خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی؛ زینب روحانی مقدم-نامههای نهجالبلاغه، بهویژه نامههای امیرالمؤمنین علی(ع) به فرزندان و یارانش، همواره بهعنوان منشورهای تربیتی و مدیریتی در تاریخ اسلام شناخته میشوند. این نامهها نه تنها توصیههای اخلاقی و معنوی را در بر دارند، بلکه راهکارهای عملی برای اداره زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی را نیز ارائه میدهند.
در میان این نامهها، نامه ۳۱ که امام علی(ع) خطاب به فرزندش امام حسن(ع) نگاشته، جایگاهی ویژه دارد؛ زیرا مجموعهای از رهنمودهای جامع درباره مسئولیتپذیری، تقسیم کار، حفظ حرمت خانواده و بستگان، و توکل به خداوند در همه امور را در خود جای داده است.
این نامه در طول قرنها مورد توجه اندیشمندان و مفسران قرار گرفته و بهعنوان الگویی برای تربیت نسلها معرفی شده است. آموزههای آن نه تنها در فضای خانوادگی کاربرد دارد، بلکه در عرصههای مدیریتی، اجتماعی و حتی سیاسی نیز قابل بهرهبرداری است.
در شرایطی که جوامع امروز با چالشهای گوناگون در حوزه نظم اجتماعی، روابط خانوادگی و مسئولیتپذیری مواجهاند، بازخوانی این نامه میتواند راهگشا باشد و مسیر زندگی سالم و متعادل را نشان دهد.
شرح آموزههای نامه ۳۱ نهجالبلاغه
حجتالاسلام محمد مختاری، امام جمعه موقت بیرجند، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان به تبیین آخرین فرازهای نامه ۳۱ نهجالبلاغه پرداخت.
وی با اشاره به توصیههای امیرالمؤمنین علی(ع) خطاب به فرزندش امام حسن(ع)، این نامه را منشوری جامع برای زندگی فردی و اجتماعی دانست و گفت: این فرازها بهویژه بر تقسیم کار، مسئولیتپذیری، تکریم خانواده و دعای پایانی امام علی(ع) تأکید دارد.
تقسیم کار؛ کلید نظم و مسئولیتپذیری
حجت الاسلام مختاری با بیان اینکه تقسیم وظایف در خانه و جامعه یکی از اصول مدیریت صحیح است، اظهار داشت: امام علی(ع) سفارش میکند که برای هر فرد کاری مشخص شود تا از آشفتگی جلوگیری گردد. وقتی مسئولیتها روشن نباشد، یا همه به سراغ یک کار میروند و کارهای دیگر زمین میماند، یا هیچکس مسئولیتی بر عهده نمیگیرد.
وی برای توضیح این نکته به مثالهای روزمره اشاره کرد و گفت: اگر چند نفر همزمان بخواهند نمک غذا را بریزند، نتیجه یا شور شدن بیش از حد است یا بینمکی. همینطور در خانواده یا اداره، اگر وظایف مشخص نباشد، کارها یا تکراری میشوند یا رها میگردند.
امام جمعه موقت بیرجند افزود: تقسیم کار نه تنها باعث نظم میشود، بلکه افراد را به مسئولیتپذیری عادت میدهد. فرزندان در خانواده وقتی وظیفهای مشخص دارند، یاد میگیرند که باید پاسخگو باشند و این تربیت اجتماعی در آینده به کارشان میآید.
تکریم خانواده و جایگاه فامیل
وی در ادامه به توصیه امام علی(ع) درباره احترام به خانواده و بستگان اشاره کرد و گفت: اکرم عشیرتک؛ فامیل خود را گرامی بدار. بستگان همچون بالی هستند که انسان با آنها پرواز میکند. نباید به خاطر تعصبات نابجا حق را ناحق کرد، اما نباید هم از فامیل برید و بیتوجه بود.
حجت الاسلام مختاری تأکید کرد: فامیل ریشه و اصل انسان هستند. اگر روزگار بیوفایی کند، همین بستگان میتوانند پشتوانهای مهم باشند. در فرهنگ دینی ما، صله رحم جایگاه ویژهای دارد و قطع رحم از گناهان بزرگ شمرده شده است.
وی افزود: ارتباط سالم با بستگان، علاوه بر جنبه انسانی، آثار اجتماعی و معنوی دارد. کمک مالی یا معنوی به فامیل، در حد توان، میتواند دل آنها را به دست آورد و موجب تقویت پیوندهای خانوادگی شود.
فامیل؛ پشتوانه عزت و قدرت اجتماعی
امام جمعه موقت بیرجند با بیان اینکه بستگان میتوانند موجب عزت و قدرت انسان شوند، اظهار داشت: فامیل دست توان و قدرت انسان هستند. اگر بخواهی در برابر ظلم بایستی، همین بستگان میتوانند یاریگر باشند. البته نباید به خاطر آنها ظلم کرد یا حق را زیر پا گذاشت، بلکه باید ارتباط سالم و احترام متقابل حفظ شود.
وی اضافه کرد: در شرایط دشوار، بستگان همچون بالی هستند که انسان را به پرواز درمیآورند. حتی اگر اختلافی وجود داشته باشد، در روز مبادا همینها به کمک انسان میآیند. به قول معروف، اگر گوشت تو را بخورند، استخوانت را نگه میدارند و روزی به کار میآید.
دعای پایانی امام علی(ع) برای فرزندش
حجت الاسلام مختاری در پایان به دعای امام علی(ع) برای امام حسن(ع) اشاره کرد و گفت: حضرت در آخرین فرازهای نامه ۳۱ دین و دنیای فرزندش را به خداوند میسپارد و از خداوند متعال بهترین تقدیر را در دنیا و آخرت برای او طلب میکند. این دعا نشاندهنده توجه امام علی(ع) به سعادت فرزند در همه ابعاد زندگی است.
وی خاطرنشان کرد: امام علی(ع) از خداوند میخواهد که هم امروز و هم فردا، هم در دنیا و هم در آخرت، بهترین سرنوشت برای فرزندش رقم بخورد. این آموزهها برای همه ما درس بزرگی است؛ اینکه در کنار توصیههای عملی، باید دعا و توکل به خداوند را فراموش نکنیم.
نظر شما