به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، «رضا مختاری اصفهانی» در نشست معرفی و بررسی کتاب رضانام تا رضاخان که در موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد، گفت: دو دهه است که خدمت آقای بهبودی هستم و با قلم و آثارشان آشنایی دارم. اگر نکته ای گفته می شود به عنوان خواننده ای است که وقتی کتاب در دست می گیرم، نقاط ضعف آن را می بینم و حتی کتاب را در ذهنم ویراستاری می کنم.
این پژوهشگر تاریخ معاصر زندگینامه نویسی را مشکل دانست و افزود: زندگینامه نویس باید دو ویژگی داشته باشد، اول اینکه نویسنده ای متبحر باشد و قلم جذاب و روانی داشته باشد، در مرحله دوم باید به تاریخ اشراف داشته باشد. آقای بهبودی با دو زندگینامه ای که پیش از این نوشته است، نشان داد که در هر مورد تبحر دارد.
وی با بیان اینکه برهه سختی از زندگی رضاشاه برای کتاب رضانام تا رضاخان انتخاب شده است، عنوان کرد: رضاشاه از گمنامی به پادشاهی رسید، کودتایی انجام داد و در اوایل قرن حاضر حکومتی را پایه ریزی کرد که تا سال 57 دوام یافت. اعتراف می کنم که آقای بهبودی برهه مشکلی را نسبت به شخص رضاشاه برای کتاب خود انتخاب کرده است. آقای بهبودی با توجه به قلم روانش توانست کتاب خوشخوان فراهم کند.
این نویسنده و پژوهشگر تصریح کرد: با وجود قلم روان آقای بهبودی برخی از نقاط کتاب رضانام تا رضاخان کمتر از این قلم بهره برده. در این کتاب با کثرت نقل قول های مستقیم مواجه هستیم که به شاکله کار آسیب رسانده است. بهبودی در برخی نقل قول های متفاوت از افرادی با نگاه های مختلف را آورده است و این به بخشی از کار که پژوهش است، آسیب رسانده است. در چنین کارهایی پژوهشگر باید پیش از نوشتن تکلیف خود را با منابع و راویان روشن کند.
مختاری اصفهانی با اشاره به اینکه در کتاب رضانام تا رضاخان روایت های مختلفی در کنار هم آمده است، بیان کرد: در ابتدای کتاب جنبه زندگینامه نویسی غلبه دارد و ما با زندگینامه مواجه هستیم اما هرچه می گذرد به کثرت منابع می رسیم و کتاب از وجه زندگینامه نویسی خارج می شود. اگر آقای بهبودی قصد دارد که زندگینامه رضاشاه را ادامه دهد، باید تکلیف موضوع را روشن کند که می خواهد در مورد شخص رضاشاه بنویسد یا دوره رضاشاه.
این پژوهشگر تاریخ معاصر خاطرنشان کرد: آقای بهبودی در کتاب رضانام تا رضاخان سعی کرده بی طرف باشد و برای همه نسل ها بنویسد نه مخاطب خاص و نه نسل خاصی. بهبودی در این کتاب سعی کرده موارد مختلف را توضیح دهد اما با این وجود توضیحات در مورد اشخاص و حوادث کافی نیست. در زندگینامه نویسی باید در نظر داشته باشیم که با مخاطبان عام سر و کار داریم. در کتاب از رضانام تا رضاخان هرچه به مراحل پایانی نزدیک تر می شویم، نقل قول ها زیادتر می شوند و این مسئله به قلم روان بهبودی خدشه وارد می کند.
وی خاطرنشان کرد: در برخی از قسمت های کتاب از رضانام تا رضاخان همچون کودتای اسفند 1299 به عوامل داخلی توجه کافی نشده است. در مورد روی کار آمدن وثوق الدوله چیزی گفته نشده است، به حضور سید حسن مدرس در تحصن عبدالعظیم اشاره نشده است. سید حسن مدرس در برهه های مختلف زندگی خود واکنش و موضع گیری هایی داشته است که شاید با نگاه امروزی ما آن موضع گیری ها درست نباشد اما ایشان به هر حال به عنوان شخصیت سیاسی موضع گیری های خاص خود را داشته است. سید حسن مدرس زمانی از وثوق الدوله حمایت کرد و زمانی نیز مخالف حکومت وی شد.
مختاری اصفهانی اظهار داشت: در کتاب از رضانام تا رضاخان اشاراتی به عوامل داخلی کودتای 1299 نشده است. این کودتا خالی از حمایت سفارت بریتانیا نبود اما نمی توان از نقش عوامل داخلی در آن چشم پوشی کرد. سیاسیون در آن برهه تبدیل شدند به عده ای که یا عمله بودند یا افرادی که کاری از آنها بر نمی آمد. نگاه به عوامل داخلی در کودتا باید در کتاب لحاظ می شد و بیشتر به آن پرداخته می شد. علاوه بر آن باید نگاه ویژه به اسناد و نیروهای داخلی می شد. درست است که کودتا دستپخت بریتانیا بود اما باید اشاراتی به مسایل و نیروهای داخلی می شد.
نظر شما