاحات خوب و مفید بزند و بتواند توافق و اجماع داخلی بین نیروها تولید کرده و مشکلات را حل کند. ناگفته نماند که لایه های میانی قدرت مشکل اساسی ساختار بروکراسی ما در ایران هستند ولی اگر بخواهند با روی کار آمدن خود مسیر آقای روحانی و آقای احمدی نژاد را ادامه دهند، آش همین است و کاسه همین و اتفاق خاصی نخواهد افتاد.

نظر شما در مورد مشارکت مردم در انتخابات چیست؟

در حال حاضر بسیاری از مردم با مشکلات اقتصادی زیادی دست و پنجه نرم می کنند، در تامین زندگی خود مستاصل شدند و ممکن است بگویند ما در انتخابات ریاست جمهوری شرکت نمی کنیم ولی مردم باید بدانند که شرکت نکردن آنها در انتخابات به مثابه روی کار آمدن افراد نالایق است اما در صورتی که ما مشارکت فعال و آگاهانه ای داشته باشیم احتمال روی کار آمدن این افراد کم می شود لذا هرچند مشارکت نکردن حق قانونی و شهروندی مردم ایران است اما گاهی مواقع شرکت نکردن آنها باعث ایجاد مشکلات جدیدتر طی 4 یا 8 سال آینده می شود.