کازرون از شهرستان های استان فارس است که آثار تاریخی متعددی از دوران ساسانی در خود جای داده و شهر باستانی «بیشاپور» از نمونه های آن است.
با پیوستن بیشاپور به محور جهانی ساسانی، اهمیت تاریخی این شهر باستانی بیش از پیش مورد توجه جهانیان قرار گرفت اما در این شهر علاوه بر این شهر تاریخی و غار شاپور، محوطه باستانی کمتر شناخته شده ای به نام «سرمشهد» وجود دارد که کمتر مورد بازدید گردشگران قرار می گیرد.
بزرگترین محوطه ساسانی-اسلامی فارس
«سرمشهد» کازرون بزرگترین محوطه ساسانی-اسلامی استان فارس است که 600 هكتار مساحت دارد و در 75 كیلومتری جنوب شرقی كازرون و 6 كیلومتری دهستان «سرمشهد» قرار دارد:
مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کازرون با اشاره به آثار تاریخی سرمشهد می گوید: ویرانه های شهر باستانی، تل نقاره خانه، قیز قلعه، كاروانسرا یا كوشک بهرام و رشته قنات های تاریخی در این محوطه باستانی وجود دارد.
«محمد جواد جوکاری» می افزاید: آنچه از آن به عنوان تل «نقاره خانه» یاد می شود در واقع تپه ای به ارتفاع 25 متر است كه پی های یک در آن وجود دارد و در جنوب سرمشهد قرار دارد.
وی اضافه می کند: «قیز قلعه» یا قلعه دختر در شمال غربی این محوطه قرار داردذ و با یک خندق محصور شده است و دارای حیاط مركزی و فضاهای معماری است.
جوکاری با اشاره به نام «قندجان» برای این محوطه تاریخی بیان می کند: در نوشته های تاریخی این نام به کار رفته که همان سرمشهد است و نقش برجسته «بهرام دوم» ساسانی و كتیبه بزرگ «كرتیر» در نزدیكی این محوطه باستانی قرار دارد.
یک منطقه وسیع
اما آنچه در مورد سرمشهد قابل توجه است، وسعت زیاد آن است که ثابت می کند در گذشته رونق و شكوه فراوان داشته و شاهد اجرای نظام معماری و شهرسازی در این شهر تاریخی هستیم.
روستای سرمشهد نیز در کنار این محوطه باستانی واقع شده که از توابع بخش جره و بالاده شهرستان کازرون است و مردم این روستا به زبان ترکی صحبت می کنند و مسلمان و پیروی مذهب شیعه جعفری هستند و صنایع دستی این روستا شامل قالی، قالیچه، گلیم، جاجیم، پشتی دستباف، ننوی دستباف و کیف دستی است.
نقش و کتیبه باستانی
نقش بهرام دوم که در جنوب غرب روستای سرمشهد قرار دارد از آثار تاریخی شاخص دوره ساسانی است که کمتر شناخته شده و در تورهای گردشگری کمتر مورد بازدید قرار می گیرد:
مسئول روابط عمومی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کازرون با اشاره به ابعاد این نقش برجسته باستانی می گوید: وسعت این نقش که صحنه پیکار بهرام دوم، پنجمین شهریار ساسانی، با 2 شیر را به تصویر می کشد، 2 در چهار و نیم متر است.
«محمدخلیل محمودی» می افزاید: در این نقش بهرام، خنجر خود را در سینه یکی از شیرها فرو برده و در پشت سرش سه نفر که احتمالا اعضای خانواده وی هستند به چشم می خورد که دفاع بهرام از خانواده اش در مقابل شیرهاست.
وی اضافه می کند: در بالای این نقش، کتیبه بزرگ سرمشهد نگاشته شده است که با ابعاد پنج و 20 در 2 و 17 متر، بزرگترین کتیبه عهد ساسانی به شمار می رود و از زمین 25 متر فاصله دارد.
محمودی با اشاره به اهمیت تاریخی این کتیبه بیان می کند: محتوای این کتیبه با نوشته پهلوی کتیبه زرتشت مشابهت دارد و یکی از چهار کتیبه پهلوی «کرتیر»، موبد موبدان آن زمان است.
آیین های کهن در یک روستا
اهالی روستای سرمشهد که در نزدیکی این محوطه باستانی امروزه سکونت دارند دارای مراسم کهنی مانند «چله‌انداز» در زمستان و «کوسه گلین» یا دعای باران در اواخر پاییز هستند و لباس‌های سنتی عشایر قشقایی به تن می کنند.
موسیقی مورد علاقه آنها نیز آوازها و ترانه‌های سنتی عشایر قشقایی است که با نقاره، بالابان، کمانچه و سرنا نواخته می شود و به بازی های محلی مانند طناب کشی، درنا بازی، ترکه بازی و هفت سنگ علاقه دارند و تمامی این آداب و سنن می تواند در قالب یک پکیج گردشگری کامل در اجرای تورهای گردشگری مورد توجه قرار بگیرد تا این محوطه کمتر شناخته شده نماند.
گزارش: مریم شمالیان
نظر شما