رهی معیری؛ آهوی رمیدهٔ غزل معاصر است

به گزارش خبرگزاری شبستان، نشست فرهنگی_ادبی بزرگداشت شاعر معاصر زنده‌یاد رهی معیری همراه با گفت‌وگو پیرامون ترویج فرهنگ کتابخوانی در دانشکده‌ی ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

در این برنامه، اساتید شعر، ادبیات و نقد و پژوهش‌های ادبی آقایان پرویز بیگی حبیب‌آبادی (شاعر، نویسنده و مدیر انتشارات فصل پنجم)، استاد حمیدرضا شکارسری (شاعر و منتقد ادبی)، دکتر پیمان سلیمانی (شاعر، پژوهشگر ادبی و مدرس دانشگاه) و دکتر محمدامیر جلالی (دانشیار و مدیرگروه رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی) در باب موضوعاتی از قبیل: کتاب، ضرورت مطالعه، فرهنگ کتابخوانی در ایران، آسیب‌شناسی حوزه‌ی نشر کتاب و به طور ویژه شعر، شخصیت، اندیشه‌های شاعرانه و جایگاه رهی معیری در میان شاعران معاصر به ارائه‌ی نظرات خویش و سخنرانی پرداختند.

پیمان سلیمانی، شاعر، پژوهشگر و مدرس دانشگاه، ضمن بررسی جریان‌های غزل پس از مشروطه به تحلیل جایگاه رهی معیری در سیر تحول غزل معاصر پرداخت و گفت: رهی معیری آهوی رمیدهٔ غزل پس از دوران مشروطه است؛ شاعری که در اوج اثرپذیری، نقشی قابل تامل در تداوم و تحول غزل معاصر داشته است.

او با اشاره به تقسیم‌بندی کلی غزل پس از مشروطه گفت: در سیر تاریخی غزل، پس از دورهٔ مشروطه، می‌توان از چهار جریان یا دوره سخن گفت: غزل مشروطه، غزل سنت‌مدار، غزل میانه و غزل نو. رهی معیری یکی از مهم‌ترین چهره‌های جریان غزل سنتی معاصر است؛ جریانی که در تداوم سنت کلاسیک نقش محوری دارد.

سلیمانی تاکید کرد اگر غزلهای رهی معیری را در سه سطح زبان، اندیشه و نظام بلاغی مورد بررسی قرار دهیم به این نتیجه می‌رسیم که در هر سه سطح، میراث‌خوار ادبی پیشینیان است، اما این شکل از اثرپذیری به‌ اثرگذاری او بر غزل دوره‌ی بعد از خود منجر می‌شود.  

وی ادامه داد ویژگی برجسته‌ی شعر او نظم و دستورمندی در ساختار، سلامت زبانی، نحوی و پیوستگی درونی است.

سلیمانی گفت: اجزای جمله در شعر رهی در جای طبیعی خود قرار می‌گیرند و از هرگونه تقدیم و تأخیر تصنعی دور می‌شوند. این ویژگی همان است که در آثار سعدی نیز وجود دارد به ویژه که آرایه‌ای مانند تکرار و به طور خاص تکرار در سطح فعل را با همان مهارتی که استاد سخن استفاده می‌کند به کار می‌برد؛ اما این اثرپذیری صرفا به مساحت سبک عراقی محدود نمی‌شود و رهی، نازک‌اندیشی و خیال انگیزی که در سبک هندی وجود دارد را با مهارتی خاص در شعرهای خود به کار می‌گیرد و غزلی به وجود می‌آورد که حاصل تلفیق دو سبک عراقی و هندی است و این موضوع باعث موثر بودن شعرش در روزگار معاصر شده است.

وی افزود: بیش از نیمی از غزل‌های رهی معیری دارای ردیف فعلی هستند؛ همین امر نشان‌دهنده‌ی دستورمندی و حرکت به سوی ساخت نثرگونه و سلامت زبان در غزل‌های او است.  

سلیمانی یکی از نقاط قوت رهی معیری را شناخت او از موسیقی ایرانی دانست و توضیح داد: شناخت ردیف‌های موسیقی سنتی موجب شده زبان او برخوردار از ریتم طبیعی، آهنگ درونی و هم‌نشینی‌های گوش‌نواز باشد. همین تعامل سبب شده بخش قابل توجهی از غزل‌های او ملحون باشد و بسیاری از بزرگان موسیقی به شعر او متمایل شوند.  

وی همچنین به بُعدی دیگر در شعر رهی اشاره کرد: به عقیده بسیاری از صاحب نظران، رهی معیری به‌واسطه‌ی پرداختن به مضامین عاطفی، رنج، تنهایی و جهان درونی، در زمره‌ی شاعران رمانتیک معاصر قرار می‌گیرد. اما این رمانتیسم در اغلب آثارش فردی است و به ندرت اجتماعی می شود.

سلیمانی در جمع‌بندی سخنان خود بیان کرد: پژوهش‌های بسیاری که درباره‌ی شعر رهی تولید و منتشر شده، نشان می‌دهد که او در باور مخاطب عام و نیز علمی روزگار ما نفوذ کرده است و همین تاکیدی است بر اهمیت و جایگاه او.

رهی معیری یکی از چهره‌های شاخص در پیوند غزل سنتی با جریان معاصر غزل است. او، هم از سنت می‌آموزد و هم آن را به غزل پس از خود منتقل می‌کند. به همین دلیل باید جایگاه او را میان گذشته و امروز جست‌وجو کرد؛ شاعری که در عین اثرپذیری، اثرگذار نیز بوده است.

لازم به ذکر است که نشست بزرگداشت رهی معیری به مناسبت هفتهٔ کتاب و کتاب‌خوانی با حضور استادان، پژوهشگران و دانشجویان در دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.