به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از آذربایجانشرقی، علی ربیعی، امروز در همایش «آینده جمعیت ایران در نگاه صاحبنظران علوم اجتماعی» که در تالار وحدت دانشگاه تبریز برگزار شد، با تأکید بر اینکه اصلاح سیاستها تنها با انتقاد از آنها ممکن است، اظهار داشت: مسأله کاهش یا افزایش جمعیت از سه دهه پیش در ایران مطرح بوده، اما سیاستهای جمعیتی در هر دو حوزه کاهش نرخ فرزندآوری و افزایش جمعیت، بر اساس چشمانداز آینده و تحلیلهای اجتماعی صحیح طراحی نشدهاند.
دستیار اجتماعی رئیس جمهور و رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات خاطرنشان کرد: سیاستگذاریهای نادرست باعث انحراف از تصمیمات درست شده است و نمونه بارز آن سیاستهای جمعیتی است که حالا نیازمند بازنگری اساسی است، چرا که این سیاستها در رسیدن به اهداف خود موفق نبودهاند.
ربیعی ادامه داد: ما معمولاً به مسائل فرزندآوری و جمعیت از منظر اقتصادی نگاه کردهایم، در حالیکه فرصتی که جمعیت میتواند در تغییرات آینده کشور ایجاد کند، نادیده گرفته شده است. برای مثال، در سال ۱۳۹۲ نرخ باروری ۱.۸ بود که اکنون، پس از اجرای سیاستهای افزایش جمعیت، به ۱.۴۵ کاهش یافته است.
وی بااشاره به ابعاد مختلف موضوع کاهش جمعیت در کشور تأکید کرد: تغییرات جمعیتی در ایران صرفاً یک تغییر کمّی نیست، بلکه شاهد تحولی چند لایه هستیم که شامل تغییر در ساختار جمعیت، تحولات در کیفیت نسلها و اهمیت زنان به عنوان منابع انسانی استراتژیک است.
ربیعی توضیح داد: لایه اول این تغییرات کاهش تولدها و افزایش سالمندان است که موجب شده برای اولین بار در سال جاری تعداد ولادتها به زیر یک میلیون برسد. ایران به سوی جامعهای با جمعیت سالمند حرکت کرده است. همچنین، در برخی استانها مانند گیلان با الگوی سالمندی مواجهایم، در حالیکه در سیستان و بلوچستان هنوز جمعیت جوان داریم.
دستیار رئیس جمهور افزود: هفت میلیون نفر از ایرانیان به بیمه اجتماعی پایدار دسترسی ندارند که این خود باعث نگرانیهایی درباره تأمین اجتماعی سالمندان در آینده شده است. از این رو، سیاستگذاریها باید مبتنی بر پیشبینی و آیندهنگری باشند.
ربیعی تصریح کرد: ایران اکنون به کشوری با دو سرعت جمعیتی تبدیل شده است، یک طرف جمعیت جوان و طرف دیگر سالمندان. اگر این دو بعد در سیاستگذاریها بهطور همزمان مورد توجه قرار نگیرد، کشور در مدیریت سالمندی و جوانی دچار مشکل خواهد شد.
وی همچنین به تغییرات نگرشی در سبک فرزندآوری اشاره کرد و گفت: در دهههای اخیر، نگرشها و رفتارهای افراد بهویژه در خصوص فرزندآوری تغییرات زیادی داشته است. این تغییرات نه تنها از لحاظ کمی بلکه از جنبههای کیفی نیز نیازمند توجه ویژه هستند. سیاستگذاریها باید این تحولات را درک کرده و با توجه به آنها شکل بگیرد، و نه با سیاستهایی همچون اعطای وام که تغییرات کمّی جمعیت را هدف میگیرد.
ربیعی ادامه داد: در حال حاضر، حدود سه میلیون نفر از گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال نه تحصیل میکنند و نه شاغل هستند، که این به معنای از دست دادن فرصتهای جمعیتی است. برای دستیابی به اهداف جمعیتی، باید شرایط اجتماعی و اقتصادی این نسل بهدرستی در نظر گرفته شود.
او با تأکید بر اینکه مدیریت تغییرات کمّی جمعیت بدون در نظر گرفتن تغییرات کیفی و نسلها عملاً امکانپذیر نیست، افزود: لایه سوم تغییرات جمعیتی مربوط به زنان است. زنان، بهعنوان نیروی انسانی آیندهساز، نقشی اساسی در تحولات جمعیتی دارند که هنوز بهطور کامل در سیاستگذاریها مورد توجه قرار نگرفتهاند. از دهه ۱۳۷۰ به بعد، ایران در زمینه آموزش عالی برای زنان پیشرفتهای قابل توجهی داشته است، اما هنوز سیاستهای مناسبی برای بهرهبرداری از این ظرفیتها وجود ندارد.
دستیار اجتماعی رئیسجمهور افزود: عواملی مانند وضعیت اقتصادی و امید به آینده از مهمترین دلایل کاهش نرخ فرزندآوری و ازدواج در ایران هستند که باید بهطور همزمان بررسی شوند. بدون توجه به این مسائل و بدون یک رویکرد جامع، سیاستهای جمعیتی موفق نخواهند بود.
وی با تأکید بر حاکمیت عقلانیت در حکمرانی فرهنگی در کشور یادآور شد: سیاستهای جمعیتی باید از یک زمینه فرهنگی و ارتباطی صحیح بهرهمند شوند و مشکلات باید با فهم درست و با همکاری تمام بخشها حل شوند.
نظر شما