به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از استان کردستان، روز جهانی خاک، امسال برای استان کردستان مفهومی فراتر از یک مناسبت نمادین داشت, نشست تخصصی دانشگاه کردستان به صحنهای برای طرح دغدغههای کارشناسی، ارائه برنامههای جدید و بازخوانی چالشهای جدی اکوسیستمهای منطقه تبدیل شد. مسئولان وزارت جهاد کشاورزی در کنار مدیران استانی، با نگاهی دقیق به وضعیت منابع پایه، از برنامههایی سخن گفتند که اجرای آنها میتواند روند فرسایش خاک، کاهش منابع آب و ناهمگونی در الگوهای بهرهبرداری را مهار کند.
از آغاز مطالعات خاکشناسی تا اجرای هزاران هکتار سامانههای نوین آبیاری، از توسعه کشاورزی حفاظتی تا نقد ساختارهای حکمرانی آب و خاک؛ مجموعهای از اقدامات و هشدارها که نشان میدهد کردستان در آستانه دورهای تازه از مدیریت علمی منابع طبیعی قرار دارد؛ دورهای که تحقق آن به هماهنگی دستگاهها، همراهی دانشگاهها و مشارکت بهرهبرداران وابسته است.
آغاز مطالعات خاکشناسی؛ نخستین گام برای شناخت دقیق اراضی
در ابتدای مراسم، سعدی نقشبندی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان، با گرامیداشت روز جهانی خاک، از اهمیت شناسایی علمی ویژگیهای خاک سخن گفت. او تأکید کرد که حفاظت از خاک، پایه اصلی امنیت غذایی است و هرگونه تصمیمگیری در مورد الگوی کشت، سامانههای آبیاری یا طرحهای تولیدی باید بر مبنای شناخت علمی خاک صورت گیرد.
نقشبندی با اشاره به اجرای برنامههای وزارت جهاد کشاورزی، اعلام کرد: مطالعات خاکشناسی در اراضی استان آغاز شده و تاکنون هفت درصد از اراضی کردستان تحت این مطالعات قرار گرفته است؛ رقمی که در نگاه اول کوچک به نظر میرسد، اما به گفته او، نقطه شروع برنامهای گسترده برای مدیریت علمی اراضی است.
وی همچنین از امضای یک موافقتنامه مشترک میان سازمان جهاد کشاورزی و سازمان مدیریت و برنامهریزی استان خبر داد؛ همکاریای که میتواند به هماهنگی بیشتر در اجرای طرحهای حفاظتی و صیانتی کمک کند.
گسترش سامانههای نوین آبیاری؛ ضرورتی برای حفظ منابع محدود آب
یکی از چالشهای مهم بخش کشاورزی کردستان، محدودیت منابع آب و نوسان بارندگی است، نقشبندی در ادامه سخنان خود اعلام کرد: تاکنون بیش از ۶۲ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان به سامانههای نوین آبیاری تجهیز شده است؛ اقدامی که به گفته وی، نقش مهمی در کاهش هدررفت آب، افزایش بهرهوری و در نهایت صیانت از خاک دارد.
وی همچنین بر اجرای تناوب کشت تأکید کرد؛ رویکردی که علاوه بر افزایش حاصلخیزی، به کنترل عوامل خسارتزا و کاهش فشار بر خاک کمک میکند.
کاداستر اراضی؛ پایان یک بینظمی قدیمی در بهرهبرداری از زمین
یکی از نقاط ضعف مدیریت اراضی در کشور، عدم ثبت دقیق مالکیت و حدود زمینهاست، نقشبندی این موضوع را چالش جدی توصیف کرد و گفت: تا پایان سال آینده یکمیلیون و ۲۲۰ هزار هکتار از اراضی استان تحت پوشش طرح کاداستر قرار خواهد گرفت.
به گفته وی، اجرای این طرح میتواند بسیاری از اختلافات مربوط به زمین، تغییر کاربریها و مشکلات بهرهبرداری را برطرف کرده و مسیر برنامهریزی پایدار را هموار کند.
توسعه کشاورزی حفاظتی؛ رویکردی کارآمد برای مقابله با فرسایش خاک
پس از سخنان مدیران استانی، نوبت به ارائه دیدگاههای ملی رسید. معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی با نگاه تحلیلیتری درباره وضعیت آب و خاک سخن گفت.
وی خاک را «عنصر بنیادین امنیت غذایی» دانست و از فرسایش آن در برخی مناطق کشور بهویژه در شهرستان بیجار ابراز نگرانی کرد.
به گفته وی، کشاورزی حفاظتی بهترین و در دسترسترین راه برای جلوگیری از تخریب خاک است.
وی گفت: در بسیاری از کشورها، کشاورزی حفاظتی بهعنوان الگویی کارآمد اجرا میشود و ایران نیز باید با سرعت بیشتری به این مسیر بپیوندد.
وی به کاهش شدید منابع آب کشاورزی اشاره کرد و اظهار داشت که سهم آب مصرفی به حدود ۵۱ میلیارد متر مکعب رسیده و ادامه این روند بدون برنامهریزی، میتواند بخش کشاورزی را با چالش جدی مواجه کند.
کردستان؛ استان پیشرو در طرحهای پایداری تولید
از نگاه معاون زراعت، کردستان جایگاه ویژهای در اجرای طرحهای ملی دارد وی با اشاره به نتایج طرح جهش تولید و برنامه پایداری تولید در اراضی دیم گفت: در سالهای خشک گذشته، اجرای عملیات حفاظتی باعث افزایش قابل توجه تولید علوفه و گندم شد.
این دستاوردها، از نظر وی، نشاندهنده ظرفیت بالای استان در حرکت به سمت کشاورزی پایدار است.
وی همچنین به برنامه وزارتخانه برای تجهیز اراضی به ادوات جدید، تقویت منابع مالی، تعریف الگوی کشت و ایجاد ردیف اعتباری در بودجه سال آینده اشاره کرد و افزود: تنوعبخشی به تناوب کشت، بهویژه با توسعه حبوبات و دانههای روغنی، یکی از مؤثرترین روشها برای افزایش درآمد کشاورزان و بهبود کیفیت خاک خواهد بود.
فشار بر اکوسیستمهای طبیعی کردستان؛ ضرورت بازنگری در حکمرانی آب و خاک
در بخش پایانی مراسم، رئیس سازمان مدیریت و برنامهریزی استان کردستان نگاهی انتقادیتر به وضعیت موجود داشت و با اشاره به ظرفیتهای طبیعی گسترده کردستان گفت: بسیاری از شهرستانها اکنون در مرز «ظرفیتبرد» قرار گرفتهاند.
تخریب پوشش گیاهی، آتشسوزیهای مکرر، تغییر کاربری و نبود قوانین متناسب با شرایط محلی، از جمله عواملی هستند که به گفته وی، تعادل زیستی استان را دچار اختلال کردهاند.
اکبر محمدی تصریح کرد: ساختارهای حکمرانی دهههای گذشته نتوانستهاند براساس نیازهای منطقهای عمل کنند و نتیجه آن، انباشتی از مشکلات ساختاری بوده است.
وی راهکار اصلی را «هماهنگی بین دستگاهی، بازنگری سیاستها و رویکرد سیستمی» عنوان کرد.
برنامه هفتم توسعه و نقش کردستان در تولید پایدار
محمدی با اشاره به برنامه هفتم توسعه، اهداف مهمی مانند افزایش تولید، توسعه کشاورزی حفاظتی، تکمیل نقشههای تناسب اراضی و مشارکت ذینفعان در مدیریت آب را از محورهای اصلی دانست و تأکید کرد: تحقق این اهداف تنها در سایه همافزایی دستگاهها امکانپذیر است.
وی افزود: کردستان به دلیل محدودیتهای صنعتی، بیش از بسیاری از استانها به کشاورزی و منابع طبیعی وابسته است؛ بنابراین هرگونه برنامهریزی در حوزه اشتغال، کشت و سرمایهگذاری باید با شناخت دقیق شرایط محیطی انجام شود.
گامی تازه برای آیندهای پایدار
همایش روز جهانی خاک در کردستان امسال تنها یک مراسم نمادین نبود؛ بلکه مجموعهای از نقدها، برنامهها و چشماندازهایی بود که اگر بهصورت عملی دنبال شود، میتواند آیندهای پایدار برای خاک، آب و کشاورزی استان رقم بزند.
از آغاز مطالعات خاکشناسی و اجرای سامانههای نوین آبیاری گرفته تا توسعه کشاورزی حفاظتی و اصلاح ساختارهای حکمرانی، همه این اقدامات بیانگر نیاز جدی به مدیریت علمی است.
در پایان مراسم، امیدواری مشترک همه سخنرانان این بود که حفاظت از خاک و آب، نه فقط وظیفه نهادهای دولتی، بلکه فرهنگی عمومی و مسئولیتی همگانی شود؛ مسئولیتی که اگر بهدرستی دنبال شود، میتواند امنیت غذایی و پایداری زیستبوم کردستان را برای نسلهای آینده تضمین کند.
نظر شما