خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی، مریم داوری: کتاب گزیده اشعار «احمد مطر» از شاعران مشهور عراقی با عنوان «مراقب آزادی باشید» به تازگی از سوی انتشارات ایجاز ترجمه و منتشر شده است. احمد مطر از شاعران معروف عراقی است که از کشورش تبعید شده است و نگاه تحقیر آمیزی به سران کشورهای عربی دارد. پیش از این بخش اول گفتگو با «قاسم ساجدی» مترجم این کتاب منتشر شد. آن چه در پی می آید بخش دوم گفتگو با این فعال فرهنگی اهل ایلام است.
توضیحی در مورد کتاب «مراقب آزادی باشید« بدهید.
این کتاب متشکل از 50 شعر سپید با موضوع سیاسی و اجتماعی که در نقد حکومت های آل سعود و بعثی سروده شده است. اشعار احمد مطر به عنوان اشعار اعتراضی در جهان شناخته شده است. این کتاب دومین کتابی است که ترجمه کردم.
چه برآیندی از مفهوم آزادی از اشعار مطر دارید؟
انسانیت حرف اصلی احمد مطر است. مطر معتقد است که انسان ها با هر نوع تفکر و اندیشه ای که در جامعه زندگی می کنند باید با ظلم مبازره کنند و سلطه را نپذیرند. مطر مخالف جریان سلطه است و معتقد است که شهروندان در هیچ جامعه ای نباید مورد اذیت و آزار قرار گیرند. مطر می گوید شهروندان با هر تفکر و اندیشه چه نجار باشند چه دانشمند باید در جامعه خود آزاد و راحت باشند و مورد ظلم قرار نگیرند. آزادی از نظر احمد مطر به معنای آزادی در ذهن ما نیست. در اشعار مطر آزادی که مبتنی بر مدنیت باشد باید در جامعه وجود داشته باشد و ملت ها بتوانند راحت تر سرنوشت خود را انتخاب کنند.
شعر احمد مطر چه ویژگی هایی دارد؟
یک مساله در مورد آثار احمد مطر وجود دارد و آن این است که مطر خیلی صریح و بی پروا شعر می گوید. زبان شعری او ساده و بی پیرایه است. در کشورمان اگر شاعران و نویسندگان بخواهند اعتراضی در مورد وضعیت و مساله ای داشته باشند باید در لفافه و با پیچیدگی آن را بیان کنند. مطر ساده و بی پیرایه و بدون پیچیدگی شعر می گوید ضمن اینکه خیلی از آرایه های ادبی استفاده نمی کند. این شاعر کلمات را برای برانگیختن احساسات مخاطب کنار هم قرار می دهد.
نظر احمد مطر در مورد ایران چیست؟
احمد مطر شاعر مذهبی نیست اما در صفحه اینستاگرام خود عمدتا حمایت عجیب و غریبی از ایران دارد. این برای خودم جالب است که مطر لندن نشین است و حمایت زیادی از ایران دارد و آل سعود را نکوهش می کند .
آیا ترجمه شعر از متن سخت تر است؟
بله ترجمه شعر به شدت از ترجمه متن سخت تر است. در شعر با یک سری ویژگی های زبانی خاص، آرایه های ادبی و قالب های شعری متفاوت مواجه هستیم که همین ها ترجمه را سخت می کند. پیچیدگی های خاصی بعضا در شعر هست که در رمان نیست. تصمیم گرفتم دیگر شعر ترجمه نکنم.
چرا دیگر نمی خواهید شعر ترجمه کنید؟ در ترجمه به چه سمت و سویی خواهید رفت؟
تصمیم گرفتم که دیگر شعر ترجمه نکنم و به سمت رمان و داستان بروم. زبان فارسی در ترجمه فقیر است. در ترجمه زبان عربی به فارسی باید غنای زبان عربی را حفظ کنیم و مترادف سازی در زبان فارسی سخت است. همین مساله روند ترجمه را به عقب می اندازد. به عنوان مثال کلمه لبنیات عربی است که جمع 5، 6 فرآورده لبنی است اما ما معادلی برای لبنیات نداریم باید تک تک فراوده های شیر اعم از کره و پنیر را نام ببریم. زبان عربی غنی است و برای همین وقتی می خواهیم از عربی به فارسی ترجمه کنیم معادل سازی و ترکیب سازی برای مترجم دشوار است و این مساله کار ترجمه را خلی سخت و زمان بر می کند. خیلی اوقات شکل ترجمه تا حد زیادی حتی در مفهوم تغییر می کند. ما مجبوریم از ترجمه ارتباطی استفاده کنیم . ترجمه دو نوع است؛ارتباطی و لغت به لغت.
ترجمه آثار فارسی به عربی و بالعکس را چقدر ضروری می دانید؟
آثار ادبیات عرب اعم از شعر، داستان و رمان در سطح جهانی مطرح شده است. به نظر می رسد که بیشتر باید روح و تعامل فرهنگی ایجاد کنیم با استان های مرز نشین مثل ایلام. تعامل خور را باید با کشورهای همسایه بیشتر کنیم تا یک رد و بدل فرهنگی داشته باشیم و آثار ایرانی به زبان عربی و آثار کشورهای عربی به زبان فارسی ترجمه شود. خوب است که بهترین آثار ما در زمینه شعر ، داستان و رمان ترجمه و در کشورهایی همچون لبنان، عراق و مصر توزیع شود این بستگی به زمینه سازی و تعامل فرهنگی کشورها دارد و مسئولان فرهنگی باید به فکر تعاملات فرهنگی باشند.
خودتان شعر می گویید و کتابی دارید؟
بله . بنده در حوزه شعر کار می کنم اما تاکنون شعرهای خود را منتشر نکردم. به طور تخصصی در حوزه غزل کار می کنم. اغلب آثار خودم عاشقانه است اما فعلا تصمیمی برای چاپ اشعارم ندارم.
نظر شما