خبرگزاری شبستان - مهدی رحمانیان| شبهایی در تقویم دینی هستند که بیش از آنکه موعد انجام یک عمل عبادی باشند، لحظهای برای مکثاند؛ مکثی کوتاه در شتاب زندگی روزمره تا انسان از خود بپرسد چه میخواهد و چرا میخواهد. لیلهالرغائب از همین شبهاست؛ شبی که نامش با «رغبت» گره خورده، با میلهای عمیق دل، با خواستنهایی که اگر درست چیده نشوند، دعا را به فهرستی تکراری از نیازها تقلیل میدهند. در میان ازدحام خواستهها، این شب یادآوری میکند که پیش از طلبِ نعمت، باید به کیفیت طلب اندیشید.
لیلهالرغائب، در نخستین پنجشنبه ماه رجب، جایی میان امید و بازنگری ایستاده است. نه شب اضطرار است و نه شب گریز از بنبست؛ فرصتی است برای تنظیم دوباره نسبت انسان با خدا. بسیاری در این شب دست به دعا برمیدارند، اما کمتر به این فکر میکنند که آنچه میخواهند، بازتاب چه تصویری از ایمان، زندگی و آینده است. آیا دعاها تنها بازتاب خستگیها و کمبودهاست یا نشانهای از میل به رشد، اصلاح و نزدیکتر شدن به آنچه انسان باید باشد؟
در سنت دینی، لیلهالرغائب شبی است که آسمان به روی خواستهها گشودهتر توصیف شده، اما همزمان تأکید شده است که هر خواستنی ارزش اجابت ندارد؛ آنچه اهمیت دارد، «درست خواستن» است. این شب، بیش از آنکه میدان رقابت حاجتها باشد، عرصه پالایش نیتهاست؛ جایی که انسان میتواند از خواستنِ صرفِ نتیجه، به طلب مسیر درست برسد.
در روزگاری که دعا اغلب به آخرین راهحل تبدیل شده و نه نخستین انتخاب، لیلهالرغائب فرصتی است برای بازگرداندن دعا به جایگاه اصلیاش؛ گفتوگویی آگاهانه با خدا، نه فقط درخواست رفع مشکل. این شب، یادآور آن است که برخی از مهمترین خواستهها دیده نمیشوند. آرامش در دل ناآرام، ثبات در تصمیمهای متزلزل و بصیرتی که میان راههای درست و پرزرقوبرق تمایز قائل شود.
از همین زاویه، پرسش اصلی لیلهالرغائب این است که «اگر قرار باشد فقط چند چیز از خدا بخواهیم، کدامها واقعاً مسیر زندگیمان را عوض میکنند؟» گزارشی که پیش رو دارید، تلاشی است برای بازخوانی این شب بهمثابه فرصتی برای بازتعریف خواستن؛ خواستنی که از دل برمیآید و به اصلاح زندگی ختم میشود.
یک کارشناس دینی می گوید: لیلهالرغائب در سنت دینی، شبی است که نامش خود گویای حالوهوایش است؛ «رغائب» از ریشه رغبت میآید، از میل عمیق دل به آنچه ارزش طلبکردن دارد. شبی که در متون دینی بهعنوان زمان گستردهشدن سفره عطا، بخشش و رحمت الهی توصیف شده و توجه بندگان به دعا و راز و نیاز، رنگ و بویی متفاوت میگیرد.
حجتالاسلام احسان کرمی در گفتگو با خبرنگار شبستان عنوان می کند: این شب، نخستین شب جمعه ماه رجب است؛ ماهی که در نگاه معارف اسلامی، آغاز فصل بازگشت و تمرین بندگی بهشمار میآید. لیلهالرغائب را میتوان نقطه تلاقی دو میل دانست؛ میل انسان به آمرزش و آرامش، و وعده الهی به بخششی فراوان و بیحساب. از همین روست که این شب، بیش از هر چیز با طلب رحمت و آمرزش شناخته میشود.
در باور دینی، لیلهالرغائب زمانی است که اشتیاق بندگان به عبادت به اوج میرسد. شب دعاهایی که از دل نیاز و امید برمیخیزد؛ شبی که انسان، پیش از آنکه چیزی بخواهد، به آنچه هست و آنچه باید باشد فکر میکند.
در باور دینی، لیلهالرغائب زمانی است که اشتیاق بندگان به عبادت به اوج میرسد. شب دعاهایی که از دل نیاز و امید برمیخیزد؛ شبی که انسان، پیش از آنکه چیزی بخواهد، به آنچه هست و آنچه باید باشد فکر میکند.
آداب و اعمال لیلهالرغائب
برای این شب، اعمال و آدابی نقل شده که مهمترین آنها نماز مخصوص لیلهالرغائب است؛ نمازی که میان نماز مغرب و عشاء خوانده میشود و در منابع دینی بهعنوان یکی از جلوههای خاص این شب معرفی شده است. این نماز شامل ۱۲ رکعت است که بهصورت ۶ نماز دو رکعتی اقامه میشود.
در هر رکعت، یکبار سوره حمد، سهبار سوره قدر و دوازدهبار سوره توحید خوانده میشود. پس از پایان نماز، ذکر صلوات بر پیامبر اکرم(ص) و اهلبیت(ع) به تعداد هفتاد مرتبه توصیه شده است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ وَعَلَی آلِهِ».
پس از آن، سجده و ذکر «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِکَةِ وَالرُّوحِ» به تعداد هفتاد مرتبه و سپس دعای طلب مغفرت و رحمت نقل شده است؛ ذکری که محور آن، گذشت الهی و امید به رحمت خداوند است.
روزه؛ مقدمهای برای شب رغبت
در کنار اعمال شب، روزه گرفتن در روز پنجشنبه، نخستین پنجشنبه ماه رجب، نیز از آداب این مناسبت بهشمار میآید. روزهای که بهعنوان مقدمه ورود به شب لیلهالرغائب مطرح شده و نوعی آمادگی روحی برای شب دعا و مناجات ایجاد میکند.
آنچه لیلهالرغائب را از بسیاری شبهای دعا متمایز میکند، تأکید آن بر «رغبت» است؛ بر خواستنی که از دل آگاه برمیخیزد. در این شب، دعا فرصتی است برای طلب آمرزش، اصلاح مسیر و نزدیکتر شدن به رحمت الهی.
لیلهالرغائب یادآوری میکند که بخشش خداوند بیشمار است، اما مهمتر از آن، دل آمادهای است که بداند چه میخواهد و چرا میخواهد. شبی که انسان، در سکوت دعا، میان خواستههای زودگذر و آرزوهای ماندگار، دست به انتخاب میزند.
لیلهالرغائب یادآوری میکند که بخشش خداوند بیشمار است، اما مهمتر از آن، دل آمادهای است که بداند چه میخواهد و چرا میخواهد. شبی که انسان، در سکوت دعا، میان خواستههای زودگذر و آرزوهای ماندگار، دست به انتخاب میزند.
در شب لیلهالرغائب از خدا چه بخواهیم؟
شب جمعه اول ماه رجب، در تقویم عبادی مسلمانان علاوه بر یک مناسبت مستحبی؛ شبی است که دعا در آن رنگ دیگری دارد و خواستن، از جنس معاملههای کوچک و زودگذر نیست.
در این شب، سنت دعا و نماز، بیش از آنکه فهرستی از حاجتها باشد، فرصتی است برای بازنگری در آنچه واقعاً باید از خدا طلب کرد؛ خواستههایی که مسیر زندگی را اصلاح میکنند.
لیلهالرغائب؛ شب جهتگیری دلها
عالمان دینی همواره تأکید کردهاند که ارزش این شب، تنها به اعمال خاص آن محدود نمیشود، بلکه به «نوع خواستن» بازمیگردد. به گفته حجتالاسلام محمدرضا توکلیان لیلهالرغائب، شبی است برای تنظیم دوباره قطبنمای دل؛ اینکه انسان پیش از درخواست نعمت، از خدا بخواهد نگاهش به زندگی اصلاح شود.
به اذعان او، در سنت دینی، رغبت حقیقی نه به داشتهها، که به قرب الهی تعریف شده و این شب، تمرینی برای همین تغییر زاویه دید است.
فراتر از حاجتهای فوری
بسیاری از دعاهای ما در بزنگاه مشکلات شکل میگیرد؛ سلامتی، گشایش مالی، رفع گرفتاریها. آنگونه که توکلیان می گوید این خواستهها طبیعی و مشروعاند، اما لیلهالرغائب یادآور آن است که دعا نباید در سطح نیازهای فوری متوقف بماند.
در جامعهای که اضطراب، نااطمینانی و فرسودگی روانی رو به افزایش است، شاید یکی از صادقانهترین دعاها در این شب، طلب آرامش درونی باشد.
همچنین در روایات، تأکید شده است که در این شب، از خدا «قلب سلیم»، «عزم درست» و «ثبات در مسیر حق» خواسته شود؛ سرمایههایی که اگر حاصل شوند، بسیاری از مشکلات خودبهخود قابل تحمل یا حل میشوند.
درخواست آرامش، نه صرفاً آسایش
در جامعهای که اضطراب، نااطمینانی و فرسودگی روانی رو به افزایش است، شاید یکی از صادقانهترین دعاها در این شب، طلب آرامش درونی باشد.
این کارشناس مذهبی می گوید: آرامشی که وابسته به شرایط بیرونی نباشد و انسان را در مواجهه با سختیها زمینگیر نکند. لیلهالرغائب میتواند شبی برای خواستن صبر، امید و قدرت عبور باشد؛ نعمتهایی که کمتر دیده میشوند، اما بیشترین تأثیر را بر کیفیت زندگی دارند.
خدا را برای «بودنِ بهتر» بخواهیم
به اذعان توکلیان تحلیل محتوای دعاهای مأثور نیز نشان میدهد که در فرهنگ دینی، خواستنِ «انسانِ بهتر شدن» بر «زندگی راحتتر داشتن» مقدم است.
طلب اخلاق نیکو، توفیق ترک گناه، فهم درست از دین و توان عمل به دانستهها، از جمله درخواستهایی است که لیلهالرغائب را از یک شب حاجتگیری به یک نقطه عطف تربیتی تبدیل میکند.
دعا برای دیگران؛ نشانه بلوغ معنوی
یکی از توصیههای مؤکد در این شب، دعا برای دیگران است؛ از خانواده و دوستان گرفته تا جامعه، بیماران، جوانان و حتی کسانی که از ما دور شدهاند. به اعتقاد این کارشناس مذهبی دعا برای دیگران، نشانه عبور از خودمحوری و ورود به مرحلهای عمیقتر از دینداری است؛ جایی که انسان خیر را نه فقط برای خود، بلکه برای همه میخواهد.
لیلهالرغائب؛ شروعی برای یک مسیر تازه
اگر لیلهالرغائب فقط به چند ساعت عبادت محدود شود، فرصت بزرگی از دست رفته است. این شب میتواند آغاز یک تصمیم باشد؛ تصمیم برای اصلاح رابطه با خدا، با خود و با دیگران.
خواستن در این شب، بیش از آنکه به زبان وابسته باشد، به صداقت دل گره خورده است. شاید بهترین دعا این باشد که از خدا بخواهیم کمکمان کند درست بخواهیم؛ همان چیزی که اگر عطا شود، بسیاری از درهای دیگر نیز گشوده خواهد شد.
نظر شما