به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان، کتاب «درآمدی بر علم رجال؛ ترجمه و تحقیق مقدمه معجم رجال الحدیث آیت الله العظمی سید ابوالقاسم خوئی» با ترجمه و تحقیق عبدالهادی فقهی زاده به تازگی توسط انتشارات امیرکبیر به چاپ هفتم رسیده است.
چاپ اول این ترجمه سال ۱۳۷۶ عرضه شد و مرداد ۱۳۸۹ هم به چاپ دوم رسید. در حال حاضر و در آذر ۱۴۰۴ نسخه های چاپ هفتم این کتاب راهی بازار نشر شده اند.
از روزی که حدیث شیعه پایه گذاری شد، علم رجال همراه با بسیاری از علوم اسلامی متولد و به مرور منسجم شد. معیار اساسی این علم برای شناخت حدیث صحیح از ناصحیح، فاسق نبودن راوی بود. چون قرآن فاسقان را ناموثق خوانده و از مسلمانان خواسته به این جماعت اعتماد نکنند. از این جا و همین آیه بود که برای تمیز درست از نادرست احادیث، ضرورت شناخت احوال راویان روشن شد. در ابتدای کار، شناخت احادیث صحیح از سقیم چندان مشکل نبود اما پس از چندی به دلیل ادعاهای گوناگون، جعل حدیث و مقابله ای که از طرف مخالفان در برابر تفکر شیعه صورت گرفت، کار تشخیص مشکل شد. به این دلیل دانشمندان علم رجال تلاش کردند معیارهای دیگری برای صحت و سقم احادیث و روایات عرضه کنند.
«درآمدی بر علم رجال»، ترجمه مقدمات شش گانه کتاب ۲۳ جلدی معجم رجال الحدیث است که آیت الله االعظمی خوئی به عنوان مولف آن، ضمن بحث درباره ضرورت مراجعه به علم رجال در استنباط احکام شرعی، با دلایل به ابطال دیدگاهی پرداخته که کتب اربعه را قطعی الصدور می داند. ایشان در مقدمه دوم، مهم ترین معیارهای تشخیص وثاقت یا حسن راویان را تصریح معصوم (ع)، تصریح یکی از بزرگان متقدم یا متاخر و ادعای اجماع از سوی اقدمین برشمرده است.
آیت الله خوئی، در مقدمه های سوم و چهارم، با گفتگو از توثیقات همگانی اثبات کرده توثیقات تضمنی با توثیقات مطابقه ای هم پایه اند. در مقدمه پنجم هم صحت کلیه احادیث کتب اربعه را مورد تردید قرار داده و اثبات می کند در آن موارد هم باید برای تشخیص سره از ناسره، به بررسی هریک از احادیث از حیث سند پرداخت. ایشان در نهایت با معرفی اجمالی کتب اصلی علم رجال، در نسبت کتاب «الضعفاء» به ابن غضائری تشکیک و اثبات می کند مخالفان شیعه آن را برساخته و ابن غضائری نسبت داده اند.
«درآمدی بر علم رجال» که عبدالهادی فقهی زاده نوشته، ۶ فصل با به بیان نسخه اصلی کتاب آیت الله خوئی، ۶ مقدمه دارد که هرکدام بخش های مختلفی را در بر می گیرند. در مقدمه اول، مخاطب با عناوین «نیاز به علم رجال» و «عدم قطعیت صدور روایات کتب اربعه» روبروست. در مقدمه دوم هم که بحث درباره طرق اثبات و وثاقت و حسن راویان است، ۴ بخش با عناوین «تصریح یکی از معصومان»، «تصریح یکی از بزرگان متقدم»، «تصریح یکی از بزرگان متاخر» و «ادعای اجماع از سوی اقدمین» درج شده اند.
مقدمه سوم درباره «توثیقات همگانی» و مقدمه چهارم درباره «گفتگو درباره سایر توثیقات همگانی» است که ۱۱ بخش را با این عناوین شامل می شود:
«اصحاب امام صادق (ع) در رجال شیخ طوسی»، «سند اصحاب اجماع»، «روایت صفوان و هم ردیفان او»، «واقع شدن در سند محکوم به صحت»، «وکالت امام (ع)»، «استادی کتاب های حدیث»، «مصاحبت با معصومان (ع)»، «تالیف کتاب یا اصل»، «طلب آمرزش یکی از بزرگان»، «کثرت نقل از معصومان (عج)» و «قرار گرفتن راوی در عِداد مشیخه صدوق».
«تاملی در احادیث کتب اربعه»، «نگاهی به صحت احادیث کافی»، «نگاهی به صحت احادیث من لا یحضره الفقیه» و «نگاهی به صحت احادیث تهذیب و استبصار» هم عناوینی هستند که در مقدمه پنجم کتاب قرار دارند. در مقدمه ششم هم ۵ بخش درباره اصول رجالی وجود دارد که به این ترتیب اند: «رجالی برقی»، «رجال کشی»، «رجال شیخ طوسی»، «فهرست شیخ طوسی» و «رجال نجاشی».
در قسمتی از این کتاب می خوانیم:
در پاسخ باید گفت: عجیب است که تفاوت موجود میان دو نوع یادشده، بر شیخ حر عاملی پنهان مانده است!؟ محقق و علامه حلی و شهیدین و امثال آنان، آنگاه که از ابوحنیفه چیزی نقل می کردند، آن را به واسطه مشاهده آن در کتابش بازگو می نمودند، حال آنکه اگر چیزی از معصوم (ع) می آوردند، براساس نظر و دیدگاه خود رفتار می کردند. با این تفاوت، چگونه می توان میان نوع اول و دوم مقایسه کرد!؟
ازجمله مسائلی که بر بطلان ادعای قطعیت صدور احادیث کتب اربعه از معصومان (ع) تاکید می کند، گوناگونی این کتاب ها در «سند» و «متن» احادیث است. افزون بر آنکه گاه اتفاق می افتد روایتی دو بار یا بیشتر در یکی از آن کتاب ها آمده است. اما میان «متن» و «سند» آن ها اختلاف وجود دارد. در این میان بیش از همه، در «تهذیب» اختلاف به چشم می خورد؛ تا آنجا که در الحدائق آمده است «کمتر اتفاق می افتد که در «متن» و «سند» احادیث تهذیب، مواردی چون تحریف، تصحیف، زیاده و نقصان دیده نشود.» این سخن هرچند آمیخته با نوعی مبالغه است، اما فی الجمله درست است و خلل در روایات تهذیب بسیار است.
چاپ هفتم این کتاب با ۱۴۳ صفحه و شمارگان ۵۰۰ نسخه عرضه شده است.
نظر شما