به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از کرمان؛ از جمله مفاخر ملی برخاسته از خطه کویر، چهره نامآشنای تاریخ و فرهنگ این سرزمین، مردی است که یکصد سال قبل از روستایی به نام پاریز در شهرستان سیرجان متولد شد.
محمدابراهیم باستانی پاریزی، مورخی چیرهدست بود که در سوم دی ماه ۱۳۰۴ دیده به جهان پر رمز و راز هستی گشود و در ۵ فرودین ۱۳۹۳ با کولهباری از دانش و تجربه و خدمت فرهنگی، چشم از جهان فرو بست.
امسال به مناسبت یکصدمین زادروز تولد او مراسم جداگانه در تهران، کرمان، سیرجان و پاربز برنامهریزی شد.
دوم دی ماه همایش بینالمللی «شهرنامهنویسی در تاریخ ایران» با حضور جمعی از استادان، دانشجویان، مسئولان استان و اعضای خانواده وی، در تالار فردوسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد و چهارم دی ماه، تالار وحدت دانشگاه شهید باهنر کرمان این همایش را میزبانی کرد.
شب پنجم دیماه نیز مراسم بزرگداشتی با حضور چهرههای ملی و دانشگاهی و فرزند استاد در حاشیه نوزدهمین نمایشگاه بینالمللی کتاب کرمان برگزار و در آنجا اعلام شد امروز و فردا هم مراسم جداگانهای در سیرجان برگزار میشود.
مراسم تالار فرهنگ و هنر کرمان، برنامهای گفتگومحور بود که علی درستکار آن را اجرا کرد و سپس با رونمایی از پوستر کتاب " اطلس اسطنبولی" همراه بود که گزارش تصویری آن از اینجا قابل مشاهده است.
در این برنامه، علی راستگو از منصور صفت گُل؛ نویسنده، مترجم و استاد تمام تاریخ دانشگاه تهران دعوت کرد تا درباره استاد باستانی پاریزی بگوید.
این استاد دانشگاه اهل سیستان به فن تاریخنویسی باستانی پاریزی اشاره و تصریح کرد: جایگاه او در تاریخنویسی معاصر ایران خاص و متعلق به خود او است زیرا او یک تاریخنگار منحصربفرد و صاحبسبک حتی در نگاه به تاریخ است.
صفتگُل افزود: پیامتاریخنگاری او سودمندی تاریخ برای جامعه و در همه عرصهها اعم از سیاست، اقتصاد و... است و در واقع تاریخنگاری او در خدمت منافع ملی قرار میگیرد زیرا به هویت سودمندی بزرگ آن یعنی کاربرد تاریخ در جهت منافع ملی توجه دارد.
وی توجه دادن به رویکردهای نوین، خودانتقادی و... را از ویژگیهای آثار استاد باستانی پاریزی برشمرد.
حسن باستانیراد، استاد دانشگاه و باستانیپژوه، مدعو دیگری بود که راستگو از او دعوت کرد تا از استاد پُر بگوید که قوام شخصیت او از کجا بود؟
باستانیراد پاسخ داد: چون سخن او برآمده از دل مردم است، بر دل مینشیند.
وی افزود: وقتی ۱۵، ۱۶ ساله بودم با دیدن تخت جمشید در تابستان سال ۶۹ و خواندن کتابهای استاد باستانیپاریزی به سمت تاریخ گرایش پیدا کردم.
باستانیراد دلیل استقبال متفاوت از آثار استاد باستانی پاریزی را چنین بیان کرد: همه چیز را برای همه کس مینوشت؛ به قول استاد شفیعی کدکنی، باستانی پاریزی صیاد لحظههای تاریخ بود اما به گونهای انتخاب میکرد همه مردم بتوانند استفاده کنند.
وی ادامه داد: تاریخ جزو سختترین دانشهای علمی است زیرا یک مورّخ در عین اینکه تاریخ میخواند باید کتب دانشهای دیگر هم بخواند و موفقیت باستانی پاریزی بخاطر همین است که دانشمند و مخاطب عام هر دو از آثار او استفاده میبرند.
این نویسنده، ویژگی دیگر آثار باستانی پاریزی را زبان و بیانی دانست که استفاده میکند؛ چه آنکه او روزنامهنگار، معلم و دائم با جامعه در ارتباط بوده و تاریخ را نه در کُنج کتابخانه که در لابلای جامعه مینویسد و خودانتقادی را واجب میداند.
وی ادامه داد: در ۴۰ هزار صفحه کتاب منتشر شده از وی، او یک جا به کسی توهینی نکرده بلکه در نهایت ادب و احترام نسبت به افرادی که انتقاد دارد، صحبت میکند.
باستانیراد افزود: او زبان عربی بسیار عالی میدانست و تحولات کشورهای عربی و مصر را به زبان فارسی خوب ترجمه کرد و قرآن را خوب میفهمید.
وی تصریح کرد: باستانی پاریزی متعصبترین و وفادارترین مورخان به وطن هم بود.
داریوش رحمانیان، استاد دانشگاه به عنوان آخرین مدعو گفت: استاد برای درد مردم مینوشت و چون فرزند کویر و برخاسته از روستا بود به فرایند نوسازی در تاریخ توجه داشت و در جای جای آثار اما پراکنده ملاحظات انتقادی را میبینید که گونههای روند نوسازی ایران را بررسی کرده و کتاب نامدار "حماسه کویر" او از پرتیراژترین آثار استاد است که در یک چاپ به گمانم ۱۱ هزار نسخه از آن به فروش رفت.
وی افزود: دهه ۴۰ و ۵۰ قیام قلم علیه مدرنیته یکسونگر بود زیرا استاد از تمدنِ بر پایه آب و آبادی و انتقاد به سیاست بیتوجهی به روستا سخن گفته و مصیبتی به نام حفر چاه عمیق را بیان و ۶۰ سال پیش هوشیارانه و موشکافانه و با قلم قدرتمند خود ابربحران کمآبی امروز را پیشبینی میکند.
رحمانیان تصریح کرد: او نواندیش بود و روزگار را نو میخواست اما نگاه واپسگرایانه نداشت؛ مورخی تیزبین و موشکاف بود.
حسن ختام این گفتگوها با مهندس حمید باستانیپاریزی، فرزند استاد بود؛ او مهندسی راه و ساختمان و خواهرش حمیده ساکن کانادا مهندسی مکانیک خواندند.
خودش میگوید: از لجبازی با تاریخ و همراهی با رشته فیزیک مادر این کار را کردند.
وی افزود: استخراج یک شاخصه از زندگی استاد باستانی پاریزی برای بنده که با ایشان زندگی کردم خیلی مشکل است.
باستانی پاریزی با بیان اینکه پدر زندگی را از روستا آغاز کرد و پدرش حاج آخوند باسواد و آشنا به اصول تربیتی بود که در اولین دبستان پایهگذاری شده در ۱۲۹۸ در پاریز درس خواند و ۱۵ سال بعد با اختصاص موقوفهای در سال ۱۳۱۳ مدرسهای در پاریز افتتاح شد که تا الان شاگرد دارد.
وی به سایر مقاطع تحصیلی پدر از جمله فرصت مطالعاتی در پاریس اشاره و بیان کرد: پدرم سال ۱۳۳۰ در کرمان معلم شد و سال ۱۳۳۳ با مادرم ازدواج کرد؛ مادرم تلاش فراوان برای فراغت بال پدر داشت تا دغدغه از خانه نداشته باشد.
فرزند استاد باستانی پاریزی میگوید ۶۶ کتاب و بیش از هزار مقاله از استاد چاپ شده که محصول آرامش خانه است؛ ۷۰ تا ۸۰ هزار سند و کاغذ از ایشان بجا مانده است.
برگزاری این مراسم آن هم در حاشیه نمایشگاه کتاب، زوایای تازهای از زندگی مفاخر ایران را برای نسلی آشکار کرد که شاید کمتر به سراغ کتاب رفتند و این میتواند سرآغاز خوبی برای آشتی با کتاب و بلکه با تاریخ باشد؛ همانطور که استاد ابوالفضل کارآمد، عکاس و نویسنده جنگ که با کتابهایی که از نمایشگاه تهیه و آنها را بغل کرده بود و با صدایی لرزان و قدمهایی شکسته گام برمیداشت؛ به جوانترها گفت: هر مدرک تحصیلی که داشته باشید اما کتاب نخوانید، بیسواد بار خواهید آمد...
طاهره بادامچی
نظر شما