علامه مصباح مکتب علوم انسانی اسلامی را عرضه کرد

به گزارش خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، پنجمین کنگره بین المللی استاد فکر (بزرگداشت علامه مصباح یزدی) صبح امروز در مرکز همایش های بین المللی صداوسیما برگزار شد.  

در ابتدای این آیین حجت الاسلام علی مصباح فرزند مرحوم علامه مصباح ضمن خوشامدگویی به حاضران از کلیه نهادها و دستگاه هایی که در برگزاری این کنگره نقش داشتند تشکر کرد.  

در ادامه حجت‌الاسلام سید رضا عاملی اظهارداشت: آیت الله مصباح چند ویژگی بارز داشت؛ نخستین ویژگی ایشان استواری در اندیشه و دقت در حفاظت از اسلام ناب بود. آیت الله مصباح همواره می کوشید تا بتواند حق را با استدلال و برهان منعکس کند و در مقایسه و معارضه با علوم انسانی سکولار و تحلیل اندیشه ای که امروز بر علوم انسانی حاکم است با علوم انسانی اسلامی، حقیقت اسلام را تبیین کند.

وی با بیان این که علامه مکتب علوم انسانی اسلامی را عرضه کردند؛ گفت: خصیصه دیگر ایشان این بود که طبقه بندی جدیدی از علوم انسانی ارائه کرد. امروز این نظام طبقه بندی علوم باید بازنگری و بر مبنای الهی تبیین شود. ما باید یک نظام واره نوین ارائه کنیم که علوم را با یکدیگر پیوند دهد.

حجت الاسلام عاملی سپس به ویژگی مشترک بین علامه طباطبایی، شهید مطهری و شهید صدر و علامه مصباح اشاره و تصریح کرد؛ ویژگی مشترک آنها این بود که در جهان فکر زندگی می کردند باکی از طرح اندیشه دیگران نداشتند. مارکسیست ها درباره شهید مطهری می گفتند: «وقتی او مارکسیست را تجزیه و تحلیل و نقد و بررسی می کند خود مارکسیست ها متعجب می شوند» علامه مصباح این تعامل را در مواجهه با علوم انسانی اسلامی عرضه می کردند. به عبارت دیگر ایشان مکتب علوم انسانی اسلامی را عرضه کرد. طبقه بندی علمی که در نگاه علامه وجود داشت یک نگاه جامع نگر به علوم انسانی عام و علوم اسلامی خاص بود.

شالوده «علوم انسانی امروز» بر تفکر غیرالهی بنا شده و بسیار خطرناک است

وی با اشاره به اهمیت کارآمدی مطلوب علوم انسانی اسلامی تصریح کرد: ما این علوم را برای یک زندگی انسانی می خواهیم برخلاف نگاه مادی که انسان را فقط در کالبد مادی و دنیایی می بیند. در این نگاه زندگی جاودانه انسان مد نظر است. نگاه ما این است که علوم انسانی اسلامی، علومی کارآمد باشد. امروز مشکلات مختلف در حوزه های گوناگون ریشه در علوم انسانی دارد. اگر این علوم از توانش عمیق برخوردار باشد و با نگاه کارآمدی مطلوب گرا به آن توجه شود باید خلاقیت و نوآوری ای در آن مورد تاکید باشد که زیرساخت آن توحید است.

حجت الاسلام عاملی گفت: رهبر انقلاب در یکی از بیانات خود فرمودند:«ما یک صیرورت و تحول دائمی و مستمر در دانشگاه نیاز داریم» و در جای دیگری فرمودند: « ما نیازمند تحول بنیادین در علوم انسانی هستیم». علوم انسانی که امروز تدریس می شود شالوده آن بر تفکرغیرالهی بنا شده و بسیار خطرناک است. اگر امروز12هزار کلاهک هسته ای در جهان وجود دارد این نتیجه یک علم بدون هدف الهی است.

وی «توحیدگرایی»، «عدالت محوری» و «فایده مندی» را از جمله ویژگی های علوم انسانی اسلامی دانست و تصریح کرد : فایده مندی و بهبود زندگی مردم یک عنصر بسیار مهم است که در اندیشه های مرحوم مطهری مورد تاکید بود و اسلام دینی است که بر فایده مندی برای زندگی مردم توجه دارد. اولین توجه باید نسبت به نیازهای اولیه زندگی مردم باشد. علوم انسانی اسلامی علمی است که بتواند برای زندگی مردم فایده داشته باشد. اما علم امروز علم نیست در واقع «نیرنگ» است. امروز «نیرنگ جنگ» جای «عقلانیت امنیت»، « عقلانیت صلح و زندگی» را گرفته و این بی هدفی در علم بسیار خطرناک است. مگر می شود علم بدون «غایت‌گرایی الهی» علم نافع باشد؟ پیشرفت تمدن ایران اسلامی باید به عنوان هدف ما قرار بگیرد و ببینیم که علوم انسانی باید چه خصیصه ای داشته باشد تا بتواند این امر را محقق کند.

امروز باید در حوزه و دانشگاه توانایی نوشتن الگوریتم های حکمرانی اسلامی را داشته باشیم

«پرهیز از آزار دیگران» از دیگر شاخصه هایی بود که حجت الاسلام عاملی ضمن اشاره به آن گفت: باید از هر امری که منشاء ضرر و ضرار می شود پرهیز کرد. پالایش حکمرانی از ضرر و ضرار یک پالایش نظام مند است. اگر برای آرمان های ذهنی خود الگوریتم تعریف کنیم حکمرانی اسلامی تبدیل به یک نظام واره ای می شود که در آن قطعیت وجود دارد. امروز باید در حوزه و دانشگاه توانایی نوشتن الگوریتم های حکمرانی اسلامی را داشته باشیم.

پرهیز از آزار دیگران از دیگر شاخصه هایی بود که حجت الاسلام عاملی ضمن اشاره به آن گفت باید از هر امری که منشا ضرر و ضر می شود پرهیز کرد پالایش حکمرانی از ضرر و ضرار یک پالایش نظام مند است اگر برای آرمان های ذهنی خود الگوریتم تعریف کنیم حکمرانی اسلامی تبدیل به یک نظام واره ای می شود که در آن قطعیت وجود دارد امروز در حوزه و دانشگاه باید توانایی نوشتن الگوریتم های حکمرانی اسلامی را داشته باشیم

وی توحیدگرایی و عدالت محوری و همچنین فایده مندی را از جمله ویژگی های علوم انسانی اسلامی دانست و تصریح کرد فایده مندی و بهبود زندگی مردم یک عنصر بسیار مهم است که در اندیشه های مرحوم مطهری مورد تاکید بود و اسلام دینی است که بر فایده مندی زندگی مردم توجه دارد اولین توجه باید نسبت به نیازهای اولیه زندگی مردم باشد علوم انسانی اسلامی علمی است که بتواند برای زندگی مردم فایده داشته باشد

در ادامه منوچهر محمدی، نویسنده حوزه انقلاب اسلامی و از همراهان و مجالسین علامه مصباح تصریح کرد: بیش از ۴۰ سال در خدمت ایشان بودم وقتی به صحنه انقلاب نگاه می کنم از خرداد ۴۲ تا امروز می بینم که ستارگان نادر و درخشانی همچون شهید مطهری و علامه مصباح متفکرانی بودند که در این صحنه درخشیدند.

وی افزود: علامه یک شخصیت فعال بود. هم فیلسوف بود، هم مفسر قرآن و هم عالم به تحولات انقلاب و جهان. به خوبی افکار و اندیشه های غرب را می شناخت و مهم ترین نقش او، شناخت انحرافاتی بود که در داخل جامعه ما بروز می کرد. چه انحرافات فکری و چه انحرافات سیاسی.

محمدی خاطرنشان کرد: آیت الله مصباح تنها کسی بود که فریب حرف های به ظاهر زیبای مجاهدین را نخورد. افراد بسیاری بودند که در آن زمان حتی به امام توصیه می کردند که از وجوهات شرعی برای مجاهدین مصرف شود اما علامه از همان ابتدا، انحراف آنها را متوجه شد.

نویسنده حوزه انقلاب گفت: نقشی که علامه در شناخت انحرافات داشت او را به دیده بان افکار و اندیشه های انقلاب تبدیل کرد. اولین کسی که در رابطه نوشته ها و گفته های گروه مهدی هاشمی هشدار می داد علامه مصباح بود علامه درباره افکار و اندیشه های چپ و راستی که در شرایط انقلاب در جامعه ما وجود داشت بسیار نگران و بسیار مراقب بود. ایشان اولین کسی بود که در موضوع وحدت حوزه و دانشگاه وارد شد و زحمات بسیاری کشید.

در ادامه پیام تصویری شیخ نعیم قاسم دبیر کل حزب الله لبنان به این کنگره پخش شد.  

گفتنی است، در این همایش از دو کتاب از مجموعه آثار موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) رونمایی شد.