اشاره:
روحیه تحول گرایی و نوگرایی در بین ایرانیان ، بخشی از هویت آنهاست. هویت ایرانی شامل مجموعه ای از فرهنگ ، آداب و رسوم و باورهایی است که از گذشته تاکنون درایران زمین موجود بوده است که یکی از آنها برگزاری مراسم جشن و شادی است. هویتی که با پشت سر گذاشتن تجربه های شیرینی چون پذیرش اسلام ، به غنای خود، طی هزار و چهارصد سال گذشته افزوده است.
یکی از مهمترین عناصر هویت ایرانی، دین اسلام است. اسلام که تعریف خاص و منحصر به فردی از انسان دارد، با سرعت در ایران به دین رسمی مردم تبدیل شد و آثار عمیقی در زندگی آنان پدید آورد . اسلام در ایران ، زندگی فردی و اجتماعی مردم را تحت الشعاع قرار داد. اسلام حس تعلق به اجتماع را از طریق بعضی عبادات جمعی چون نماز جمعه و حج ، استحکام بخشید و همین مردم را به همراهی با یکدیگر در سایر آداب و رسوم اجتماعی نیز ترغیب کرد. لذا جشن هایی که تا قبل از اسلام به گونه ای خاص برگزار می شد ، با آمدن دین اسلام ، ساختار و کیفیت آنها به طور اساسی تغییر کرد . اگر مردم تا قبل از اسلام ، جشن نوروز را فقط برای تفریح و شادی برگزار می کردند ، پس از آن ، نوسازی و تحول فکری و پاکسازی قلب و روح ، یکی از زیباترین جلوه های جشن نوروز شد.
بسیاری از جامعه شناسان که در خصوص نوروز مطالعه و تحقیق کرده اند براین باورند که پیام نوروز در ایران و بین فارسی زبانان سراسر دنیا ، پیام تحول است. همین امر باعث شده که برخی از اندیشمندان، ایرانیان را ملتی متمایل به تحول بدانند.بارزترین وجه این مطلب نیز دعایی است که ایرانیان هنگام تحویل سال می خوانند که فراز پایانی آن درخواست تحول در احوال و داشتن بهترین حالها از خداوند است. اینکه ما در آغاز هر سال از خداوند چنین درخواستی داریم ،آیا واقعا به این مهم دست می یابیم و یا توجهی داریم که این احسن الحال چیست و چگونه محقق می شود؟ این امر بهانه ای شد تا نظرتنی چند از اساتید را در این باره جویا شویم.
معصومه ظهیری، از اساتید حوزه، با اشاره به حدیثی از امام صادق(ع) که فرموده اند:«کسی که دو روز از عمرش مثل هم باشد مغبون است» می گوید: "فراز«حول حالنا الی احسن الحال» ازدعای سال تحویل، بدین معنا است که نباید انسان درزندگی، ساکن و متوقف باشد، بلکه همواره در مسیررشد وپیشرفت وتحول گام بردارد.این رشد باید هم از نظر حالات درونی وهم نسبت به امور بیرونی توامان باشد واز حیث امور درونی بتواند ظرفیت های درونی خود را ارتقا بخشد تا بدین طریق بتواند از توانمندی های خدادادی خود بهره بیشتری ببرد و درمسیر کمال حرکت کند".
این استاد جامعه الزهرا(س) آمدن بهار و تحول درطبیعت را بهانه ای برای برنامه ریزی جدید وبهتردرزندگی عنوان می کند ومی گوید:"این تغییروتحول در طبیعت ونو شدن آن می تواند انسان را به این سمت و سو رهنمون سازد که برنامه ریزی در جهت تکمیل یا تقویت برنامه های قبلی خود داشته باشد و یا اینکه برنامه نویی را برای زندگی خود در نظر بگیرد".
وی نوشدن طبیعت در بهار را انگیزه ای برای تحول ونو شدن دروجود افراد می داند و اظهار می دارد:"سال جدید،انگیزه بهتری به انسان می دهد تا در جهت رشد وتعالی برنامه ریزی کند.همچنین تحول طبیعت نیز با تنبه و آگاهی همراه است.این آگاهی می تواند جهشی برای کوششی دوباره باشد وهشداری برای استفاده بهینه از فرصت محدود عمر که مثل ابر در گذر است" .
هر تشکیلاتی در پایان سال حساب کار خود را می کند و به بررسی کم و کاستی ها و ضعف ها و قوت ها می پردازد، لازم است ما هم به حساب خود برسیم و این اراده را داشته باشیم که حالات درونی بد خود را دور بریزیم وبا نوشدن سال، ما نیز نو شویم.
از گذرعمرو زمان وطبیعت درس بگیریم وما نیز با طبیعت بیدار شویم؛ اینکه خانه ها ازگردو غباروآلودگی ها پاکسازی شدند، آیا قلب های ما نیزاز زنگار گناه و رذایل اخلاقی پاکسازی شد؟!
دکتر سلیمی، از پژوهشگران عرصه فرهنگ، با اشاره به تاثیر روحیات انسان در زندگی اش تصریح می کند: "سعادت انسان در درجه اول، به حالت روحی او بستگی دارد. اگر دارای روحیات خوب و مثبت باشد در مسیر سعادت قرار می گیرد و اگر از حال روحی خوبی برخوردار نباشد، هرچند که از امکانات مادی و رفاهی و حتی از علم و دانش هم برخوردار باشد بازهم معلوم نیست که به سعادت برسد."
وی داشتن حالات روحی منفی مانند حسادت،افسردگی، کینه، رقابت های ناسالم، جاه طلبی، خودخواهی و... را مانعی برای آسایش دردنیا وآخرت عنوان می کند ومی گوید:"هرکسی که طالب سعادت است باید از خداوند تغییر حال را بخواهد و حالات رذیله را از خود دور کند.البته انسان ذاتا تحول طلب است و از تغییر استقبال می کند؛ اما این تغییرات باید در جهت نیکوترشدن و تقرب به خدا باشد."
به اعتقاد این استاد دانشگاه، آدمی زمانی برای تحول خود موفق است که از خداوند مدد بخواهد.زیرا بعضی از حالات روحی انسان آنچنان در وجود او ریشه دوانده که به راحتی نمی توان آن عادت اخلاقی را ترک کرد.گمان او این است که می تواند آن را ترک کند، اما بدون اتکا به خدا و بدون اتصال به منبع لایزال الهی موفق نمی شود. باید در این تحول روحی هم اراده داشته باشد و هم از خداوند استمداد جوید".
عید یکی از بزرگترین و مهیج ترین مظاهر حیات اجتماعی یک ملت است. عید نه جامه رنگارنگ پوشیدن است که این عید کودکان است و نه شربت و شیرینی و غذاهای متنوع خوردن است که این عید شکمبارگان است. نه به سیاحت و تفرج بی محتوا پرداختن است که این عید ولگردان است و نه بی بندو باری کردن است که این عید بوالهوسان است و نه قاه قاه خندیدن و همدیگر را به سخره گرفتن است که این عید غافلان است.هیچ یک از این موارد مفهوم عید از دیدگاه اسلام نیست؛ زیرا عید اسلامی برای موفقیت در راه انجام وظیفه و تطهیر نفس و تصفیه جان از ناپاکی ها و تمرین صبر و استقامت و شکستن غرور و خودخواهی است. اگر بخواهیم عید نوروز برای ما عید واقعی باشد باید به ارزش های اسلامی این عید که در سایه تعالیم اسلامی رنگ دینی پیدا کرده توجه نمود و از ضدارزش های عید که احیای ارزش های جاهلی و از سنت های آتش پرستان است دوری جوییم.
عید ما روزی بود کز ظلم آثاری نباشد/ در کمند رنج و درد و غم گرفتاری نباشد
پایان پیام/
مریم کلایی
نظر شما