حفظ جایگاه اصلی نماز در ادیان توحیدی از تحریفات تاریخی

به گزارش خبرنگار شبستان، نماز مهمترین حکم مشترک الهی در تمامی ادیان توحیدی است و همواره در طول تاریخ بشر دچار تحریفات عمدی و یا سهوی شده و گاه دلایل توجیهی برای ترک آن مطرح شده است.پس از نزول سوره علق بر قلب پیامبر (ص) و در اوایل بعثت اقامه نماز در دین اسلام مورد توجه بوده و آیات نهم و دهم سوره علق این مطلب را روشن می کند.

بنابراین گزارش حجت الاسلام والمسلمین سعید داوودی رییس هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به تدریجی بودن تکمیل شکل اصلی نماز به خبرنگار شبستان گفت: در آغاز بعثت پیامبر اکرم (ص)، ایشان به همراه حضرت علی (ع) و حضرت خدیجه (س) در مسجدالحرام نماز اقامه می کردند و نوع اقامه نماز ایشان و مامونینشان با خواندن نماز پس از هجرت به مدینه بنابر روایات وارده دارای تغییراتی بوده است.

وی ادامه داد: از آنجا که نماز در تمامی ادیان توحیدی مورد توجه بوده و سجود و خضوع پیامبران الهی در برخی از آیات قرآنی مطرح شده، پیامبر اسلام (ص) قبل از بعثت نیز در غار حرا به عبادت و اقامه نماز به شکلی که در ادیان توحیدی مورد تاکید بوده می پرداختند.

داوودی با معرفی آیاتی از قرآن که مبتنی بر اقامه رکوع و سجود از سوی دیگر پیامبران الهی است افزود: در آیه 58 سوره بقره قرآن می فرماید: وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُواْ هَـذِهِ الْقَرْیَةَ فَکُلُواْ مِنْهَا حَیْثُ شِئْتُمْ رَغَداً وَادْخُلُواْ الْبَابَ سُجَّداً وَقُولُواْ حِطَّةٌ نَّغْفِرْ لَکُمْ خَطَایَاکُمْ وَسَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ و آن زمان که گفتیم: به این شهر بیت المقدس در آیید و از نعمتهای آن هر جا خواستید فراوان بخورید و خاضعانه وارد دروازه شوید و بگویید: خدایا گناهان بریز تا خطاهای شما را ببخشیم، البته پاداش نیکوکاران را خواهیم افزود و در آیه 125 سوره بقره که می فرماید: «و اذجعلنا البیت مثابه للناس و امنا و اتخذوا من مقام ابراهیم مصلی و عهدنا الی ابراهیم و اسماعیل ان طهرابیتی للطائفین و العاکفین والرکع السجود»و آنگاه که کعبه را محل اجتماع و جایگاه امن مردم قرار دادیم، گفتیم مقام ابراهیم را محل نماز قرار دهید و به ابراهیم و اسماعیل سفارش کردیم که خانه ی مرا برای کسانی که برای طواف و اعتکاف و نماز می آیند پاکیزه کنید. این آیات نشان دهنده ان است که نماز، رکوع و سجود در تمامی ادیان الهی وجود داشته است.

همچنین، حجت الاسلام والمسلمین نیک زاد، مسئول گروه دانشنامه پیامبر اعظم (ص) با بیان اینکه آیات مربوط به نماز مکی بوده و بسیاری از روایات نیز حکایت دارد که برای نخستین بار نمازهای یومیه در سفر معراج واجب گردید، به خبرنگار شبستان گفت: مسلمانان قبل از هجرت به مدینه نیز نماز می خواندند و پیامبر(ص) قبل از معراج و حتی قبل از بعثث نیز اقامه نماز می کرد.

وی افزود: البته آیات مربوط به اقامه نماز همچون سایر آیاتی که احکام الهی و عیادی را مطرح می کنند به صورت کلی دعوت به اقامه نمازهای پنجگانه دارد ولی اجزا و اشکال نماز و چگونگی انجام آن، در بیان و عمل پیامبر (ص) ارایه شده است.
حجت الاسلام نیکزاد با اشاره به حدیثی از پیامبر که فرمودند:" صلوا کما رأیتمونی اُصلی" افزود: ایشان فرمودند نماز بخوانید همانطور که من نماز می خوانم. از این رو همواره وجود مقدس حضرت رسول اکرم (ص) چنانکه خداوند فرمود: «وانزلنا الیک الذکر لتبین للناس مانزّل الیهم...» به صورت بیانی و عملی مبین و مفسر آیات الهی در قرآن بوده است.

وی با تاکید بر وجود اشتراک اقامه نماز و دعا و نیایش در ادیان توحیدی گفت: اقامه نماز اختصاص به ما مسلمانان فقط ندارد بلکه بنا بر گزارش های قرآن پیروان ادیان توحیدی و یا ابراهیمی نیز مامور به اقامه نماز بودند حضرت ابراهیم از خداوند می خواهد که خودش و نسلش را از بر پا دارندگان نماز قرار دهد: «رب اجعلنی مقیم الصلاة و من ذریّتی» (ابراهیم،40) و خداوند به حضرت موسی نیز فرموده است: برای اینکه بیادم باشی نماز را بر پا دار. «أقم الصلاة لذکری» (طه،14) و یا لقمان نبی نیز به فرزندش سفارش می¬کند: «یا بنیّ أقم الصلاة» (لقمان،17) ای فرزندم نماز را اقامه نما. البته چه بسا چگونگی و کیفیت نماز، زمان و اوقات اقامه آن و بسیاری دیگر از جزئیات و احکامش در ادیان مختلف متفاوت بوده و یا با گذشت زمان دستخوش تحریف شده است.

مسئول گروه دانشنامه پیامبر اعظم (ص) گفت: خوشبختانه اصل نماز، کیفیت و چگونگی آن در بین ما مسلمانان، دچار تغییر و تحریف نشده است. هر چند در برخی از احکام فرعی آن بین مذاهب و فرق اسلامی تفاوتهائی وجود دارد که به دلیل تفاوت در نوع و یا روشهای اجتهادی و اختلاف در مشرب های فقهی است. البته هستند پیروان برخی از فرق محدود اسلامی، که به دلیل دوری از منابع اصیل اسلامی و فاصله ای که از فضاهای علمی و اجتهادی جهان اسلام گرفته اند، مبتلا به تغییرات اساسی و یا تحریفاتی درخصوص برخی معتقدات و عبادتها از جمله نماز شده اند و برای نمونه موضوع نیاز را به جای نماز مطرح کرده اند.
نیکزاد با اشاره به این نکته که ممکن است برخی از جوانان پرسش از راه های دیگر ممکن برای ارتباط با خداوند و یا به زبان و شیوه دیگر به جای نماز داشته باشند، افزود: البته ارتباط با خداوند از چنان ظرفیت و گستردگی ای برخوردار است که در بعد زمان، زبان و ملیت و یاشیوه خاصی نمی گنجد. بلکه هر انسانی و در هر شرایطی می تواند با خدای خود رابطه داشته باشد. اما آنچه که در ادیان ابراهیمی و از جمله در دین مبین اسلام درباره وجوب نماز مدنظر است، تأکید بر برقراری ارتباطی ویژه و هماهنگ و تأثیرگذار از سوی انسان با خدا است.

وی در این باره تصریح کرد: از لحاظ علمی، بویژه احکام عبادی اسلام، تعبدی است. یعنی آنطور که خداوند خواسته است بایستی از سوی بندگان انجام پذیرد. زیرا فقط در این صورت است که رابطه صحیح و کاملی بین انسانها و خداوند تحقق می یابد. دلیل آن این است که این نوع از ارتباط با خدا، مبتنی بر علم الهی است که خداوند هم از نیاز ما انسانها و هم از راههای مؤثر در بر طرف کردن آنها دارد.
مسئول دانشنامه پیامبر اعظم (ص) افزود: همانطور که رابطه یک پزشک و بیمار به صورت منطقی، از سوی پزشک تعیین می شود و نوع داروها، اندازه مصرف و فاصله زمانی آن نیز، باید به تجویز پزشک و برابر دستور او باشد، مسأله نحوه مؤثر ارتباط انسان با خدا، اندازه و مقدار آن و یا زمان های اختصاصی و ویژه آن نیز باید از سوی خداوند به عنوان کسی که به صلاح انسان آگاه است تعیین شود.
وی خاطرنشان کرد: البته هیچ گاه اسلام در کنار اقامه نماز عبادتهای تصریح شده، با دیگر شیوه های ارتباط و مناجات های صحیح بندگان با خدای خود با هر زبان و در هر شرایطی مخالفت نداشته است و انسانها می توانند نیازها و درخواستهای خود را در کنار نماز با معبود خود مطرح کنند.
 

پایان پیام/