«سیده منور شایسته خو»، مدیر مکتب نرجس در گفت وگو با خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری شبستان به مناسبت سالروز ولادت حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها و هفته گرامیداشت مقام زن و روز مادر با بیان اینکه حضرت زهرا سلام الله علیها به عنوان یک انسان، مراتب انسانیت را طی کرده و به عنوان بنده ای از بندگان پروردگار اوج بندگی را در خود ایجاد کردند، اظهارداشت: ایشان گذشته از اینکه فرزند نبی اکرم و همسر امیرالمومنان حضرت علی علیه السلام بودند سعی کردند ارتباط خود را با خدا تقویت کنند. باور و ایمان به اینکه پروردگار، مالک و ولیّ ایشان است و ایمان به اینکه خداوند، مربّی و ربّ ایشان است این ها همه در نگاه بلند حضرت زهرا سلام الله علیها وجود دارد و شخصیتی که از ایشان ساخته، مبتنی بر همین نگاه متعالی است که حضرت دارند.
وی در تبیین اینکه آیا می توان در خانواده های امروزی سبک زندگی حضرت زهرا سلام الله علیها را پیاده نمود تصریح کرد: چند مسئله در این زمینه مطرح است. اساس و سبک زندگی آن حضرت(س) بر چند محور مهم استوار است نخست؛ بر پایه «محبت و احترام متقابل» این چیزی نیست که فقط خاص زندگی حضرت زهرا سلام الله علیها باشد بلکه می تواند یک اصل ثابت، ساری و جاری در همه زندگی ها باشد. در واقع این اصل در زندگی آن حضرت حاکمیت داشته است. یعنی با همسر چنان برخوردی داشتند که حضرت امیرمؤمنان علی علیه السلام، انتظار می کشیدند که هر چه زودتر به خانه بیایند. یعنی خانه کانون آرامش و امنیت شان بود و این برای یک مرد بسیار ارزشمند است.
شایسته خو تأکید کرد: به نظر من این اصل باید در زندگی های امروز حاکم شود که مرد از خانه فرار نکند بلکه مَفَر و محل امن مرد، خانه باشد و همین طور نسبت به فرزندانشان. فرزندان ایشان افتخار می کردند که مادر و پدری اینچنین دارند. حالا آن جایگاه هایی که خاص این بزرگواران است بماند اما الان ما آن دسته از مسائل عمومی را مطرح می کنیم که قابل سرایت و قابل جاری شدن و جریان پیدا کردن در زندگی های امروزی است.
وی تصریح کرد: بسیار مهم است که فرزندان افتخارشان این باشد که این افراد پدر و مادر آنها هستند. این را می توان در سبک زندگی های امروزی پیاده کرد. از دیگر اصولی که زیربنای آن، تسرّی سبک زندگی حضرت زهرا سلام الله علیها به خانواده های امروز است، «فرهنگ مطالعه»، «فرهنگ تفکر» و «گفت وگوهای دینی» در خانه است. اینکه با فرزندانمان گفت وگو کنیم، در مورد مسائل مختلف پیش رویشان، مسائلی که ممکن است با آن مواجه شوند، مسائلی که مورد نیاز آنهاست و آنها تشخیص ندادند که به این نیاز دارند، گفتگو کنیم. اهل مطالعه باشیم. این در خانه حضرت زهرا رایج بوده است.
این مدیر فرهنگی تصریح کرد: شما فرض کنید خطبه هایی که آن حضرت در طول دوران زندگی ایراد می کردند همه یک کلاس درس برای اعضای خانواده بوده است. اصل دیگر ساده زیستی و پرهیز از تجملات است که خود این ساده زیستی و پرهیز از تجمل، یک سبک برای آموزش به فرزندان است. در عین حال که چنین روحیه ای در خانه و خانواده حاکم است اما بخشش و روحیه توجّه به محرومان، مستمندان و نیازمندان نیز وجود دارد. اینها مسائلی بوده که در خانه حضرت زهرا رونق داشته است.
شایسته خو، رعایت عفاف و حجاب را به عنوان یک ارزش درونی در زندگی حضرت زهرا سلام الله علیها بیان و تصریح کرد: این موضوع صرفا شکل بیرونی نداشته است. بله، وقتی من می خواهم در بیرون از خانه و در اجتماع باشم، آن ظواهر بیرونی باید رعایت شود و فرزندان این را مشاهده می کنند، اما در درون خانه هم «عفت در کلام»، «عفت در دیدن و نگاه کردن»، «عفت در شنیدن»، «حیای در ارتباط با دیگران» همه این ها را بچه ها می بینند و این می شود یک خانواده متعالی.
وی اصل دیگر در زندگی آن حضرت را که می توان در زندگی های امروزی ساری و جاری کرد «همراه بودن با همسر» برشمرد و گفت: این همراهی در مسائل مختلف اجتماعی، در دفاع از ارزش ها و پشتوانه بودن برای همسر، در حمایت کردن از او و پذیرش این که مرد، قَیِّم خانه است می توان دید. حضرت فاطمه با همسرشان اینگونه رفتار کرده و از ایشان به عنوان ستون و رکن خانه یاد می کردند. وقتی مرد خانه چنین پشتوانه ارزشی داشته باشد قطعا نسبت به خانواده و حرکت های اجتماعی اش قوت قلب پیدا می کند.
شایسته خو در ادامه به نقش حضرت فاطمه سلام الله علیها در تربیت فرزندان و انتقال ارزش ها به آنها اشاره و خاطر نشان کرد: در این رابطه باز می بینیم که صرفا یک رفتار ظاهری نیست. یا فرض کنید ما چون خانواده پیامبر هستیم باید اینگونه باشیم یا چون رهبران جامعه هستیم. نه؛ اینگونه نیست. بلکه اصولی بر این خانه حاکم است که این تربیت و انتقال ارزش ها را رقم می زند.
وی ادامه داد: تربیت حضرت زهرا از طریق رفتار و الگوسازی است. یعنی سعی می کردند با عملی کردن ارزش ها در زندگی روزمره آنها را به فرزندانشان انتقال دهند. فرض کنید زمانی که امام حسن و امام حسین علیهما السلام بیمار می شوند مادر و پدر تصمیم می گیرند روزه بگیرند برای شفای بیماری. این خود یک اصل است. یعنی ما علاوه بر تمسک به اسباب و وسائل، به روزه گرفتن تمسک بجوییم. امساک کردن یک راه حل است برای درمان. این یک آموزه است. پدر و مادر این کار را می کنند بچه ها هم به تبعیت از پدر و مادر. هنگام افطار، سائلی می آید و پدر و مادر طعامشان را به او می بخشند و با آب افطار می کنند، بچه ها این را می بینند، می آموزند. کسی به آنها نمی گوید شما این کار را بکنید بلکه وقتی عطر این جریان در خانه می پیچد و بچه ها می بینند آنها هم استقبال می کنند آنها هم طعامشان را می بخشند.
مدیر فرهنگی گفت: مقصود این است که ما با عملی کردن ارزش ها در زندگی، باید آموزش بدهیم تا این مسائل در درون بچه ها ریشه بدواند. حتی در مباحث اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی، حضرت فاطمه(س) گاهی آموزش مستقیم می دادند. حالا یا با بیان شعر، یا نثر، یا بیان کودکانه یا به شکل بازی.
وی افزود: آن حضرت روحیه مسئولیت پذیری و ایثار را در فرزندان پرورش می دادند تا فرزندان بتوانند در زندگی و در عرصه های مختلف و مواجهه با مسائل گوناگون از عهده برآیند.
حضرت زهرا(س) بر هویت دینی بسیار تاکید داشتند. بچه های ما یک «هویت بومی» دارند یک «هویت ملی» و یک «هویت دینی». اگر خانواده ها بتوانند هویت دینی بچه ها را شکل دهند قطعا بر هویت ملی و بومی آنها اثرگذار خواهد بود
شایسته خو موضوع «هویت دینی» را بسیار مهم دانست و گفت: حضرت زهرا(س) بر هویت دینی بسیار تاکید داشتند. بچه های ما یک «هویت بومی» دارند یک «هویت ملی» و یک «هویت دینی». اگر خانواده ها بتوانند هویت دینی بچه ها را شکل دهند قطعا بر هویت ملی و بومی آنها اثرگذار خواهد بود. حضرت فاطمه روی هویت دینی و ولایی فرزندان بسیار کار می کردند. چون قرار است نسل حضرت زهرا سلام الله علیها ادامه دهنده مسیر پیامبر(ص) باشد و اینان حاملان اصلی رسالت هستند، بنابراین باید فضای این خانه آکنده از ولایت و ولاییاندیشی باشد.
وی یادآور شد: چقدر خوب است ما در خانه هایمان به گونه ای رفتار کنیم که تبعیت از ولایت، اطاعت از ولایت و آنچه ولّی می پسندد و نظارت ولیّ، کاملا تعریف شده باشد. وقتی در خانه ای این موضوع شکل بگیرد هم برای اعضای خانواده مصونیّت می آورد و هم یک نوع مراقبت از اعوجاج، انحراف و خطاست.
مدیر مکتب نرجس گفت: اینکه نقش حضرت در دفاع از ولایت چه بوده؟ یا چگونه بوده؟ باید توجه داشته باشیم که این کار حضرت را به دفاع از خانواده و دفاع از همسر و مسائل عاطفی محدود نکنیم زیرا ضمن اینکه اینها بوده اما آنچه حضرت را در مقام دفاع از ولایت برپا می دارد و انگیزه ایشان است این است که می خواهد شجاعانه به وقایعی که بعد از شهادت پیامبر رخ داده اعتراض کرده و کاملا استدلال محور از جایگاه ولایت و امامت دفاع کند نه هیجانی و احساسی. بلکه مبتنی بر یک استدلال قوی و مقاومت و شجاعت. و این مبتنی بر اصل ولایتمداری و سرسپاری امر ولایت است. خطبه فدکیه که حضرت قرائت می کنند بیانگر همین مسئله است.
شایستهخو، تصریح کرد: چرا ما روز ولادت حضرت زهرا سلام الله علیها را روز زن و روز مادر نامگذاری کردیم چون ایشان تجسم کامل یک «زن نمونه تراز اسلامی» است. از بُعد دختر بودن که نگاه می کنیم ایشان نمونه است. چنان که پدر ایشان را ام ابیها لقب می دهند یعنی برای پدر چنین جایگاهی دارد. به عنوان یک همسر، همسری نمونه و پشتوانه مرد خانه است. در مادری، مادری نمونه است که فرزندانی آنچنان تربیت کرده و به عنوان یک زن، یک زنِ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است که اوج کُنش اقتداری را دارد. به عبارتی ما همه کمالات را می بینیم که در حضرت زهرا(س) جمع شده است و این جامعیتی که در عرصه های فردی، خانوادگی، سیاسی و اجتماعی دارند از ایشان یک الگوی بی بدیل ساخته که سیده النساء العالمین شده اند.
وی خاطر نشان کرد: این ابتکار عمل حضرت امام(ره) و تاکید مقام معظم رهبری بود برای انتخاب این روز به عنوان معیار و الگوی صحیح روز زن مسلمان. یعنی اگر ما بخواهیم الگویی را برای زن، درخشنده کنیم چه روزی بهتر از این روز؟
مدیر فرهنگی در بخش دیگری از سخنان خود و در تبیین امتداد اجتماعی آموزه های آن حضرت، به موضوع عدالت ایشان اشاره و تصریح کرد: آن حضرت الگوی مبارزه بی امان با ظلم و دفاع از مظلوم بود. همچنین در این عرصه می توان به عفاف و عفت ایشان اشاره کرد که یک ارزش درونی است. این عفت منجر به متانت می شود و متانت منجر به پوشش ظاهری و حفظ خود از گزندها و آسیب ها. اما مهمترین امتداد اجتماعی تربیت فرزند ایشان در مسئولیت پذیری و آگاهی برای دفاع از ارزش ها است. به نظر می رسد اگر بخواهیم برای مادران و زنان امروز توصیه ای از جنس تواصی به حق داشته باشیم باید بگوییم اصل تربیت در خانواده رقم می خورد هر چه بگوییم جامعه خوب نیست، مدرسه فلان است، فضای مجازی و دانشگاه فلان... ن. همه درست است، اما اصل تربیت در خانواده رقم می خورد و خانواده سالم است که می تواند نسل سالم تربیت کند.
وی افزود: مولفه دیگر تعادل برقرار کردن بین نقش خانوادگی و نقش اجتماعی است. یک مادر باید بتواند این دو را در کنار هم حفظ کند. به اعتقاد من، مادری که شاغل است و کُنش اجتماعی دارد، کنش اقتصادی یا کنش فرهنگی دارد _که اسلام نیز به آنها اهمیت داده _ زمانی می تواند مادری موفق و تراز باشد که همه اینها را در کنار هم و مکمل هم ببیند نه جدای از هم. مادران و زنان ما باید یاد بگیرند که با قناعت و مدیریت مالی استقلال اقتصادی خانواده را تقویت کنند و بتوانند تکیه گاه اقتصادی خانواده باشند. باید در برابر انحرافات فرهنگی با آگاهی و مقاومت بایستند و مانند یک سد محکم اجازه ندهند که این مسائل در اعضا و ارکان خانواده تاثیرگذار باشد.
شایستهخو گفت: زنان و مادران امروز باید عبادت را با معنویت و خلوص همراه کنند. باید عطر عبادت در فضای خانه بپیچد و این انس و علاقه به عبادت، از طرف فرزندان دیده شود. مادری که با عشق و علاقه و با ترفندهای زیبانگرانه به عبادت بپردازد فرزندانش هم علاقه مند می شوند. مادری که به لباس نماز اهمیت می دهد، برای زیارت بهترین لباس ها را می پوشد، این جریان را به فرزندانش هم منتقل می کند. یک خانه و اعضای خانواده باید منظومه باشند نه مجموعه. اینکه ارتباطات ما فقط به اندازه سر سفره غذا نشستن باشد خوب نیست. ما می بینیم حضرت زهرا سلام الله علیها با بچه ها بازی می کنند. حتی هدفمند بازی می کنند و می خواهند همبستگی خانوادگی ایجاد کنند. اگر با مطالعه و نگاه دقیق به حدیث کساء نگاه کنید می بینید تعابیری که ایشان در ارتباط کلامی با فرزندان به کار می برند چقدر زیباست. این کنار هم نشستن ها، این احترام بزرگتر، که در این واقعه مشهود است، مهم است. این همبستگی بسیار مهم است تا خانه بتواند یک محیط امن عاطفی و فکری باشد.
وی تاکید کرد: این مسایل و موارد درس هایی هستند که ما از خانه و خانواده حضرت فاطمه سلام الله علیها می گیریم. آن حضرت الگوی حیّ و ناب اسلام هستند. یک الگوی به تمام معنا که قابلیت رجوع و اقتباس دارند و زندگی شان در همه عرصه ها، تجربه عملی قرآن است. اگر بخواهیم سیره ایشان را پیاده کنیم نیازمند عزم و آگاهی و برنامه ریزی است تا بتوانیم در دنیای امروز چراغ هدایت اهل بیت را روشن نگاه داریم.
نظر شما