به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، دشواری های تولید فرهنگی و هنری با اتکا به شعار «تولید، پشتیبانی‌ها و موانع‌زدایی‌ها» قطعا برطرف خواهد شد اما لازمه اش اولویت بخشی به اقتصاد آسیب پذیر فرهنگ و هنر است، اقتصادی که در سایه کرونا لطمات جبران ناپذیری بر پیکره نحیف آن فرو آمد. همانطور که می دانیم امسال را مطابق نامگذاری هر سال مقام معظم رهبری سال «تولید، پشتیبانی‌ها و موانع‌زدایی‌ها» نامگذاری کردند، تولید در عرصه فرهنگ و هنر نیازمند حمایت و پشتیبانی و رفع موانع است، درباره ضرورت های تحقق این شعار در تولید فرهنگی و هنری با «یاسر موحدفرد» نویسنده، پژوهشگر، دبیرکل بنیاد فردوسی، مدیرعامل موسسه فردوسی توسی و دبیر انجمن صنفی موسسات فرهنگی هنری استان تهران به گفتگو نشسته ایم که در زیر می آید:
پیشینه تولید کالاهای فرهنگی، هنری، پژوهشی و آموزشی در ایران را بیان کنید؟
ایران بزرگ با پیشینه تاریخی و تمدنی ۱۰ هزار ساله، آن چنان در عرصه فرهنگ و هنر در جهان سرآمد بوده و هست که در آیین شهریاری ایرانی، وزارت فرهنگ و هنر از ایران باستان وجود داشته است و اهالی فرهنگ، ادب، هنر و پژوهش از والاترین رتبه‌های اجتماعی برخوردار بوده‌اند. وزارت فرهنگ و هنر از دیرباز در امپراتوری یا جهان‌شاهی ایران بزرگ که از هند و چین و آسیای میانه و شبه جزیره حجاز و خاورمیانه تا شمال آفریقا و جنوب اروپا را شامل می‌شده، وظیفه فرهنگ‌سازی و گسترش هنر در نظام شهرسازی و تمدن‌سازی ایرانی را دارا بوده است؛هنرمندان معمار، نظام شهرسازی ایرانی را تدوین و اجرا می‌کردند و از دیگر هنرمندان عرصه‌های هنرهای سنتی و تجسمی بهره می‌گرفتند؛ از دیگر سو در جشن‌های ماهانه و سالانه ایرانی که پس از دادگستری و دانش‌گستری برپا می‌شده است، هنرمندان عرصه‌های نقالی و موسیقی و هنرهای آیینی و نمایشی در کنار شاعران و ادیبان و اندیشمندان، آموزه‌های حکمی و اخلاقی را در میان خانواده‌های ایرانی از شهریاران و فرمانروایان تا توده‌های مردمان رواج می‌دادند؛ هم از این روی ایرانیان هماره در تولید کالاهای فرهنگی، هنری، پژوهشی و آموزشی در دنیا پیشتاز بوده‌اند.آن چنان ایرانیان در این‌باره فعالیت گسترده داشته‌اند که کتاب‌خانه‌هایی با شمارگان میلیونی و شهرک‌های پژوهشی و دانشی در سراسر ایران بزرگ را فعال می‌کرده‌اند.
در سال «تولید، پشتیبانی‌ها، مانع زداییها» چگونه می‌شود در عرصه فرهنگ و هنر تولید کرد؟
در روزگار کنونی کرونایی هم هنرمندان و پژوهشگران و ادیبان هم‌چنان پیشتاز بوده‌اند و با بهره‌گیری از فضای مجازی و هواداران پرشمار خود توانسته‌اند مخاطبان فراوانی را راهبری نمایند؛ نهادهای متولی اما در این راستا هیچ گونه پشتیبانی نکرده‌اند و با بسته شدن مرکزهای فرهنگی هنری عملا موسسه‌های فرهنگی هنری هم به زودی ورشکسته شده و تعطیل خواهند شد؛بدین روی می‌بایست مانع‌های نظارتی که گاهی به گونه امنیتی جلوه می‌نماید تبدیل به همراهی مشفقانه شود و پشتیبانی مالی و معنوی تنها به چند موسسه دارای رابطه منحصر نشود بلکه هر موسسه فعال بتواند از یارانه یکسان بهره گیری نماید تا تولید کالاهای فرهنگی، هنری، پژوهشی و آموزشی گسترش یابد.
اگر نهادهای متولی از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، وزارت ورزش و جوانان، سازمان صدا و سیما، حوزه هنری، بنیادهای فرهنگی و حتی وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش بتوانند با راه اندازی ستاد گسترش کالاهای فرهنگی هنری در امسال به تهیه‌کنندگان و تولیدکنندگان فرهنگی هنری و پژوهشی و آموزشی یاری برسانند می‌توان امیدی به افزایش تولید و عرضه شایسته کالاهای فرهنگی هنری داشت وگرنه نباید از بخش غیر دولتی توقع خیزشی جدی داشت؛ چه آن‌که همه سرمایه‌های اجتماعی و اندوخته‌های مالی اهالی فرهنگ و هنر در دوران کرونایی بسیار اندک شده است.
ضرورت تولید فرهنگی و هنری با اتکا به شعار سال «تولید، پشتیبانی‌ها، مانع زداییها»چیست؟
یکی از ایرادهای اساسی آن است که به باور بسیاری از مدیران اجرایی به ویژه در نهادهای دولتی و حتی مدیران خصوصی، نامگذاری سالانه از سوی رهبر فرزانه انقلاب اسلامی ایران را در سطح شعار می‌دانند در حالی که نظام تصمیم‌سازی کشوری به این راهبرد رسیده است که می‌بایست این عنوان کلان در همه عرصه‌ها گسترش یابد؛ پس ضرورت انجام آن هم وجود داشته و دارد اما کمبودها و کاستی هماره وجود داشته و دارد؛بدین روی باید مجمعی از مدیران موسسه‌های فرهنگی، هنری، پژوهشی و آموزشی از رده تصمیم‌سازی تا تصمیم‌گیری و تولید و اجرا بتوانند نگره‌های کارشناسانه خود را ارائه کنند و نهادهای متولی خود را ملزم به اجرای آن بدانند که شوربختانه نظام قانونگذاری کشور از مجلس شورای اسلامی و شوراهای شهر و روستا و دولت در سطح محلی، استانی، ملی و بین‌المللی اساسا همکاری ویژه‌ای با نخبگان آموزشی و پژوهشی و مدیران موسسه‌های فرهنگی و هنری ندارند و تنها با چند مشاور فرهنگی هنری همکاری دارند؛این در حالی است که در بسیاری از وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته به دولت حتی یک مشاور فرهنگی، هنری، پژوهشی و آموزشی وجود ندارد، پس چه توقعی وجود دارد تا تولید کالاهای فرهنگی هنری به درستی انجام شود و چگونه باید مانع‌ها رفع شود وقتی که بسیاری از مدیران قانونگذاری و اجرایی یا با مقوله فرهنگ و هنر آشنایی ندارند یا آن را در اولویت نظام مدیریتی نمی‌انگارند ویا با رانت دولتی موارد اندک تولیدی را به موسسه‌های خودخوانده یا دارای رابطه واسپاری می‌کنند.
مهم‌ترین موانع تولید فرهنگی و هنری در این سال چیست؟
مهم‌ترین مانع تولید کالاهای فرهنگی هنری، پژوهشی و آموزشی، تصدی‌گرایی دولتی است، دولت باید با عدالت همه موسسه‌های فرهنگی هنری را یکسان بداند نه آن‌که با باندبازی و رفیق‌بازی برخی موسسه‌ها را بالاتر و برتر دانسته و همه بودجه‌های خود را صرف بالندگی برخی از موسسه‌های دارای رابطه کند، رانت خواری در عرصه فرهنگ و هنر بی‌داد می‌کند اما کسی هیچ‌گاه پاسخگو نیست و دستگاه‌های نظارتی هم به این امر توجهی ندارند.تا زمانی که همه اهالی فرهنگ و هنر و مدیران فرهنگی هنری با روشی نظامند ساماندهی نشوند و مجوزهای آسانی دریافت نکنند و بودجه‌های مناسبی در اختیار نداشته باشند و ستاد و مجمعی وجود نداشته باشند تا به راحتی با همه نهادهای اجرایی در ارتباط باشند و اصل اساسی رابطه‌های فردی و دوستی باشد، وضع موجود نه تنها به وضع مطلوب نمی‌رسد بلکه حتی اگر تولیدی هم انجام شود هیچ‌گاه کیفی نبوده و تنها برای بیلان کاری تولیدهای اندکی در عرصه فرهنگ و هنر انجام می‌شود.
پشتیبانی و حمایت از تولیدهای فرهنگی هنری در سال ۱۴۰۰ چگونه باید باشد تا شعار امسال محقق شود؟
پیشنهاد راه اندازی ستاد تولید کالاهای فرهنگی، هنری، پژوهشی و آموزشی ویژه پشتیبانی‌های گسترده و بر طرف کردن کاستی‌‌های فزاینده با امکان حضور مجازی و ثبت نام رسمی همه نخبگان، پژوهشگران و مدیران موسسه‌های فرهنگی هنری در کنار مدیران نهادهای متولی فرهنگی هنری، علمی، پژوهشی و آموزشی، راهکار شایسته‌ای برای تحقق عنوان اجرایی سال ۱۴۰۰ خورشیدی است تا نامگذاری سال از شعار به شعور اجتماعی تبدیل شود و همگان خود را موظف به پیاده‌سازی آن نمایند.
آیا شعار «تولید، پشتیبانی‌ها، مانع زداییها» در عرصه فرهنگ و هنر تحقق یافتتی است؟
با راه اندازی ستاد پیشنهادی و حضور مجازی و قانونی مدیران نهادهای دولتی، نیمه دولتی و غیر دولتی و ارزش نهادن به جایگاه اجتماعی اهالی فرهنگ و هنر و امکان یکسان ارائه دیدگاه‌های صاحب نظران و طرح‌های هنرمندان و پژوهشگران می‌توان به گسترش تولید کالاهای فرهنگی هنری حتی در دوران کرونایی به ویژه به گونه مجازی دست یافت؛تجربه ارزشمند راه اندازی ستاد ترویج فرهنگ پهلوانی به دبیری ام و نیز راهبری فرهنگی، هنری، پژوهشی و آموزشی در دوران کرونایی به کوشش موسسه فردوسی توسی با همراهی دانشگاه پیام نور و موسسه صبا فرهنگستان هنر در راه اندازی رشته‌های آموزشی مجازی دانشگاهی نوآیین با نام دوره‌های هنرهای شاهنامه‌ای که در آغاز سال نوی خورشیدی راه اندازی شده است، می‌تواند تجربه‌ای ارزشمند برای تولید کالاهای فرهنگی، هنری، آموزشی و پژوهشی در دوران کرونایی باشد.
امید داریم تا نهادهای فرهنگی در کنار نهادهای نظارتی و حتی قضایی با تغییر رویکرد از روش‌های پیشین به روش‌هایی روزآمد مانع زدایی در عرصه صادر نمودن مجوز تا تولید و اجرا و حتی نگاه مشفقانه و خیرخواهانه همراه با همراهی دلسوزانه نه برپایه قانون‌‌های دست و پا گیر اداری موجود بتوانیم سالی سرشار از رونق اقتصادی در عرصه فرهنگ و هنر و آموزش و پژوهش ایجاد نماییم.
نظر شما