به گزارش خبرگزارس شبستان از گیلان، زورخانه در ایران تاریخی بسیار کهنی دارد؛ و در حدود هفتصد سال پیش (قرن 7 خورشیدی) به وسیلهٔ محمود معروف به پوریای ولی که ظاهراً از مردم خوارزم بوده به صورت امروزی بازسازمان دهی شده‌است در حالی که در دوران زردتشت نیز این مکان‌ها و ورزش باستانی وجود داشته است. جایگاه زورخانه پس از اسلام در زنده‌کردن جنبش ملی ایران و ستیز با بیگانگان و آیین افتادگی و برادری که از عهد باستان در ایران رواج داشته‌است، اهمیت ویژه دارد.
ورزش زورخانه‌ای آداب و سنتی خاص دارد. آداب و سننی که با پیروی از پهلوانان و دلاوران افسانه‌ای دورۀ باستانی و تاسی از پیشوای نخستین شیعیان و جوانمردان، خُلق و خوی مردانگی و مروت و جوانمردی را در ورزش کاران بر می‌انگیزد یا نیرو می‌بخشد. این خصایل نیکو در قالب شعرها و داستان‌هایی به صورت آهنگین و به همراهی «ضرب زورخانه» که مهم‌ترین ساز این نوع موسیقی است، برای برانگیختن ورزشکاران در هنگام ورزش از سوی «مرشد» خوانده می‌شود.
ورزش باستانی در بین ورزشکاران به احترام و ادب معروف است و با اصول زیادی همراه است. شعار ورزش باستانی پرورش روح و جسم است به طوری که شیعیان معتقدند که زورخانه مسجد دوم شیعیان است. ولی در نسل جدید ورزشکاران این آداب و رسوم کم کم از بین رفته است.
یکی دیگر از اصلی ترین آداب زورخانه این است که ورزشکاران باید مواردی را از قبیل(فروتنی و از خود گذشتگی-مروت-مردانگی-سفره داری-پاکیزگی-کمک به فقرا و تنگدستان و دیگر صفات شامل پهلوانی)را رعایت کند، آنچه در زیر می‌خوانید گفتگویی با محمود اصغری، پژوهشگر و مدرس دانشگاه و نویسنده کتاب‌های جشن‌های باستانی ایران و توسعه گردشگری فرهنگی با محوریت اهمیت این اماکن معنوی در ایران است.
زورخانه میراث معنوی کهن تر از تاریخ ایران
دکتر محمود اصغری، پژوهشگر و مدرس دانشگاه در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان از گیلان، اعلام کرد: ورزش زورخانه‌ای از نظر گردشگری فرهنگی بسیار مهم است.
وی با بیان اینکه بنیاد گردشگری فرهنگی بر فرهنگ گردشگری است، گفت: زورخانه علاوه بر مکانی برای ورزش، نهادی مردمی بوده است و به پالایش جامعه از نظر اخلاقی و اجتماعی می‌پرداخته است.
این مدرس دانشگاه افزود: زورخانه از اماکن عمومی و مقدسی به شمار می‌آمد که با ساختمان خاص و مشخص خود برای انجام ورزش زورخانه‌ای بنا شده بود و تقریبا بنای آن کاملا با جاهای دیگر همانند تکیه، حسینیه، مسجد، خانقاه و دیگر اماکن مذهبی مقدس فرق داشت.
وی یادآور شد: زورخانه‌ها به طور سنتی در کوچه پس کوچه‌ها، در محله پیشه وران و در مرکز مردمی ترین محله‌ها ساخته می‌شد.
اصغری تاکید کرد: زورخانه‌ها قلب پر تپش محله و مرکز ثقل تربیت جوانمردان را در جریان زندگی روزانه اقشار مردم به نمایش می‌گذاشتند.
وی زورخانه را میراث معنوی کهن تر از تاریخ ایران توصیف کرد و گفت: ایرانیان باستان به شجاعت و پرورش روح و تن بسیار اهمیت می‌دادند.
این پژوهشگر، پرورش روح و تن، روح جوانمردی و افتادگی، فروتنی و پارسایی را از کارکردهای مهم زروخانه دانست و افزود: جشن گلریزان زورخانه‌ها برای رسیدگی به نیازمندان محلات بسیار مهم بوده است.
وی با بیان اینکه پهلوانان نقش مهمی در تدبیر امور منطقه داشتند، اظهار کرد: نسل جوان باید با این میراث معنوی آشنا شود، اینکه جوانان با این ورزش باستانی بیگانه هستند معضل بزرگی برای جامعه است.
اصغری تصریح کرد: گسست بین نسل‌ها باید به پیوست نسل‌ها بینجامد و زورخانه جایگاه شایسته خود را دوباره پیدا کند، متاسفانه نسل جوان شناخت چندانی از این ورزش باستانی ندارد.
معماری خاص زورخانه‌ها
نویسنده کتاب‌های جشن‌های باستانی ایران و توسعه گردشگری فرهنگی با اشاره به معماری خاص زورخانه، اظهار کرد: زورخانه‌ها دارای بامی گنبدی شکل هستند و گودی آنها پایین‌ترین سطح آن، حتی پایین‌تر از سطح کوچههاست که نشانگر خاکساری و فروتنی کسانی است که در گود جای می‌گیرند.
وی در ادامه اعلام کرد: گروهی بر این باورند که گود زورخانه تقلید از حوضی است که وسط خانه‌ها بنا می‌شد و سبب آن را عنصری فرهنگی می‌دانند که به آب اهمیت ویژه‌ای می‌دهد، عنصری که برای آب اهمیت و قداست و پاکی قائل است.
این مدرس دانشگاه یادآور شد: آب در تاریخ فرهنگی جهان همواره برای ایرانیان نماد حیات و باروری بوده و هست.
تقدم پهلوانی بر قهرمانی
وی خاطرنشان کرد: آنچه به لحاظ فرهنگی زورخانه را برجسته میکند، ترویج تقدم ورزش پهلوانی بر ورزش قهرمانی است.
اصغری اضافه کرد: قهرمانی برای ورزشکاران زورخانه‌ها چندان محل اعتنا نیست و آنچه که تعلق آنها را رقم می‌زند، احترام، فروتنی و به طور کلی اخلاق، عشق به همنوع و اهمیت دادن به معنویت در برابر امور ناپایدار دنیوی است.
وی همچنین گفت: زورخانه‌ها به عنوان یکی از کهن‌ترین باشگاه‌ها و سازمان‌های ورزشی جهان مطرح هستند و به گفته ادوارد برآون شرق شناس انگلیسی، قدمت زورخانه به دوران باستان می‌رسد.
این پژوهشگر با بیان اینکه متأسفانه این میراث ارزشمند فرهنگی و ورزشی فاقد جایگاه واقعی خود در ساختار اصلی طراحی محله‌های شهری است، اظهار کرد: در قدیم زورخانه را لنگرگاه نیز می‌گفتند و بنای زورخانه در گذشته در مجاورت بازارها و مراکز اقتصادی قرار داشت.
دکتر اصغری با اشاره به ثبت جهانی ورزش زورخانه ای در 25 آبان 89 به عنوان میراث معنوی، گفت: توسعه بی رویه خانه سازی در شهرها بسیاری از زورخانه‌ها را نیز در برگرفت و موجب افول نقش و کارکردهای بهتر این ورزش باستانی شد.
پایان پیام/
نظر شما