به گزارش خبرگزاری شبستان از فارس، صبحهای زودِ آذرماه در «بیخ و بنگل» حالوهوایی دیگر دارد؛ سایه روشن آفتاب روی سیاهچادرهای برپا، بوی دود هیزم، صدای زنگولههای گوسفندان و رفتوآمد آرام خانوادههایی که آماده کوچاند. اما امسال میان همین جریان همیشگی زندگی عشایر، اتفاقی فرهنگی در دل مسیرهای کوچ میافتد؛ چادری که نه برای استراحت است و نه برای نگهداشت آذوقه. چادری است پر از کتاب.
اینجا آغاز سومین سال اردوی کتابخوانی عشایر فارس است؛ طرحی که از، ۵ آذر، در داراب کلید میخورد و آیندهاش به گفته مسئولان، گستردهتر از سالهای گذشته خواهد بود.
محمدحسین فیروزی، مدیرکل کتابخانههای عمومی فارس، در توضیح این برنامه میگوید: «تلاش ما این است که کتاب و خدمات فرهنگی را از محدوده شهرها بیرون بیاوریم و درست به جایی ببریم که ممکن است حتی یک کتابخانه ثابت هم در دسترس نباشد.»
در بسیاری از مناطق عشایری، فاصله تا نزدیکترین کتابخانه گاهی به چندین کیلومتر میرسد و جمعیتی قابل توجه از دسترسی برابر به کتاب محروم میمانند. از همین رو، برنامهریزی برای عدالت فرهنگی در استان فارس، سالهاست با محوریت جامعه عشایری دنبال میشود.
از «اردو» تا «جریان فرهنگی»
اردوی کتابخوانی عشایر، برخلاف نامش، در واقع ترکیبی است از ارائه خدمات فرهنگی، برگزاری نشستهای کتابخوانی، مشاورههای آموزشی و فعالیتهای کودکمحور. اما آنچه این طرح را متمایز میکند، حضور آن در عمق زیست عشایری است.
همزمان با آغاز مرحله جدید اردوها، طرح دیگری نیز به جریان افتاده است؛ شبکه ۳۶ سفیر کتاب در ۱۷ شهرستان فارس. این شبکه، بهنوعی بازوی میدانی طرحهای کتابخوانی محسوب میشود.
فیروزی با اشاره به این رویکرد میگوید: «در دو سال گذشته تلاش کردیم نشان بدهیم که میشود در دل کوچراهها هم جریان فرهنگی ساخت. امسال هم قرار است این مسیر را جدیتر ادامه دهیم.»
به گفته او، در مرحله اول و دوم این طرح در سالهای اخیر ۱۵ اردو در مناطق مختلف استان برگزار شده که استقبال چشمگیری را در پی داشته است. در بسیاری از این مناطق، کودکان و نوجوانان تا پیش از این رویداد، عملاً تجربه تماس با کتابهای غیردرسی نداشتند.
شبکه «سفیران کتاب»؛ ابتکاری که گستره خدمات را چند برابر کرد
همزمان با آغاز مرحله جدید اردوها، طرح دیگری نیز به جریان افتاده است؛ شبکه ۳۶ سفیر کتاب در ۱۷ شهرستان فارس. این شبکه، بهنوعی بازوی میدانی طرحهای کتابخوانی محسوب میشود.
فیروزی توضیح میدهد: «سفیران کتاب، حلقه واسط ما و عشایر هستند. آنها کتاب را به چادرها میبرند، نشستهای کوچک تشکیل میدهند و مسیر مطالعه را ادامهدار میکنند.»
راهاندازی این شبکه، زاویه تحلیلی مهمی را روشن میکند؛ حتی اگر اردوی کتابخوانی یکبار در سال به منطقهای برسد، سفیران کتاب باعث میشوند چرخه مطالعه در همان مناطق استمرار پیدا کند.
چهار طرح برای یک هدف مشترک
ادارهکل کتابخانههای عمومی فارس امسال چهار محور اصلی برای جامعه عشایری تعریف کرده: اردوهای کتابخوانی، طرح سفیر کتاب، برنامه «آب و کتاب» و جشنواره کتابخوانی ویژه دانشآموزان عشایر.
برنامهریزی انجامشده نشان میدهد که تا پایان سال جاری، ۱۰ اردو در مناطق مختلف برگزار خواهد شد. مسیری که از داراب آغاز میشود، قرار است به شمال، مرکز و غرب استان نیز برسد؛ جایی که کوچنشینان فارس پراکندگی بیشتری دارند.
این برنامهها با همکاری استانداری، ادارهکل امور عشایر، آموزشوپرورش عشایری و سپاه عشایر اجرا خواهد شد؛ مجموعهای که نشان میدهد طرح از حالت «رویداد» به سمت «برنامه توسعه فرهنگی» حرکت کرده است.
۱۰ مقصد جدید تا پایان سال
برنامهریزی انجامشده نشان میدهد که تا پایان سال جاری، ۱۰ اردو در مناطق مختلف برگزار خواهد شد. مسیری که از داراب آغاز میشود، قرار است به شمال، مرکز و غرب استان نیز برسد؛ جایی که کوچنشینان فارس پراکندگی بیشتری دارند.
فیروزی در پایان تأکید میکند: «وقتی از عدالت فرهنگی حرف میزنیم، باید سراغ کسانی برویم که دسترسیشان کمتر است. جامعه عشایر جزو همین گروه است و ما وظیفه داریم سهم آنها را از فرهنگ افزایش دهیم.»
اینکه یک چادر کتاب در دل کوچراه برپا شود، شاید در ظاهر کوچک به نظر برسد؛ اما در سطح کلان نشاندهنده تغییری جدی در نگاه فرهنگی استان است. طرحهایی از این دست، علاوه بر ایجاد امکان مطالعه، پیام نمادینی دارند؛ اینکه فرهنگ و کتاب منحصر به شهر نیست و هر جا انسان زندگی میکند، حق دارد به دانش و روایتهای مکتوب دسترسی داشته باشد.
اردوی امسال از «بیخ و بنگل» آغاز میشود؛ اما اگر برنامههای چندساله فارس با همین مسیر پیش برود، شاید روزی برسد که کتاب، مانند چادر و گله، یکی از عناصر طبیعی زندگی عشایری باشد.
نظر شما