به گزارش خبرگزاری شبستان از زاهدان؛ سعید ملاشاهی معاون آبخیزداری ادارهکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سیستان و بلوچستان بیان داشت: سیستان و بلوچستان به دلیل اقلیم خشک، پراکنش نامتوازن بارش، وزش بادهای شدید و وجود اراضی شیبدار، یکی از حساسترین استانها از نظر فرسایش خاک است. روز جهانی خاک برای ما یادآور این واقعیت است که امنیت غذایی، پایداری روستاها، و ادامه حیات کشاورزی و دامداری در استان مستقیماً به حفظ خاک و مدیریت درست آبخیزها وابسته است.
وی افزود: فرسایش خاک به عنوان یکی از چالشهای اساسی زیستمحیطی در مناطق خشک و نیمهخشک ایران، با الگوهای متنوع و پیچیدهای ظاهر میشود. استان سیستان و بلوچستان به دلیل گستردگی جغرافیایی، تنوع اقلیمی، مرزی بودن و فشارهای انسانی، یکی از کانونهای اصلی فرسایش کشور به شمار میرود
ملاشاهی یادآور شد: در دهه اخیر، تغییرات اقلیمی، افزایش فراوانی بادهای شدید، کاهش ورودی آب به تالاب هامون و رخداد بارندگیهای لحظهای موجب شده است که دو نوع فرسایش بادی و خندقی در این استان به صورت همزمان و شدید رخ دهد.
وی افزود: در چنین شرایطی، روشهای سنتی مطالعه فرسایش دیگر پاسخگوی نیازهای مدیریتی نیستند و لازم است مجموعهای از ابزارهای فناورانه، دادهمحور و مبتنی بر مدلهای هوشمند در دستور کار قرار گیرد.
معاون آبخیزداری ادارهکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سیستان و بلوچستان تصریح کرد: شمال استان سیستان تحت تأثیر بادهای ۱۲۰ روزه قرار دارد که در سالهای اخیر دوره وزش آن تا ۱۶۰ روز گسترش یافته است. خشک شدن تالاب هامون منجر به تشکیل کانونهای جدید تولید گردوغبار و آشکار شدن لایههای رسی–نمکی بستر تالاب و افزایش نرخ حرکت ماسه شده و میزان فرسایش بادی را چند برابر کرده است..
ملاشاهی گفت: در جنوب استان، وجود رسوبات لس، شیبهای ملایم، نفوذپذیری پایین و بارندگیهای شدید سبب شده است که پدیده فرسایش خندقی بهشدت گسترش یابد. رشد عمقی و جانبی گالیها تهدیدی جدی برای زیرساختهای روستایی، اراضی کشاورزی و منابع آب سطحی محسوب میشود.
وی افزود: اعم اقدامات ابخیزداری ابتدا تا کنون شامل ۳۳۰۰۰ سازه میکانیکی، خشکه چین، گابیون، بیولوژیک، بیومکانیک و عملیات های خاکی، خاکی تراکمی و سنگ و ملاتی بوده که باعث کنترل سیلاب و رسوب، تغذیه سفره های زیززمینی و حفاظت خاک شده است و در سالهای اخیر، در حوزههایی مانند دشتیاری،چابهار، کنارک، سراوان، فنوج، نیکشهر، دلگان و حاشیه هامون اجرای این طرحها توانسته هم از خاک محافظت کند و هم ریزگردها را کاهش دهد.
معاون آبخیزداری استان تصریح کرد: مشارکت مردم در سیستان و بلوچستان همیشه تحسینبرانگیز بوده و ما به آن تکیه داریم. حفاظت از پوشش گیاهی، مدیریت صحیح چرای دام، جلوگیری از تخریب مراتع، و مشارکت در پخش سیلاب و کاشت نهال تنها با حضور مردم نتیجه میدهد. ما در سال جاری روی برنامههای ترویجی، آموزشهای محلی و استفاده از ظرفیت شوراهای روستایی و معتمدان برای تقویت این مشارکت تمرکز کردهایم.
ملاشاهی گفت: برای نخستین بار، ما در سیستان و بلوچستان درحال ایجاد زیرساختهایی هستیم که بتواند تصویر واقعی از روند فرسایش در اختیار ما بگذارد. این اقدامات شامل پایش سری زمانی تصاویر ماهوارهای برای شناسایی کانونهای ریزگرد،استفاده از پهپاد و اسکن لیزری برای اندازهگیری نرخ رشد گالیها در دشتیاری، بررسی حرکت تپههای ماسهای با تصاویر باکیفیت بالا، و حتی شبیهسازی رفتار باد و آب در مدلهای دینامیکی برای ارزیابی اقدامات کنترل ریزگرد.
وی افزود: این مسیر نشان میدهد که مدیریت خاک امروز دیگر یک کار سنتی نیست؛ بلکه یک فرآیند علمی، فناورانه و دادهمحور است.
معاون آبخیزداری استان تاکید کرد: خاک حاصلخیزی که از دست میرود، بهراحتی بازنمیگردد. در استانی مثل سیستان و بلوچستان که هر ذره خاک ارزشمند است، وظیفه همه ماست که در حفظ آن بکوشیم. امیدوارم با ادامه پروژههای آبخیزداری، همکاری مردم، و توجه بیشتر دستگاهها، بتوانیم آیندهای پایدار و امن برای فرزندان این سرزمین بسازیم. روز جهانی خاک یادآوری میکند که زمین بدون خاک سالم، آیندهای نخواهد داشت.
نظر شما