چرا برخی نمی توانند حضرت فاطمه (س) را الگوی خود قرار دهند؟

خبرگزاری شبستان - گروه قرآن و معارف: "بنده به عنوان یک زن مسلمان با توجه به مطالعات زیادی که در زندگی حضرت فاطمه (س) داشته ام این را به جرأت عرض می کنم که تا امروز هر سؤالی برای من پیش آمده با مراجعه به زندگی حضرت فاطمه (س) آن پرسش و مسأله را حل کرده ام و درمانده نبوده ام چون مبنای الگویم نگاه حضرت بوده است. وقتی امام زمان (عج) ما که قطب عالم هستند، الگوی خود را حضرت فاطمه زهرا (س) قرار می دهند دیگر تکلیف همه روشن می شود. وقتی امام زمان (عج) این چنین عمل می کنند یعنی که حضرت فاطمه زهرا (س) شخصیتی هستند که امروز و در این عصر قابل الگوگیری هستند. درست است که زندگی حضرت زندگی کوتاهی بوده اما این زندگی آن قدر پربرکت بوده و تفکرات حضرت آن قدر عمیق و بلیغ است که می تواند خط مشی زندگی امروز ما باشد. قرآن به صراحت در این باره سخن می گوید که "پیامبر الگوی شماست اما برای کسانی که امید به آخرت دارند." از این جا معلوم می شود زمانی می توان زندگی حضرت فاطمه (س) را الگو قرار داد که نگرش فرد یک نگرش آخرتی باشد نه صرفا یک نگاه دنیایی. البته کسی که نگرش آخرتی دارد، حضرت فاطمه در همین دنیا هم می تواند او را راهنمایی کند اما انسانی که همه مناسبات زندگی اش را حول محور مادیات و تمایلات نفسانی چیده مسلما نمی تواند حضرت را الگوی زندگی اش قرار دهد."

آنچه در ادامه می آید بخش دوم و پایانی گفت و گوی گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان با مریم معین الاسلام پژوهشگر در حوزه "سبک زندگی اسلامی" درباره بخشی از ابعاد شخصیتی حضرت فاطمه زهرا (س) والگوبرداری از آن حیات طیبه است.

مصیبت بزرگ روزگار ما که بر سبک زندگی آدم ها به ویژه مسلمان ها سایه افکنده چیست؟

تصور می کنم مصیبت بزرگی که ما امروز دچارش شده ایم، سیطره و نفوذ تفکر اومانیستی است. تفکر اومانیستی یعنی خدا را برداشته ایم و به جای خداوند، انسان را قرار داده ایم. رضایت پروردگار را به یک سو نهاده ایم و رضایت انسان را جایگزین کرده ایم. آن هم انسانی که دیگر متصل به وحی و غیب نیست و در معادلات ظاهرگرایانه زندگی فرو رفته است. شما امروز در همین جامعه ما می بینید وقتی آدم ها می خواهند دست به محاسبات و برنامه ریزی برای زندگی شان بزنند می گویند مردم چه می گویند ... نکند مردم ... نکند در و همسایه ... و نظایر آن. از این جا معلوم می شود که آدم ها مناسبات زندگی خود را می خواهند حول محور نظرات مردم بچینند در حالی که حیات یک موحد حقیقی و مسلمان واقعی، حول محور توحید می چرخد نه این که فلانی و بهمانی چه خواهند گفت و چه عکس لعملی نشان خواهند داد. 

گفتمان غالب در حیات ام الائمه چیست؟

گفتمان غالب در زندگی حضرت فاطمه زهرا (س) رضایت پروردگار است. این است که من ببینم خداوند از من چه می خواهد و من کدام راه را بروم بیشتر رضایت خالق را به دست می آورم. یعنی شما در سیره اهل بیت (ع) هم این حقیقت را می بینید که آن ها به دنیال این نیستند که مثلا ببینند امروز ذائقه مردم به چه سمتی است و مطابق با آن ذائقه حرف بزنند و رفتار کنند بلکه آن چه برای آن ها شرط است این است که حق کجاست و خداوند چه می گوید تا همان مبنای عمل قرار گیرد. وقتی هم به سیره حضرت فاطمه نگاه می کنیم می بینیم ایشان در پیشامدهای زندگی اول سوال می کنند و می پرسند که آیا خداوند از این کار راضی است یا نه، آیا رسول خدا (ص) از این عمل من راضی است یا نه.

برخی بر این باور هستند که ما در واقع دچار کمبود منابع درباره سیره حضرت فاطمه (س) هستیم بنابراین نمی توانیم تبعیت از شخصیت حضرت را مطرح کنیم. دیدگاه تان در این باره چیست؟

ببینید نگاه حضرت فاطمه (س) در زندگی به چه سمتی بوده است؟ شما اگر این را کشف کنید، به جایی می رسید که بتوانید از الگوی زندگی حضرت تبعیت کنید. حضرت 1400 سال پیش مطرح می کند که نگاه من به توحید است و آنچه برای من اصل است، محور قرار گرفتن توحید در زندگی است. خب این اصل چیزی نیست که مشمول مرور زمان باشد یا در زمان خاصی از خصلت پیاده شدن برخوردار باشد. این اصل در همه زمان ها قابلیت پیاده شدن را دارد. هر زمانی می شود فهمید راه خدا کجاست؟ این نیست که مردم متوجه نباشند اما یک سری آرزوها و ظاهرگرایی ها  و وسوسه ها و منافع دنیوی اجازه نمی دهد که آن ها به سمت توحیدمحوری کشیده شوند.

اگر بخواهیم راهنمایی عملی برای تبعیت از زندگی حضرت فاطمه (س)  به مخاطبان ارائه کنیم که موجز و مختصر اما کاربردی و روشن باشد چه نکته ای را می توان مطرح کرد؟

حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در جایی می فرمایند من از دنیای شما سه چیز را دوست دارم؛ یکی تلاوت قرآن، یکی نگاه به صورت پیامبر (ص) و دیگری کمک به فقرا. حالا همین دو سه اصل را ما در نظر بگیریم بسیاری از گرفتاری های زندگی ما مرتفع می شود. این که نگاه کنیم جایگاه قرآن در زندگی امروز ما چیست. چقدر در روز قرآن را می خوانیم و در آیات آن تدبر می کنیم و نکات زندگی مان را از روی این نشانه ها استخراج می کنیم. از آن سو چقدر تمایل داریم که به فقرا انفاق کنیم. این ها نکات روشنی است و کسی نمی تواند بگوید که من در این مؤلفه ها ابهام و شبهه دارم. مثلا آیا کسی می تواند بگوید من انفاق به فقرا را متوجه نمی شوم؟ کمک به فقرا را نمی فهمم؟ موضوع کاملا قابل هضم و دریافت است. این کلمات قابل تأسی و پیاده شدن است. شما اگر نمی توانی در زندگی به فقرا کمک کنی معلوم است که گرفتار شده ای و الگویت آن چیزی نیست که حضرت فاطمه (س) مطرح می کند.

به عنوان یک زن مسلمان می خواهم صادقانه بگویید چقدر حضرت فاطمه زهرا (س) آن نقش الگو را در زندگی برای شما داشته است. این را از این نظر می پرسم که برخی می گویند زمانه ما و مناسبات آن با زمانه حضرت فاطمه زهرا (س) تناسب و هماهنگی ندارد بنابراین امکان الگوگیری منتفی است. دیدگاه تان در این باره چیست؟

بنده به عنوان یک زن مسلمان با توجه به مطالعات زیادی که در زندگی حضرت فاطمه (س) داشته ام این را به جرأت عرض می کنم که تا امروز هر سؤالی برای من پیش آمده با مراجعه به زندگی حضرت فاطمه (س) آن پرسش و مسأله را حل کرده ام و درمانده نبوده ام چون مبنای الگویم نگاهه حضرت بوده است. وقتی امام زمان (عج) ما که قطب عالم هستند، الگوی خود را حضرت فاطمه زهرا (س) قرار می دهند دیگر تکلیف همه روشن می شود. وقتی امام زمان (عج) این چنین عمل می کنند یعنی که حضرت فاطمه زهرا (س) شخصیتی هستند که امروز و در این عصر قابل الگوگیری هستند. درست است که زندگی حضرت زندگی کوتاهی بوده اما این زندگی آن قدر پربرکت بوده و تفکرات حضرت آن قدر عمیق و بلیغ است که می تواند خط مشی زندگی امروز ما باشد. قرآن به صراحت در این باره سخن می گوید که "پیامبر الگوی شماست اما برای کسانی که امید به آخرت دارند." از این جا معلوم می شود زمانی می توان زندگی حضرت فاطمه (س) را الگو قرار داد که نگرش فرد یک نگرش آخرتی باشد نه صرفا یک نگاه دنیایی. البته کسی که نگرش آخرتی دارد، حضرت فاطمه در همین دنیا هم می تواند او را راهنمایی کند اما انسانی که همه مناسبات زندگی اش را حول محور مادیات و تمایلات نفسانی چیده مسلما نمی تواند حضرت را الگوی زندگی اش قرار دهد. کسانی که خودشان را حبس در ظلمت های دنیایی کرده اند به تعبیر حضرت آیت الله جوادی‌آملی نمی توانند از سطوح پایین عالم به سمت بالا عروج کنند اما کسانی که می خواهند از این سطوح بالاتر بروند و از این مرحله بگذرند حضرت فاطمه (س) آن ها را می تواند به مراتب بالای عالم رهنمون شود.