خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: آیت الله العظمی جوادی آملی در کتاب گرانسنگ «مفاتیح الحیات» می نویسد: آتش، در ایران قدیم مقدس و همپایه فرزند اهورا مزدا شمرده می شد. از این رو پیش از نوروز به آتشکده ها می رفتند و آتش بر می افروختند و چون طبق برخی نقل ها در ایران هفته نبود، این مراسم در سیصد و شصتمین روز سال (روز بیست و ششم اسفندماه) برگزار می شد و معتقد بودند در این روز فَروَرهای (ارواح) نیاکان به زمین فرود می آیند و این آتش برای راهنمایی آنهاست(1)، ولی آتش افروختن و جستن از آن و شادی کردن در کنار آن، ترقه زدن و منفجر کردن مواد منفجره در چهارشنبه آخر سال، نه برهان عقلی دارد نه دلیل نقلی و نه منفعت ملی و جز خرافه و در مواردی زبانباری غیرقابل جبران چیز دیگری نیست.
در هیچ یک از متون باقی مانده پیش از اسلام اشاره ای به جشن چهارشنبه سوری نشده است. در اوستا، کتیبه های عیلامی، هخامنشی، اشکانی و ساسانی و نیز در متون پهلوی و حتی در روایت های مورخان یونانی درباره ایران نیز درباره جشن چهارشنبه سوی مستند و سخنی در دست نیست.
متون دوران پس از اسلام نیز در این باره تقریبا ساکت بوده اند، حتی در آثار محقق دقیقی همچون ابوریحان بیرونی نیز درباره آن توضیحی داده نشده است. نخستین و کهن ترین کتابی که در آن به آتش افروزی در جشن چهارشنبه سوری اشاره شده ا ست کتاب «تاریخ بخارا» اثر «ابوبکر محمد بن جعفر نَرشَخی»(286-385ق) است. در این کتاب که به نام «مزارات بخارا» نیز شناخته می شود آمده است که وقتی امیرمنصور بن نوح سامانی در ماه شوال سیصد و پنجاه قمری به ملک نشست، دستور داد که هنوز سال تمام نشده، در شب چهارشنبه چنان که عاد قدیم است، آتش عظیم افروختند.
دومین متن کهن، شاهنامه فردوسی است:
ز جیحون همی آتش افروختند/زمین و هوا را همی سوختند(2)
پس این کار سنت سیئه و ظلم به فرهنگ مردم بزرگ ایران است و نه تنها مبنای عقلی ندارد، بلکه بر خلاف نظم و امنیت و آسایش همنوعان است و آزادی آنان را سلب می کند و آسیب ها و تلفات فراوان در پی دارد. برای نوجوانان و جوانان یک جامعه عیب است که پدران و مادران برای رشد و سلامت آنان از جان و سلامت خود مایه بگذارند، ولی آنان بر اثر جهل علمی یا جهالت عملی، خود را بسوزانند و جامعه را نیز در اضطراب فرو ببرند! بلکه زیبنده کشور اسلامی این است که از این سنت زشت دست بردارد و سنت های الهی مانند عید فطر، عید قربان، نماز جمعه و ... را زنده کند.
امام رضا(ع) فرمود: «خدا رحمت کند کسی را که امر (سنت) ما را زنده کند» و در ادامه افزودند: «اگر مردم زیبایی های سخن ما را بدانند از ما پیروی خواهند کرد».(3)
پی نوشت ها:
برگرفته از کتاب مفاتیح الحیات نوشته آیت الله جوادی آملی
1.فرهنگ اساطیر، محمدجعفر یاحقی، واژه چهارشنبه سوری
2.چهارشنبه سوری(مقاله مرادی غیاث آبادی)، رفیع زاده
3.عیون اخبار الرضا، ج1، ص307
نظر شما