به گزارش خبرگزاری شبستان از فارس، صبح زودِ داراب، هنوز گرمای آفتاب بر سنگفرشهای قدیمی ننشسته، اما صحن مسجد جامع شهر از همان ساعات اولیه روز حالوهوای دیگری دارد. بوی خاک نمخوردهای که هنگام برداشتن لایههای فرسوده از کف مسجد بلند میشود، با صدای آرام چکشهایی که گاهبهگاه به گوش میرسد، فضایی را ساخته که بیش از یک عملیات عمرانی ساده است؛ شبیه برگزدنِ دوباره یک فصل فراموششده از تاریخ. کارگران با دقتی شبیه رفتار یک مرمتگر خط، هر تکه را از زمین برمیدارند تا ردپای اصالت مسجد دوباره دیده شود. در میان رفتوآمد مردم، گفتهها یکی است: «وقتِ احیای مسجد چهارمناره رسیده.»
آغاز فصل تازه بازسازی مسجد چهارمناره تاریخی
عملیات اجرایی مرمت این بنای تاریخی که سالها نیازمند بازآفرینی و رسیدگی بود، بهتازگی با همت ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس آغاز شده؛ اقدامی که بهگفته کارشناسان، هم به حفظ اصالت بنا کمک میکند، و هم میتواند نقش مؤثری در رونق گردشگری منطقه ایفا کند.
برای اهالی داراب، مسجد جامع علاوه بر یک بنای تاریخی؛ بخش زندهای از حافظه شهر است، جایی که هر نسل خاطرهای از آن در ذهن دارد. همین اهمیت باعث شده آغاز عملیات مرمت، تبدیل به خبرِ مهم این روزها شود؛ خبری که با آن، امید به بازسازی هویت معماری شهر و رونق دوباره گردشگری جان گرفته است. مسئولان میراث فرهنگی هم در میان این تکاپو حضور دارند.
بازگشت اصالت به مسجد چهارمناره
بر اساس توضیحات پرویزی، مرحله کنونی مرمت چند محور اصلی را دربر میگیرد؛ از جمعآوری کففرشها و ازارههای نامتناسب سالهای گذشته گرفته تا عملیات خاکبرداری، ساماندهی راهروها و شبستان و ایجاد کفسازی تازه با آجرهای سنتی که قرار است نقوش اصیل معماری ایرانی–اسلامی را بازآفرینی کند. بهگفته او «این انتخابها کاملاً هدفمند است تا مسجد دوباره با هویت تاریخی خود هماهنگ شود.»
در حاشیه کارگاه، علیرضا پرویزی، رئیس میراث فرهنگی شهرستان، مشغول توضیح جزئیات پروژه برای بازدیدکنندگان است؛ توضیحاتی که نشان میدهد این بار برنامهای دقیق و بلندمدت برای احیای مسجد چهارمناره تدوین شده است.او با اشاره به شروع عملیات مرمت، این پروژه را «گامی اساسی برای صیانت از هویت معماری اسلامی» میداند و میگوید: «مسجد جامع داراب یکی از کمنظیرترین آثار تاریخی کشور است. احیای آن، بخشی از وظیفه ما در پاسداشت میراث گذشتگان است.»
بر اساس توضیحات پرویزی، مرحله کنونی مرمت چند محور اصلی را دربر میگیرد؛ از جمعآوری کففرشها و ازارههای نامتناسب سالهای گذشته گرفته تا عملیات خاکبرداری، ساماندهی راهروها و شبستان و ایجاد کفسازی تازه با آجرهای سنتی که قرار است نقوش اصیل معماری ایرانی–اسلامی را بازآفرینی کند. بهگفته او «این انتخابها کاملاً هدفمند است تا مسجد دوباره با هویت تاریخی خود هماهنگ شود.»
عملیات اما تنها به کفسازی محدود نمیشود. رئیس میراث فرهنگی داراب بخش مهم دیگری از کار را چنین تشریح میکند: «سبکسازی سقف، برچیدن کاهگلهای فرسوده، اجرای عایقبندی استاندارد و استحکامبخشی نقاط آسیبپذیر ستونها در دستور کار است.» او تأکید میکند که برخی بخشها نیازمند مرمتهای ظریف هستند تا ساختار سنگی و خشتی بنا بدون خدشه و تغییر چهره حفظ شود.
پرویزی رقم اجرای پروژه را «بیش از دو میلیارد تومان» اعلام میکند و میگوید این اعتبارات با پیگیریهای شهرستان و همراهی ادارهکل میراث فرهنگی فارس تخصیص یافته است. به گفته او، گزارش روند پیشرفت مرمت بهصورت منظم منتشر خواهد شد تا مردم در جریان مسیر اجرای این طرح ملی قرار بگیرند.
صیانت از هویت معماری
پرویزی تأکید میکند: «این مسجد یکی از مهمترین جاذبههای داراب است. ترکیب چهارمنارهای و فضای معنوی بنا، آن را به یکی از مقصدهای محبوب گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده است.»
در میان گفتوگو با او، چند گردشگر از راه میرسند و از پنجرههای قدیمی مسجد عکس میگیرند؛ صحنهای که نشان میدهد این بنای چهارمناره حتی با وجود فرسودگیهای پیشین هم مقصد ثابت علاقهمندان معماری ایرانی و گردشگری مذهبی بوده است. پرویزی تأکید میکند: «این مسجد یکی از مهمترین جاذبههای داراب است. ترکیب چهارمنارهای و فضای معنوی بنا، آن را به یکی از مقصدهای محبوب گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده است.»
کارشناسان گردشگری معتقدند احیای چنین بناهایی میتواند اقتصاد شهرهای کوچک را نیز متحول کند؛ مسئلهای که رئیس میراث فرهنگی داراب نیز بر آن تأکید دارد: «مرمت مسجد جامع، علاوه بر یک پروژه فرهنگی؛ حرکتی برای رونق گردشگری و در نتیجه، تقویت اقتصاد محلی است.»
حالا مسجد جامع داراب، این یادگار کهن، پس از سالها چشمانتظاری در مسیر احیای هویت تاریخی خود قرار گرفته است. چهارمنارههایش —که گویی قرنهاست بر فراز شهر نگهبانی دادهاند— بار دیگر میتوانند شاهد بازگشت زائران، گردشگران و دوستداران معماری اصیل ایرانی باشند؛ آغاز فصلی تازه، با امید به اینکه این بنای ارزشمند، دوباره شکوه گذشتهاش را زندگی کند.
نظر شما