خبرگزاری شبستان-هرمزگان، مصیب رجایی؛ مسجد در نظام جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از ارکان اصلی و محوری جامعه اسلامی، جایگاه ویژهای دارد و از این رو مساجد نه تنها مراکز عبادی، بلکه پایگاههای اصلی شکلگیری، پیروزی و تداوم انقلاب اسلامی بودهاند و نقش کلیدی در حفظ کیان نظام، تربیت نیروهای انقلابی، بسیج مردمی و مقابله با تهاجم فرهنگی ایفا کردهاند.
بر اساس آموزههای اسلامی و تجربیات تاریخی از جمله نقش مساجد در پیروزی انقلاب اسلامی، این مراکز به عنوان سنگرهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی شناخته میشوند که میتوانند در حل مسائل جامعه، تقویت وحدت و ارتقای آگاهی دینی مؤثر باشند و تأکید رهبر معظم انقلاب بر احیای کارکردهای جامع مسجد، نشاندهنده ضرورت بازگرداندن مساجد به جایگاه تراز اسلامی است تا به کانون تمدنسازی و مقاومت فرهنگی تبدیل شوند.
با توجه به اهمیت راهبردی مساجد، اهتمام جدی به حمایت از برنامههای سختافزاری و نرمافزاری آنها ضروری است؛ حمایت سختافزاری شامل عمران، بازسازی و تجهیز مساجد برای ایجاد فضاهای مناسب و جذاب است، در حالی که حمایت نرمافزاری بر تقویت برنامههای آموزشی، تربیتی و فرهنگی تمرکز دارد.
ادارات و نهادهایی مختلف ازجمله مرکز رسیدگی به امور مساجد، فرهنگ و ارشاد اسلامی، اوقاف و امور خیریه، تبلیغات اسلامی، بسیج و ستاد هماهنگی کانونهای فرهنگی هنری مساجد، مسئولیت هماهنگی این حمایتها را بر عهده دارند تا مساجد به پایگاههای پویا برای حل مشکلات اجتماعی و اقتصادی تبدیل شوند و این اهتمام نه تنها به حفظ هویت اسلامی جامعه کمک میکند، بلکه در مقابله با چالشهای مدرن و تقویت قدرت ملی مؤثر است و نیازمند مشارکت همهجانبه دولت، مردم و نهادهای مربوطه میباشد.
کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر نیز به عنوان یکی از کمیسیونهای تخصصی شورا، نقش محوری در سیاستگذاری، برنامهریزی و پشتیبانی از فعالیتهای فرهنگی و مذهبی در سطح شهر ایفا میکند که مساجد به عنوان کانونهای اصلی این فعالیتها، در اولویت توجه این کمیسیون قرار دارند.
این کمیسیون با تصویب بودجههای لازم برای عمران، بازسازی و تجهیز مساجد، حمایت از برنامههای فرهنگی، هنری و آموزشی کانونهای مساجد و هماهنگی با نهادهایی همچون ستاد هماهنگی کانونهای فرهنگی هنری مساجد، تلیغات اسلامی و بسیج، زمینه تقویت کارکردهای جامع مساجد را فراهم میآورد.
همچنین، با تدوین طرحها و لوایح مرتبط با احیای نقش مساجد در حل مسائل اجتماعی، جذب نسل جوان و مقابله با تهاجم فرهنگی، کمیسیون فرهنگی شورای شهر به عنوان بازوی اجرایی سیاستهای کلان نظام در حوزه مساجد عمل کرده و با نظارت بر اجرای صحیح برنامهها، به پویایی و رونق این سنگرهای فرهنگی-مذهبی کمک شایانی مینماید.
خبرنگار شبستان به منظور بررسی طرحها و برنامههای کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر در راستای حمایت و پشتیبانی از مساجد به عنوان پایگاههای اصلی فرهنگی و مذهبی، با حجتالاسلام احمد عامری سیاهویی، رئیس این کمیسیون به گفتوگو نشسته است و ماحصل این گپ و گفت تخصصی را در ادامه میخوانید.
شبستان: به عنوان رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر بندرعباس، ابتدا دیدگاه شما را در مورد نقش و جایگاه مسجد در اسلام، شکلگیری و پیروزی انقلاب اسلامی، پشتیبانی از جبهههای جنگ در دوران دفاع مقدس و حمایت از نظام جویا میشویم.
حجتالاسلام عامری: مسجد در اسلام جایگاه ویژهای دارد و به عنوان پایگاه اصلی عبادت، آموزش، اجتماع و جهاد شناخته میشود. در استان هرمزگان نیز مساجد همواره کانون فعالیتهای فرهنگی و قرآنی بودهاند؛ از برگزاری محافل قرآنی و طرحهایی مانند تلاوت نور تا پرورش نخبگان قرآنی در مؤسسات و مدارس شبانهروزی. در شکلگیری و پیروزی انقلاب اسلامی، مساجد نقش محوری ایفا کردند؛ پشتیبان اصلی انقلاب بودند و مردم را بسیج نمودند. در دوران دفاع مقدس نیز مساجد سنگرهای اصلی پشتیبانی از جبههها بودند، رزمندگان را اعزام میکردند و خانوادهها را حمایت مینمودند؛ هرمزگان با تقدیم هزاران شهید و ایثارگر، سهم برجستهای در این حماسه داشت. امروز نیز مساجد باید حامی نظام و انقلاب باشند، با فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی مشکلات جامعه را رفع کنند و در ادامه راه انقلاب، پشتیبان باشند.
شبستان: نقش هنر در جذب نوجوانان و جوانان به مساجد چگونه است؟
حجتالاسلام عامری: هنر یکی از بهترین ابزارها برای جذب نوجوانان و جوانان به مساجد است. جوانان امروز با زبان هنر بهتر ارتباط برقرار میکنند. استفاده از هنرهایی مانند نمایش، نقاشی، سرود، موسیقی حلال و فعالیتهای خلاقانه میتواند مفاهیم دینی، انقلابی و قرآنی را به شکلی جذاب منتقل کند و نسل جوان را با روی گشاده به مسجد بیاورد. همانطور که مقام معظم رهبری تأکید دارند، هنر میتواند در انتقال ارزشها و پاسخ به نیازهای جوانان مؤثر باشد و مساجد را به پاتوق فرهنگی نوجوانان تبدیل کند.
شبستان: ظرفیت کانونهای فرهنگی هنری مساجد، به ویژه در پرداختن به هنر و تربیت هنرمندان متعهد، و همچنین اهتمام به پرورش نخبگان قرآنی را چگونه ارزیابی میکنید؟
حجتالاسلام عامری: کانونهای فرهنگی هنری مساجد بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و با توجه به هشدارهای فرهنگی مقام معظم رهبری شکل گرفتهاند و حوزه اصلی فعالیتشان نوجوانان و جوانان است. در هرمزگان، با بیش از یکهزار و ۶۳ کانون فعال و بیش از ۱۴۰ هزار عضو، این کانونها در حوزه هنر بسیار موفق بودهاند؛ جشنواره ملی مدهامتان – بزرگترین رویداد قرآنی-هنری بچههای مسجد با رشتههایی مانند قرائت، حفظ، اذان، نقاشی قرآنی، نمایش، سرود و کتابت آیات – نمونه بارزی است که هم جذب میکند و هم هنرمندان متعهد تربیت مینماید. مثلاً نمایشهایی از بندرعباس به مراحل کشوری راه یافته و استان در ایجاد شبکه مساجد همجوار برای مسابقات، برتر کشور شناخته شده است. همچنین در پرورش نخبگان قرآنی اهتمام جدی دارند؛ کانونها تاکنون روسفید بودهاند و با پشتیبانی بیشتر، میتوانند موفقیتهای بزرگتری کسب کنند.
شبستان: دیدگاه شما در مورد ایجاد درآمد پایدار برای مساجد از طریق فضاهای تجاری چیست؟
حجتالاسلام عامری: ایجاد فضاهای تجاری مانند مغازهها میتواند درآمد پایدار و همیشگی برای مساجد فراهم کند تا هزینههای جاری و فعالیتهای فرهنگی تأمین شود. اگر زمینی در پهنهای بزرگ برای مسجد در نظر گرفته شود که مستعد تجاری باشد، میتوان تحت نظارت مرکز رسیدگی به امور مساجد، تعاونی ساخت مساجد توسط هیئت امنای مساجد تشکیل داد. در این تعاونی، قدرالسهم هر مسجد در فضای تجاری محاسبه شود و درآمد حاصل، بر اساس نیازها به مساجد تزریق گردد. این کار به بیتالمال اختصاص دارد و مسجد به عنوان شخصیت حقوقی، در رفع نیازهای جامعه نقش ایفا میکند؛ همانگونه که مساجد در آغاز انقلاب پشتیبان آن بودند، اکنون نیز میتوانند با فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی، مشکلات را رفع کنند.
شبستان: چه حمایتهای قانونی و عملی از سوی شورای شهر و نهادهای مرتبط برای مساجد انجام شده یا پیشنهاد شده است؟
حجتالاسلام عامری: در دوره چهارم شوراها، از مشهد آغاز شد که مساجد تا ۱۰۰ متر از هزینه پروانه ساخت معاف شدند، که این معافیت برای ساخت مکانهای تجاری نیز اعمال میشود. همچنین، در جلسهای با حضور مدیرکل راه و شهرسازی، شهردار و رئیس سازمان نظام مهندسی، پیشنهاد الحاق زمین برای مساجد مطرح شد و سازمان نظام مهندسی اعلام آمادگی کرد که قربتاً الیالله و بدون دریافت هزینه، در امور مساجد (مانند نقشه، ساخت و نظارت) کمک کند.
علاوه بر این، از دوره پنجم شورا، به پیشنهاد اینجانب به عنوان عضو کمیسیون فرهنگی، ردیف بودجهای برای مساجد ایجاد شد که ابتدا یک میلیارد و اکنون نزدیک به ۱۰ میلیارد تومان در سال برای نیازهای عمرانی و تجهیزات مساجد تخصیص مییابد.
شبستان: پیشنهاد جدید شما برای بودجه مساجد در شورای شهر چیست؟
حجتالاسلام عامری: پیشنهاد جدید این است که شورا و شهرداری با حمایت شهردار، ردیف بودجهای ۱۰۰ میلیارد تومانی برای مساجد شهر بندرعباس در نظر بگیرند. اولویتها توسط مرکز رسیدگی به امور مساجد استان هرمزگان تعیین شود و با نظارت اعضای شورا و حمایت شهردار اجرا گردد. اگر این ردیف برای چهار سال متوالی ادامه یابد، معادل ۴۰۰ میلیارد تومان خواهد شد که مساجد را از وابستگی به کمکهای دولتی بینیاز میکند. این حمایت در حوزه سختافزاری است تا دغدغه هیئت امناء، ائمه جماعات، کانون های فرهنگی هنری، هیات های مذهبی و پایگاههای بسیج، صرفاً بر فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی متمرکز شود.
شبستان: جنابعالی به نقش مرکز رسیدگی به امور مساجد استان هرمزگان در مدیریت و اولویتبندی نیازهای مساجد اشاره فرمودید؛ لطفاً بفرمایید کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر بندرعباس چگونه میتواند از ظرفیت این مرکز در راستای تقویت زیرساختهای سختافزاری و نرمافزاری مساجد، به ویژه از طریق ایجاد درآمد پایدار و تخصیص بودجههای هدفمند، بهرهگیری نماید؟
حجتالاسلام عامری: مرکز رسیدگی به امور مساجد استان هرمزگان به عنوان نهادی تخصصی و متولی اصلی امور مساجد، نقش محوری در شناسایی اولویتها، مدیریت منابع و نظارت بر اجرای برنامهها دارد. یکی از پیشنهادهای کلیدی ما، همکاری نزدیک با این مرکز در ایجاد تعاونیهای ساخت و بهرهبرداری از فضاهای تجاری وابسته به مساجد است تا درآمد پایداری برای تأمین هزینههای جاری، فرهنگی و عمرانی مساجد ایجاد شود؛ به ویژه در پهنههای بزرگ که امکان احداث مجتمعهای تجاری وجود دارد، سهم هر مسجد از این درآمدها بر اساس نیازهای واقعی و تحت نظارت مرکز توزیع گردد. همچنین، پیشنهاد داریم شهرداری و شورای شهر با تخصیص ردیف بودجهای ویژه این حمایت را ارتقا دهند و مدیریت و اولویتبندی هزینهکرد آن با پیشنهاد مرکز رسیدگی به امور مساجد، نظارت اعضای شورای شهر و حمایت شهردار انجام پذیرد.
شبستان: نقش شهرداری در فعالیتهای فرهنگی به ویژه نرمافزاری چگونه ارزیابی میکنید و چه پیشنهادهایی دارید؟
حجتالاسلام عامری: شهرداری در بخشهایی از کارهای فرهنگی سطح محلات شهر سهیم است، اما در حوزه نرمافزاری کمتر ورود کرده، عمدتاً به دلیل محدودیتهای مالی. پیشنهاد میکنم شهرداری با همکاری کانونهای فرهنگی هنری مساجد، حوزه هنری و بسیج، برنامه منسجم کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت تدوین کند تا چشمانداز فرهنگی تعریف شود. همچنین، انتقاد دارم از تمرکز بودجه فرهنگی بر ورزش تخصصی (مانند تیم فوتبال) که خروجی متناسب با هزینه ندارد و بیشتر دستاورد سیاسی است؛ بهتر است به ورزش همگانی توجه شود.
شبستان: برای بودجه سال ۱۴۰۵ چه پیشنهادهایی در حوزه فرهنگی دارید؟
حجتالاسلام عامری: علاوه بر ردیف ویژه مساجد، پیشنهاد میکنم شهرداران چهار منطقه، ردیف بودجهای جداگانه (حداقل ۵ تا ۱۰ میلیارد تومان برای هر منطقه) برای کارهای فرهنگی محتوایی تعریف کنند. سازمان فرهنگی شهرداری نیز برنامههای مستمر و محتوایی (نه صرفاً شکلی و مقطعی) اجرا کند. از رئیس شورا (حجت الاسلام حیدری سراجی) که طلبه هستند و جلسات فرهنگی را افزایش دادهاند، تشکر میکنم.
شبستان: در پایان، نظر شما درباره نقش کانون های فرهنگی هنری و پایگاههای بسیج در کنار مساجد و نمونههای موفق فعالیتهای قرآنی چیست؟
حجتالاسلام عامری: بچه های مسجد اعم از اعضای کانون های فرهنگی هنری و پایگاههای بسیج از نیروهای مخلص و پیادهنظام مساجد هستند که با محوریت امام جماعت در کنار سایر مؤمنین فعالیت میکنند. کانون های فرهنگی هنری مساجد و بسیج شخصیت حقوقی فعالی در خدمت نظام و انقلاب است و در هرمزگان در بحرانهایی مانند سیل، زلزله و کرونا خدمات عالی ارائه کرده اند. پیشنهاد میکنم همان حمایتهایی که برای مساجد در نظر گرفته میشود (مانند درآمد پایدار تجاری، ردیف بودجه و کمکهای فنی)، برای پایگاههای بسیج نیز اجرا شود تا هزینههای جاریشان تأمین گردد و بتوانند بر مسائل فرهنگی، اجتماعی و امنیتی تمرکز کنند. همکاری منسجم مساجد، کانونها، حوزه هنری و بسیج میتواند مشکلات فرهنگی و اجتماعی را به یاری خدا کاهش دهد. نمونههای موفق قرآنی کانون های فرهنگی هنری نشاندهنده ظرفیت بالای مساجد و کانونها در بندرعباس است.
این مصاحبه نشاندهنده تعهد کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر بندرعباس به اجرای سیاستهای کلان نظام در حوزه مساجد است و میتواند الگویی برای سایر شوراهای شهر باشد.
با اجرای طرحهای اعلامشده، انتظار میرود مساجد بندرعباس شاهد رونق بیشتر فعالیتهای فرهنگی هنری، جذب حداکثری نسل جوان و ایفای نقش مؤثرتر در تمدنسازی اسلامی شوند که این امر به تقویت وحدت و قدرت فرهنگی جامعه کمک شایانی خواهد کرد.
نظر شما