خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی؛ زینب روحانی مقدم- در روزگاری که سبک زندگی بشر بیش از هر زمان دیگری زیر ضربات سنگین مصرفگرایی، رفاهزدگی و عادتپرستی قرار گرفته و فشارهای فرهنگی و اقتصادی، روح انسان را در تنگنای آزمونی دشوار قرار داده است، بازگشت به معارف ثقلین و کلمات اولیای الهی بیش از گذشته ضرورت مییابد.
جامعه امروز ـ که در آن رفاه، بهتدریج به معیار ارزش و موفقیت تبدیل شده ـ با نوعی وارونگی معنوی مواجه است؛ جایی که بسیاری، آرامش را در «رفاه بیدغدغه» و آسودگی حیوانگونه جستوجو میکنند و تلاشهای روحی، مجاهده با نفس و قناعت را نه راه رشد، بلکه سختیهای غیرضروری میپندارند.
در چنین فضایی، بازخوانی نهجالبلاغه، بهویژه نامه ۴۵ امیرالمؤمنین(ع)، هشداری بنیادین به انسان معاصر است؛ هشداری درباره اینکه انسان اگر به بنده «شکم» و «عادت» تبدیل شود، در روزهای امتحان و فشار، چیزی برای عرضه ندارد و اولین داراییهایی که میبازد، عزت، شرافت، دین و غیرت اوست.
تشریح مفصل نامه ۴۵ نهجالبلاغه
حجتالاسلام محمد مختاری، امام جمعه موقت بیرجند، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان با شرح بخشهایی از نامه ۴۵ نهجالبلاغه و تفسیر دقیق تعابیر امیرالمؤمنین(ع)، تأکید کرد که انسان مؤمن باید در همه کارها استثنای «مشیت الهی» را لحاظ کند و در برابر فشارهای فرهنگی و اقتصادی امروز، تنها با «ریاضت نفس» میتواند عزت و کرامت خود را حفظ کند.
حجت الاسلام مختاری با بیان اینکه در ادامه این نامه، حضرت امیر(ع) میفرمایند: «اِیمیُنٌ أستَثنی فیها بِمَشیِّةِ الله» توضیح داد: مرحوم دشتی این بخش را چنین ترجمه کرده که «به خدا سوگند، سوگندی که تنها اراده خدا در آن است»، اما این ترجمه روان نیست و عمق تعبیر حضرت را نمیرساند. امام علی(ع) میفرماید: «من قسم میخورم؛ قسمی که در آن، مشیت خدا را استثنا میکنم»، یعنی حتی زمانی که انسان میگوید «حتماً میکنم»، باید استثنا را اضافه کند: اگر خدا بخواهد.
وی افزود: حتی وقتی قطعیت را بیان میکنیم، باید توجه داشته باشیم که اگر خدا نخواهد، اراده ما هیچ است و محقق نمیشود.
او با اشاره به اینکه این تعبیر حضرت آموزهای بنیادین در تربیت توحیدی است، گفت: امروز انسانها اغلب بدون یاد خدا تصمیم میگیرند، اما امیرالمؤمنین(ع) میفرمایند هر کاری با اراده کامل باید با استثنای «اگر خدا بخواهد» همراه باشد.
ریاضت، شرط رسیدن به مقام علوی
حجتالاسلام مختاری تصریح کرد: حضرت علی(ع) در ادامه این نامه میفرمایند: به خدا قسم نفس خود را چنان ریاضت میدهم که به یک قرص نان قانع شود.
وی در ادامه تاکید کرد: این تعابیر، ترسیمکننده یک الگوی دقیق از تربیت نفس بر پایهی قناعت است؛ الگویی که در فضای تهاجم فرهنگی امروز، کمتر فهمیده میشود.
او با انتقاد از عادت دادن نفس به خواستههای بیپایان توضیح داد: متأسفانه امروز به نفسمان عادت میدهیم که هر چه میخواهد، برایش فراهم کنیم؛ به هر جوری و از هر جایی. این با ریاضت علوی سازگار نیست. حضرت میفرماید نفس باید جایی برسد که اگر قدرت من تنها بر یک قرص نان بود، نفس به همان راضی و خوشحال باشد. نه اینکه بگوید این چیه؟ چرا برنج نیست؟ چرا خورش نیست؟
امام جمعه موقت بیرجند با ذکر نمونهای از برخی رفتارها در جامعه گفت: گاهی در خانوادههای مرفه، بچهها اگر برنج با خورش نباشد غذا نمیخورند؛ حتی برنج ساده بدون خورش هم نمیخورند. این یعنی نفس تربیت نشده است.
ریاضت، رمز ایستادگی در روز سخت
امام جمعه موقت بیرجند ادامه داد: این ریاضتهاست که در روز سخت به درد میخورد؛ روزی که دشمن فشار اقتصادی میآورد. آدمی که بنده شکم است، در برابر فشارها کم میآورد. اما کسی که نفس خود را به سختیها عادت داده، عزت و کرامت و دین و وطن خود را نمیدهد.
وی افزود: شکمی که همیشه سیر بوده و همیشه عادت داشته به بهترینها، نمیتواند مقاومت کند. اما شکمی که ریاضت کشیده، نه عزتش را میدهد، نه کرامتش را، نه دین و وطنش را.
حجت الاسلام مختاری با اشاره به تعابیر تکاندهنده امیرالمؤمنین(ع) در نامه ۴۵ گفت: حضرت میفرمایند آیا شایسته است که انسان مانند چارپایان باشد؟ حیوانات میچَرَند، شکم را پر میکنند، بعد راحت میخوابند و احساس خوشبختی میکنند.
او توضیح داد: حضرت میفرمایند برخی مردم زندگی را همین میدانند: بخور، بخواب، کار کن برای اینکه دوباره بخوری و دوباره بخوابی. این زندگی حیوانی است.
وی با انتقاد از نگاه برخی افراد که میپرسند تا کی درگیری با آمریکا؟ تا کی این مسائل؟ بگذارید یک زندگی آرام داشته باشیم، گفت: زندگی آرامی که منظورشان است، آرامش ذلیلانه است؛ آرامشی که گوسفند دارد! یک زندگی حیوانی؛ آب باشد، علف باشد، گرگی نباشد، بخورد و بخوابد. این انسانیت نیست.
اشک، شبزندهداری، عبادت؛ ویژگیهای حزبالله
امام جمعه موقت بیرجند با اشاره به ادامه نامه ۴۵ گفت: حضرت علی(ع) میفرمایند که خودم را ریاضت میدهم تا چشمهایم آنقدر اشک بریزند که همچون چشمهای خشکیده شوند.
حجت الاسلام مختاری ادامه داد: حضرت میفرمایند انسان نباید مثل گوسفندی باشد که فقط میخورد و میخوابد، بلکه باید اهل اشک، اهل تضرع و اهل شبزندهداری باشد.
او با بیان اینکه حضرت در این نامه گروهی را توصیف میکند که شبها از خوف قیامت بیدارند، گفت: آنها زمین را فرش خود قرار میدهند و با ذکر خدا لبهایشان میجنبد. اینها حزباللهاند، و حزبالله همان رستگاراناند. باقی انسانها یا حزب حیواناند یا حزب شیطان.
قناعت؛ راه نجات از آتش
حجت الاسلام مختاری در پایان به عبارت پایانی امیرالمؤمنین(ع) اشاره کرد و گفت: حضرت میفرمایند از قرص نانِ خودت استفاده کن و به آن راضی باش تا از آتش نجات پیدا کنی. دنبال دعوتهای رنگین و سفرههای اشراف نباش. به همان لقمه حلال خودت قناعت کن تا رستگار شوی.
امام جمعه موقت بیرجند در پایان عنوان کرد: این مسیر تمرین میخواهد، معرفت میخواهد و ریاضت.
نظر شما