به گزارش خبرگزاری شبستان از استان قم، آیتالله علیرضا اعرافی امشب در مراسم اختتامیه جشنواره «هنر آسمانی»، با گرامیداشت یاد و خاطره شهدای والامقام، بهویژه شهدای هنرمند و عالمان و روحانیونی که در عرصه هنر نیز صاحب اثر و مهارت بودند، گفت: این بزرگان با بهرهگیری از هنر در مسیر ایمان و حقیقت گام برداشتند و امروز یاد آنان، الهامبخش حرکتهای فرهنگی و هنری متعهد در حوزههای علمیه است.
مدیر حوزههای علمیه سراسر کشور با اشاره به تقارن این رویداد با ماه مبارک رجب، این ماه را نردبانی برای تقرب به درگاه الهی توصیف کرد و گفت: در این ماه شریف، جلوههای گوناگون هنرهای غیبی و آسمانی در آینه دعاها و مناجاتها متجلی شده است و این خود از عالیترین نمودهای هنر الهی به شمار میآید؛ هنری که دست انسان را میگیرد و او را به سمت آسمان و اهداف عالی الهی هدایت میکند.
آیتالله اعرافی با اشاره به مضامین بلند ادعیه، تصریح کرد: در دعاها، بهویژه در مناجاتها، شاهد درآمیختگی شگفتانگیز هنر با عالیترین مفاهیم توحیدی و معنوی هستیم؛ جایی که دقیقترین معارف الهی با ظریفترین آرایههای ادبی و هنری در هم تنیده شده و راه را برای هنرمندان متعهد روشن میسازد.
وی افزود: دعا، مناجات و زیارت که ریشه در قرآن و حدیث دارند، بهترین و مطمئنترین مسیر برای هدایت هنر و نجات آن از لغزش به سوی هنر مادی، سطحی یا منحرف هستند و میتوانند هنر را به ساحتی متعالی، مقدس و حیاتبخش رهنمون سازند.
مدیر حوزههای علمیه با تأکید بر قدرت هنر الهی در تبیین مفاهیم بلند، خاطرنشان کرد: بسیاری از حقایق دقیق و لطیف توحیدی در قالب دعاها بهگونهای بیان شدهاند که عقل و حس انسان را توأمان درگیر میکنند؛ بهنحوی که قرب و علو ذات الهی، در زیباترین و اثرگذارترین تصویر هنری به مخاطب منتقل میشود.
آیتالله اعرافی با اشاره به ظرفیتهای گسترده زبان عربی در بیان معارف الهی گفت: همانگونه که در ادب فارسی، شاعران و ادیبان بزرگی توانستهاند دقایق توحیدی و معارف الهی را منعکس کنند، در زبان عربی نیز دنیایی بیپایان از هنر و آرایههای ادبی وجود دارد که آئینه صفات و مقامات عالی الهی شده است و همه این ظرفیتها در پرتو قرآن و دعا شکل گرفتهاند.
وی ادامه داد: اگر این هنر متعالی که در نهجالبلاغه، ادعیه و زیارات متجلی است وجود نداشت، بسیاری از معقولات بلند توحیدی و معارف آسمانی هرگز امکان تبیین و انتقال به ساحت حس بشری را پیدا نمیکردند و این قالبهای هنری هستند که توانستهاند مفاهیم عمیق و عقلانی را به زبان قابل فهم و محسوس برای انسان عرضه کنند.
مدیر حوزههای علمیه سراسر کشور با بیان اینکه هنر متعهد و متعالی، هنری است که از عقل و معقولات آغاز میکند و به حس و زندگی انسان نزدیک میشود، گفت: چنین هنری میتواند ابعاد پنهان وجود انسان را شکوفا سازد و مسیر رشد و تعالی او را هموار کند.
آیتالله اعرافی تأکید کرد: هنر متعالی و مشروع، نهتنها مورد تأیید دین است، بلکه یکی از ابزارهای مهم در تبیین معارف الهی و هدایت جامعه به سوی نور، ایمان و حقیقت به شمار میرود و جشنوارههایی همچون «هنر آسمانی» میتوانند نقش مهمی در احیای این رویکرد اصیل ایفا کنند.
اعرافی در ادامه سخنان خود با اشاره به افقهای گستردهای که دین الهی پیش روی هنر میگشاید، اظهار کرد: دین، با نفی و اسقاط نگرشهای محدود و مادی، آفاق بلند و چشماندازهای وسیعی را پیش روی هنر قرار میدهد؛ آفاقی که برای هنر ارزشآفرین است و آن را در خدمت آرمانهای متعالی، سعادت انسان و نجات بشر قرار میدهد.
وی افزود: پیام جشنواره هنر آسمانی و حرکت هنرمندان متعهد، بهویژه در عصر انقلاب اسلامی، گشودن همین افقهای نو است؛ افقهایی که در پرتو دعا، مناجات و هنر الهی تحقق یافته و زمینهساز ظهور جلوههای تازهای از هنر متعالی شده است.
مدیر حوزههای علمیه سراسر کشور با تأکید بر جایگاه دعا در تعالی هنر، خاطرنشان کرد: هرچه ذهن انسان عمیقتر شود و ظرفیتهای گوناگون هنری را به کار گیرد، در برابر عظمت الهی به حیرت بیشتری میرسد و این حیرت مقدس، خود یکی از سرچشمههای زایش هنر آسمانی است؛ هنری که راه نجات از مادیگرایی، شهوتمحوری و حیوانیت حاکم بر بخش قابل توجهی از هنر غربی به شمار میرود.
آیتالله اعرافی با اشاره به تحولات هنر در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی گفت: به برکت خونهای پاک شهدا و امواج بیدارگر انقلاب اسلامی، جمع بزرگی از هنرمندان در رشتههای مختلف هنری، بهویژه در سینما و سایر عرصهها، چشماندازهای جدیدی را پیش روی هنر گشودند و در آثار آنان، روح الهی، روح انقلابی، معنوی و عرفانی بهوضوح جلوهگر شد.
وی با تأکید بر ضرورت همراهی حوزههای علمیه با این جریان اصیل هنری، تصریح کرد: حوزه باید در کنار این حرکت متعادل، مقدس و الهی قرار گیرد و نقش هدایتگر و پشتیبان خود را در عرصه هنر قدسی ایفا کند.
مدیر حوزههای علمیه سراسر کشور با نگاهی تحلیلی به نقش هنر در تمدنسازی، اظهار کرد: اگر بخواهیم قدرت بشر معاصر و تمدن غرب را به عناصر اصلی بازگردانیم، باید به علم، دانش، فناوری و هنر توجه کنیم. هنر، یکی از عمیقترین و اثرگذارترین ارکان هر تمدن است و هیچ مکتب و مرامی بدون بهکارگیری هنر در خدمت آرمانهای خود، ماندگار نخواهد شد.
آیتالله اعرافی افزود: بیدلیل نیست که در تار و پود قرآن کریم جلوههای بینظیر هنری مشاهده میشود و بیدلیل نیست که در آثاری همچون الغدیر، در جایجای تاریخ، هنر شعر و ادب در خدمت ولایت و توحید به کار گرفته شده است. این نشان میدهد که هنر، دولتی دیرپا و اثرگذار دارد و نباید از نقش آن غفلت کرد.
وی با تأکید بر پیوند بنیادین هنر با عقل و وحی گفت: گرچه اساس سعادت انسان در عقل و وحی نهفته است، اما زمانی که هنر در پرتو عقل و وحی قرار میگیرد، راههای تازهای برای تحقق جاودانگی معارف الهی و پیادهسازی آموزههای وحیانی گشوده میشود. هنر مقدس، هنری است که در سایه عقل و وحی شکل گرفته باشد.
مدیر حوزههای علمیه سراسر کشور با مقایسه هنر الهی و هنر غربی تصریح کرد: هنر غربی عمدتاً در مدار مادیگرایی و اندیشههای غیرالهی شکل گرفته و اسیر این فضاست، در حالی که ما معتقدیم هنر باید در خدمت عقل، وحی، خدا و انسان قرار گیرد؛ هنری که میتواند مسیر سعادت بشر را هموار کند.
آیتالله اعرافی با اشاره به دستاوردهای هنری انقلاب اسلامی گفت: دوستان و هنرمندان بسیاری در بستر انقلاب اسلامی آثار ارزشمند و قابل توجهی خلق کردهاند که جای تقدیر دارد و در حوزههای علمیه نیز با هدایت هدفمند در عرصه هنر قدسی و هنر متناسب با ارزشها و رسالت روحانیت، گامهای مهمی برداشته شده است.
وی ادامه داد: تدوین چشماندازها، منشورهای مرتبط با نظام هنری، شکلگیری برخی رشتهها و دورههای آموزشی، و فعالیتهای متنوع در نهادهای حوزوی، فرهنگی و دینی، دستاوردهای قابل قبولی در بخش هنر به همراه داشته است.
مدیر حوزههای علمیه سراسر کشور در عین حال با نگاهی نقادانه افزود: با وجود این پیشرفتها، در دهمین جشنواره هنر آسمانی لازم است به کاستیها و عقبماندگیهای خود نیز توجه کنیم. این نقد، نقدی درونگفتمانی است و باید در جشنواره منعکس شود تا جامعه جوان، عالم و فاضل هنری حوزه برای برداشتن گامهای بزرگتر آماده شود.
آیتالله اعرافی با تأکید بر ضرورت تعمیق مبانی نظری هنر در حوزههای علمیه گفت: در حوزه فلسفه هنر، فقه هنر و اخلاق هنر، قدمهای اولیهای برداشته شده است، اما امروز نیازمند گنجینهای غنیتر، گستردهتر و فاخرتر از معارف اسلامی در این عرصهها هستیم.
وی در پایان خاطرنشان کرد: تعمیق دانش هنر در فضای حوزوی، نیازمند عالمانی است که افزون بر برخورداری از اندیشه اسلامی عمیق، با ساحت حس و زبان هنر نیز آشنا باشند تا بتوانند پیوندی واقعی میان معارف الهی و عرصههای گوناگون هنری برقرار کنند.
نظر شما