آسیب های اجتماعی اگر به موقع و به هنگام شناخته و پیشگیری شود، احتمال کاهش خسارتها افزایش خواهد یافت، اما اگر نسبت به آن غفلت شود؛ ممکن است بنای جامعه را متزلزل کند.
طبق آمارهای سازمان جهانی بهداشت، انواع آسیب های اجتماعی به شکل نگران کننده ای در تمامی جوامع روبه افزایش است و اختلالات روانی، اعتیاد، رفتارهای ضد اجتماعی، بزهکاری و بی بند و باری جنسی به ویژه در نسل جوان روند صعودی پیدا کرده است و این آسیب ها لطمات شدید اقتصادی، اخلاقی و اجتماعی را بر پیکره جوامع وارد ساخته است.
از گذشته تا به حال خانواده به عنوان اولین سازمان شکل گرفته در جامعه، پایه گذار بخش مهمی از سرنوشت انسان بوده و در تعیین سبک و خط مشی زندگی حال، آینده ، محورهای اخلاق، سلامت و عملکرد فرد در محیط اجتماعی و شغلی او نقش بسزایی داشته است.
اگر جامعه مهارتهای خود مراقبتی با رویکرد توانمندسازی و مدیریت بر خود ، کسب مهارتهای تاب آوری در جهت حفظ ارزشهای فردی و خانوادگی را در مواجه با آسیب های اجتماعی آموزش بیند، می تواند مناسب ترین تصمیم را گرفته و حداقل از شیوع آن در خانواده و در نهایت در جامعه خود خودداری کنند.
«محمد ثناگویی زاده»، دکترای مشاوره خانواده، دارای فعالیت تخصصی در عرصه خانواده و و روانشناسی زوجین و دارای فعالیت پژوهشی در عرصه سلامت معنوی است و مدیر گروه مطالعات خانواده پژوهشکده الهیات و خانواده وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان است که مدیریت کلان پروژه «کارآمدی خانواده مبتنی بر تعالیم اسلامی» را بر عهده دارد، در این زمینه گفتگویی با خبرنگار خبرگزاری شبستان اصفهان صورت گرفته است که در ادامه می خوانید:
مقدماتی را درباره این کلان پروژه و تاریخچه کلید خوردن آن مطرح بفرمایید.
کلان پروژه کارآمدی خانواده مبتنی بر تعالیم اسلامی با همت پژوهشکده الهیات و خانواده که وابسته به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است، اجرا می شود و هم اکنون در حال اقدام است. این کلان پروژه در حدود دو سال پیش در پژوهشکده الهیات و خانواده اصفهان و به همت گروه مطالعات خانواده کلید خورد و با توجه به تجربیاتی که اعضای هیأت علمی و شورای گروه و شورای پژوهشی پژوهشکده داشتند، درباره پایداری و کارآمدی خانواده با رویکرد اسلامی مطالعات اولیه ای صورت گرفت تا اینکه این کلان پروژه طراحی و تدوین شد.
این کلان پروژه چه ویژگی هایی دارد؟
این کلان پروژه ویژگی های ممتازی دارد و اولین ویژگی مهم آن، مبتنی بودن آن بر رویکردهای مختلف مطالعاتی است. یکی از رویکردهای مهم در این پروژه، رویکرد اخلاقی است که کارآمدی خانواده را مبتنی بر ویژگی ها و صفات اخلاقی که در دین مبین اسلام مورد توجه قرار گرفته است، مورد بررسی قرار می دهد. رویکرد دیگر، اعتقادی است و با توجه به باورها و اعتقادات دینی که اعضای خانواده ها دارند و ازدواج هم بر اساس این اعتقادات، صورت می گیرد، این اعتقادات، باید مورد بررسی قرار گیرد. رویکرد روانشناختی، دیگر رویکرد مورد توجه در این پروژه است. این پروژه مبتنی بر مطالعات و پژوهش هایی است که در حیطه روان شناختی در حوزه ازدواج و روابط همسران و روابط میان اعضای خانواده با نگاه های جدیدی که امروزه در حوزه خانواده درمانی و نگاه به درمانگری سیستمی وجود دارد، به مطالعه کارآمدی خانواده می پردازد.علوم اجتماعی به عنوان دیگر رویکرد مهم، مورد نظر است که در این حوزه ما به دنبال مورد توجه قرار گرفتن مؤلفه ها و عواملی هستیم که برکارآمدی خانواده تأثیرگذار هستند. رویکرد دیگری که ما در مطالعات کارآمدی خانواده به آن می پردازیم، نگاه فقهی و حقوقی است که در آن یکی از ابعاد مهم در حوزه نقش ها، وظایف و حقوق اعضای خانواده به ویژه همسران مد نظر قرار می گیرد.
ویژگی ممتاز دیگر این کلان پروژه این است که مبتنی بر مطالعات بین رشته ای است و خانواده را از نگاه های مختلفی مورد بررسی قرار می دهد و خانواده را از حیث مسائل روانشناختی، جامعه شناسی، رفتاری، تربیتی و دینی مورد توجه قرار می دهد و ارزش های اسلامی و فرهنگ دینی در این پروژه لحاظ شده است. در این کلان پروژه، نگاه فرهنگ محور و ارزش های اسلامی و دینی، به عنوان محور اصلی کار قرار دارد و خروجی آن یک خروجی مسأله محور و موضوع محور و به عبارتی محصول محور است و به دنبال حل مسأله و مشکلات روز خانواده های ایرانی هستیم.
اصولاً منظور شما از کارآمدی خانواده چیست؟ هدف اصلی کلان پروژه چیست؟
هدف اصلی در این کلان پروژه این است که با استفاده از رویکردهای مختلف و در هم تنیده ای که به آن ها اشاره شد، بتوانیم به کارآمدی خانواده بپردازیم. منظور از کارآمدی خانواده این است که خانواده ها را به ویژه در روابط میان همسران، توانمند کنیم و کیفیت روابط میان آن ها را ارتقا ببخشیم و در پرتو این توانمند سازی و غنی سازی، اختلافات و تعارضاتی که امروزه میان زوجین و والدین و فرزندان وجود دارند، کاهش یابند و منجر به پایداری و استحکام خانواده ها شود. کاهش گستردگی اختلافات و تعارضات در سطح خانواده ها و کاهش طلاق در جامعه از اهداف مهم این کلان پروژه هستند.
امتیاز ویژه و نوآوری این کلان پروژه نسبت به سایر طرح های مبارزه با آسیب های اجتماعی و حل معضلات خانواده چیست؟
آسیب های مختلفی نظیر خیانت، خشونت، تعارضات شدید در فضای خانوادگی، بی وفایی، کاهش صمیمیت، نابهنجاری های اخلاقی و رفتاری که در سطح خانواده ها ایجاد شده است و استرس های روزمره ای که خانواده ها با آن ها مواجه هستند و با شیوع کرونا شدت گرفته و شرایط جدید را برای خانواده ها به وجود آورده است، از جمله معضلات روز خانواده ها به شمار می روند که باید فکری به حال رفع و کاهش آن ها کرد.
امروز پژوهشگران بر اساس پژوهش ها و مطالعات بین المللی در سطح دنیا به این نتیجه رسیده اند که به جای اینکه بر روی آسیب های خانواده کار کنیم، تمرکز خود را بر روی توانمندسازی خانواده ها با هدف پیشگیری از آسیب ها قراردهیم و کلان پروژه کارآمدی خانواده هم بر اساس همین نگاه نو بین المللی در رفع معضلات خانواده ها شکل گرفته است.
منظور از محصول محور بودن پروژه چیست و مخاطب محصولات شما چه افراد و اقشاری هستند؟
بنا بر محصول محور بودن این پروژه، قرار است که برنامه های مختلفی را به صورت محتواهای آموزشی، برنامه ها و پروتکل های مشاوره ای و درمانگری و محصولات فرهنگی و تبلیغی را در اختیار مخاطبین مختلف قرار دهیم. مخاطبین مختلف، اعم از مخاطبین عام شامل خانواده ها و زوجین و مخاطبین خاص نظیر مشاورین و مدرسان مسائل خانواده هستند. کسانی که در سطح ادارت و مدارس و ارگان ها به دنبال آموزش خانواده ها هستند، می توانند از محصولات آموزشی این کلان پروژه بهره ببرند. کتاب هایی هم در این راستا به چاپ رسیده است.
این کلان پروژه اکنون در چه مرحله ای قرار دارد؟
این کلان پروژه از دو سال پیش تا اکنون در حال اجرا است و طرح های چاپ شده به صورت کتاب الان آماده هستند و برخی از آن ها هم در حال چاپ هستند. کتاب هایی نظیر «الگوهای ارتباطی زوجین» ، «صمیمیت زناشویی، نظریه و کاربست» و «راه های شناخت همسر» ، از جمله کتاب های منتشر شده و از محصولات پروژه هستند. طرح هایی نظیر «اثربخشی خداباوری بر کارآمدی خانواده»، «اثربخشی صداقت بر کارآمدی خانواده» و حدود 20 طرح آماده دیگر در راستای اهداف کلان پروژه هم اکنون در حال اجرا هستند. از اعضای هیئت علمی دانشگاه ها، و پژوهشگران خانواده و دانشجویان دکتری برای یاری و پیشبرد اهداف پروژه استقبال می کنیم.
نظر شما