خبرگزاری شبستان - مهدی رحمانیان| سالها پیش، تصویر عمومی ما از کتابخانه، اتاقی بود بیصدا با قفسههایی بلند و میزهایی که بیشتر برای «مطالعه جدی» ساخته شده بودند؛ جایی که کودکان باید آرام قدم میزدند و بزرگترها زیر لب تذکر «ساکت باشید» را مرور میکردند. اما امروز، کتابخانههای عمومی دیگر آن فضای رسمی و خشک گذشته نیستند؛ آنها آرامآرام تبدیل شدهاند به مراکز فرهنگی زندهای که همه گروههای سنی، از کودک تا سالمند، در آن سهمی دارند.
چند سالی است که «اتاق بازی» در بخش کودک کتابخانهها جای خودش را باز کرده است؛ اتاقهایی پر از اسباببازی فکری، میزهای نقاشی و قصهگویی، کلاسهای مهارتآموزی و مربیانی که همراه کودکان میخندند، بازی میکنند و در همان لحظه، بیآنکه کودک متوجه شود، او را به جهان کتاب نزدیک میکنند.
امروزه کتابخانههای مدرن، علاوه بر محل نگهداری کتاب؛ محل تجربه، یادگیری، بازی، گفتوگو و رشد است. در همین مسیر، چند سالی است که «اتاق بازی» در بخش کودک کتابخانهها جای خودش را باز کرده است؛ اتاقهایی پر از اسباببازی فکری، میزهای نقاشی و قصهگویی، کلاسهای مهارتآموزی و مربیانی که همراه کودکان میخندند، بازی میکنند و در همان لحظه، بیآنکه کودک متوجه شود، او را به جهان کتاب نزدیک میکنند. کودک برای یک بازی ساده میآید، اما با داستانی تازه از کتابدار، با یک کتاب معرفیشده یا با تخیلی بیدارشده، کتابخانه را ترک میکند.
اما این تجربه هنوز در همه جای فارس وجود ندارد. بسیاری از کتابخانههای کوچکتر در شهرستانها، روستاها و مناطق کمبرخوردار از این بخش محروم بودهاند؛ همین شد که مسئولان کتابخانههای عمومی استان، امسال طرحی را آغاز کردهاند که قرار است نقشه فرهنگی فارس را متحول کند.
قرار است «اتاق بازی» برای همه کودکان باشد؛ نه فقط کودکان چند کتابخانه مجهز. قرار است فضای کتابخانه برای همه جذاب شود؛ برای مادرانی که دنبال محیطی امن و آموزنده برای فرزندانشاناند، برای نوجوانانی که نیاز به فضایی پویا دارند و برای خانوادههایی که میخواهند کتابخانه را بهعنوان یک تجربه ببینند.
و حالا، با آغاز سومین دوره تجهیز کتابخانهها به بخش اسباببازی، فارس یک قدم دیگر به این استاندارد نزدیک میشود؛ قدمی که مدیرکل کتابخانههای عمومی استان میگوید «فقط مربوط به بازی نیست، مربوط به آینده مطالعه است.»
محمدحسین فیروزی وقتی از «اتاق بازی» حرف میزند، تنها به چند وسیله سرگرمکننده اشاره نمیکند؛ او از یک تغییر نگاه سخن میگوید. میگوید: «اگر میخواهیم نسل آینده به کتاب انس بگیرد، باید از همان کودکی، کتابخانه را با تجربهای شیرین و جذاب گره بزنیم. امروز بچهها در فضایی زندگی میکنند که رقیب کتاب بسیار زیاد است؛ ما باید کتابخانه را بهاندازه همان رقیبان جذاب کنیم.»
«اگر میخواهیم نسل آینده به کتاب انس بگیرد، باید از همان کودکی، کتابخانه را با تجربهای شیرین و جذاب گره بزنیم. امروز بچهها در فضایی زندگی میکنند که رقیب کتاب بسیار زیاد است؛ ما باید کتابخانه را بهاندازه همان رقیبان جذاب کنیم.»
به گفته او، تجربه دو مرحله گذشته نشان داده که هر جا اتاق بازی ایجاد شده، مراجعه کودکان به بخش کودک به شکل چشمگیری افزایش یافته است. فیروزی توضیح میدهد: «در دو سال اخیر ۹۸ اتاق بازی در کتابخانههای عمومی فارس ایجاد شد. بعضی از این کتابخانهها تا پیش از آن تنها چند کودک ثابت داشتند، اما حالا دهها کودک بهطور مستمر به کتابخانه میآیند. بچهها برای بازی میآیند؛ اما میمانند و قصه میشنوند، کتاب میگیرند و با محیط کتابخانه آشنا میشوند. این یعنی ما موفق شدهایم هدف اصلی طرح را محقق کنیم.»
کتابخانه؛ یک پاتوق فرهنگی برای همه نسلها
در کتابخانهای که تازه اتاق بازی گرفته، مادر جوانی کنار قفسه کتابهای قصه ایستاده و میگوید: «راستش قبل از این، اصلاً فکر نمیکردم بچهام را بتوانم به کتابخانه بیاورم. میگفتم حوصلهاش سر میرود. اما حالا هر هفته خودش اصرار میکند بیاییم؛ چون هم بازی میکند و هم مربی برایش داستان میگوید.»
کتابدار همان کتابخانه تأیید میکند که بخش بازی، شلوغترین بخش شده است: «بچهها با اسباببازیهای فکری سرگرم میشوند و ما هم در میان بازی، مفاهیم ساده آموزشی، کار گروهی، خلاقیت و حتی معرفی کتاب را آرامآرام در ذهنشان میکاریم. اتاق بازی را نمیتوان محل گذراندن وقت دانست؛ بلکه این اتاقها کارگاه مهارتآموزی کوچکاند.»
آغاز سومین دوره؛ وعده ۱۰۰ اتاق بازی تازه
این تجربههای موفق باعث شده کتابخانههای عمومی فارس، گام سوم را هم بردارند. فیروزی میگوید: «در این دوره، با کمک خیرین نیکاندیش، قصد داریم ۱۰۰ کتابخانه دیگر را به بخش اسباببازی مجهز کنیم. در هفته کتاب و با حضور استاندار فارس، پویش این طرح از طریق سایت اهدانش آغاز شد و امیدواریم تا پایان سال، همه ۱۰۰ بخش را ایجاد کنیم.»
«در این دوره، با کمک خیرین نیکاندیش، قصد داریم ۱۰۰ کتابخانه دیگر را به بخش اسباببازی مجهز کنیم. در هفته کتاب و با حضور استاندار فارس، پویش این طرح از طریق سایت اهدانش آغاز شد و امیدواریم تا پایان سال، همه ۱۰۰ بخش را ایجاد کنیم.»
او برای شفافسازی هزینهها میگوید: «برآورد کردهایم که حدود ۱۵ میلیارد ریال برای اجرای این مرحله نیاز داریم. هر اتاق بازی باید قفسه مخصوص، وسایل استاندارد و حداقل ۲۰ نوع بازی فکری، آموزشی و مهارتی داشته باشد. اتاق بازی باید مطابق استاندارد باشد تا تأثیر تربیتی و آموزشی واقعی بگذارد.»
خیرین، شریک توسعه فرهنگی
پشت این طرح، بخشی مهم و کمتر دیدهشده نیز وجود دارد و آن مشارکت مردمی است. بسیاری از اتاقهای بازی قبلی با کمک خیّران تأمین شده است. یکی از آنها میگوید: «ما سالها در کار ساخت مدرسه بودیم. اما وقتی دیدیم کتابخانهها برای جذب بچهها به کتاب چه تلاش بزرگی میکنند، فکر کردیم این هم نوعی ساختن آینده است؛ البته اینبار نه با آجر، با بازی و کتاب.»
فیروزی نیز تأکید میکند که این مشارکت عمومی، نقطه قوت طرح است. به اذعان او «بههمین دلیل درگاه مشارکت را در سایت اهدانش https://ehdanesh.ir ویژه فارس فعال کردهایم. خیّران میتوانند بهصورت مستقیم برای تجهیز اتاق بازی کمک کنند. این کمکها، کمک به مطالعه و کمک به آینده کودکان استان است.»
کتابخانهای که شبیه زندگی امروز است
روندی که فارس آغاز کرده، ادامه یک تغییر جهانی است چرا که کتابخانه علاوه بر مطالعه برای زندگی فرهنگی است. جایی است که کودک بازی میکند، نوجوان کتاب میجوید، مادر با کتابدار مشورت میکند، سالمند در کلاس آموزشی شرکت میکند و گروههای مختلف کنار هم تجربه جمعی میسازند.
اتاقهای بازی نشانه این هستند که کتابخانهها به روز شدهاند، با زمانه پیش میروند و فهمیدهاند اگر قرار است مردم به کتاب برگردند، کتابخانه هم باید قدمی به سمت مردم بردارد.
و حالا فارس، با اجرای سومین مرحله «طرح اتاق بازی»، یک قدم بزرگ دیگر برداشته است؛ قدمی که شاید در ظاهر بازی باشد، اما در باطن، راهی است برای جلب دلهای کوچک به جهان بزرگ کتاب.
نظر شما