سفر استراتژیک

به گزارش خبرگزاری شبستان، جو بایدن پیش از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری وعده بازگشت به برجام را مطرح کرده بود، اما پس از به قدرت رسیدن نشان داد که عجله ای برای بازگشت به برجام ندارد، چرا که به نظر می رسد در امریکا آن چیزی که توسط روسای جمهور اتفاق می افتد تنها در حد تغییر رویکردهاست و نه تغییر در استراتژی کلان، به همین دلیل شاهد هستیم که تحریم های جورج بوش ضد ایران، توسط باراک اوباما تبدیل به تحریمهای فلج کننده می‌شود و تحریمهای فلج کننده، از طرف دونالد ترامپ تبدیل به فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی میشود و حالا نوبت به رئیس جمهور جدید ایالات متحده یعنی جو بایدن رسیده است.
به نظر میاید که بایدن با زیرکی برگرفته شده از استراتژی نرم و همگرایانه دموکرات ها بتواند، همگرایی بیشتری را با جامعه جهانی در مقابله با جمهوری اسلامی بکار بندد و حتی با بازگشت به برجام در سیاست اعلامی و عدم رفع تحریمها در عرصه عمل توپ رو در زمین ایران بیندازد. از اینرو به احیای برجام توسط بایدن نباید چندان امیدوار بود. برهمین اساس نیز رهبر معظم انقلاب در آخرین سخنرانی خویش فرمودند: «اگر می‌خواهند ایران به تعهدات برجامی خود برگردد باید آمریکا تحریم‌ها را در عمل و نه با زبان و یا روی کاغذ، کلاً لغو کند، آن‌گاه پس از راستی‌آزماییِ صحت لغو تحریم‌ها، جمهوری اسلامی به تعهدات برجامی خود باز خواهد گشت.» این سخنان حضرت آیت الله خامنه ای نشان دهنده عدم اعتماد جمهوری اسلامی به ایالات متحده حتی با روی کار آمدن دولت دموکرات جو بایدن است.

از اینرو سفر قالیباف به روسیه به عنوان نماینده ویژه رهبری به همراه پیام ایشان برای ولادیمیر پوتین را هم باید در همین چارچوب ارزیابی نمود چرا که جمهوری اسلامی اعتمادی به ایالات متحده حتی با وجود جو بایدن ندارد و درصدد تقویت روابط خود با فدراسیون روسیه است. زیرا با روی کار آمدن بایدن در ایالات متحده و تشدید فشارها به روسیه از سوی آمریکا، که نمونه ی آن، فشارهای صورت گرفته از سوی آمریکا و متحدین اروپاییش نسبت به مسکو، در زمینه دستگیری (ناوالنی) توسط روسیه می باشد، که منجر به واکنش روسیه و اخراج چند دیپلمات اروپایی از روسیه توسط کرملین شد، مسکو  دیپلماتهای سوئدی، لهستانی و آلمانی را به دلیل شرکت در تظاهرات خیابانی در روسیه، علیه دستگیری ناوالنی به عنوان عنصر نامطلوب تلقی نمود و از خاک خود اخراج نمود. البته این اقدام روسیه با واکنش اروپایی ها از جمله آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان مواجه شد که مقامات روس را تهدید به وضع تحریم نمود، با توجه به این اوضاع و قرار گرفتن روسیه در شرایط فشار و فاصله گرفتن بیشتر این کشور، از غرب در برهه کنونی و عهد شکنی غربیها بر سر مسئله برجام، جمهوری اسلامی سعی می کند تا بجای دلبستگی مجدد و تلاش برای ایجاد پیوندهای نزدیک با غرب، مسیر شرق و مسکو را در حال حاضر در اولویت سیاست خارجی خویش قرار دهد.

به نظر میرسد با رفتن ترامپ و روی کار آمدن بایدن همگرایی متحدین اروپایی و ایالات متحده در جهت فشار بر تهران بیش از پیش تشدید شود و از طرفی زمزمه هایی از سوی بعضی از طرفهای اروپایی برای اضافه نمودن رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی به میز مذاکره شنیده می شود که از جمله  تلاش چندباره امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه در جهت ایجاد فضایی برای ورود عربستان و رژیم صهیونیستی در میز مذاکرات با تهران است. مطرح شدن چنین خواسته هایی از سوی متحدین اروپایی واشنگتن، کار را برای رسیدن به یک نقطه نظر واحد و احیای برجام مشکل تر از پیش خواهد نمود و جمهوری اسلامی نیز هیچ گاه تن به شروط جدید از سوی طرفین غربی نخواهد داد چرا که با سابقه تهدیدات مکرر نظامی از سوی واشنگتن و رژیم صهیونیستی ضد جمهوری اسلامی، تهران هیچ گاه قدرت دفاعی موشکی و سلاح بازدارندگی خود را مورد مذاکره قرار نخواهد داد و از طرفی مطرح شدن پیش شرط تغییر سیاست های منطقه ای هیچ گاه مورد موافقت تهران قرار نخواهد گرفت. چرا که سیاست های ایران در منطقه نشات گرفته از ایدئولوژی جمهوری اسلامی است که هویت انقلاب اسلامی بر اساس آن شکل گرفته و از طرفی گروه های مقاومت مورد حمایت جمهوری اسلامی بخشی از قدرت بازدارنده کشورمان در مقابل تهدیدات همیشگی قدرت های خارجی محسوب می شوند که نه بر اساس ایدئولوژی انقلابی و نه امنیتی قابلیت مذاکره برای آن وجود ندارد. طبیعی است که در شرایط فشار حداکثری جمهوری اسلامی نگاه به شرق و مسکو را برگزیند و از طرفی همانطور که رهبر معظم انقلاب فرمودند: تحریم‌های بی‌سابقه با هدف از پا درآرودن ایران از جمله خطاهای محاسباتی واشنگتن نسبت به تهران محسوب می شود.

در تحلیل سخنان ایشان باید گفت که ترامپ با اضافه کردن 850 تحریم جدید بر 700 تحریم سابق آمریکا ضد جمهوری اسلامی نتوانست کاری از پیش ببرد* و ترامپ هیچ وقت نتوانست کارنامه سیاست خارجی را که دوست داشت برای خود رقم بزند و با مغل

وب کردن ایران، نام و شهرتی برای خود و ابزاری برای انتخابات کسب کند و در آخر خود او بود که هم در رویارویی با جمهوری اسلامی و هم در انتخابات ریاست جمهوری مغلوب شد و کشورهای منطقه ای که برای وضع تحریمها علیه جمهوری اسلامی به ترامپ باج میدادند هیچگاه نتوانستند برگه برنده ترامپ در هیچ مسئله ای از جمله انتخابات باشند.
اگرچه تشدید تحریم ها ضد جمهوری اسلامی مشکلاتی را برای مردم و کشور ایران ایجاد می کند ولی در نهایت تمرکز این فشارها بر روی ایران به نفع طرف های غربی تمام نخواهد شد.

تحلیلگر مسائل روسیه دکتر محمد یوسفی