به گزارش خبرگزاری شبستان از فارس، در گوشهای از خیابانها، ساختمانی کوچکی هست که شاید در نگاه نخست چندان به چشم نیاید؛ اما درونش هنوز بوی کاغذ و صدای ورقخوردن کتاب میآید.اگر از چهارراه پارکینگ تا پارک جهاندیگان قدم بزنی، شاید هنوز صدای ورق خوردن کتابی را بشنوی یا دانشآموزی را ببینی که کتابی را در دست دارد و از کتابخانه خارج میشود.
در شهری که گرما تابستان را به چالش میکشد، هنوز خنکای فرهنگ در گوشههایی از آن زنده است؛ در سالنهای بیادعا و میزهای چوبی کتابخانهای که شاید دیوارهایش فرسوده باشد، اما روحش زندهتر از همیشه است. اینجا، در جهرم، کتاب هنوز معنا دارد آن هم بهعنوان تکیهگاهی برای فکر کردن، آرام گرفتن و فهمیدن.
با این حال، راه کتاب در جهرم همیشه هموار نبوده است. میان فاصلهی استانداردهای ملی و واقعیت موجود، میان عشق کتابداران و کمتوجهی بودجهها، میان عطش مطالعه و کمبود فضای فرهنگی، قصهای جاری است که از امید و مطالبه میگوید.
روایتی از کتابخانههایی که نفس میکشند، اما در انتظار هوای تازهاند
امیرزاده، با نگاهی صریح و بیپرده میگوید: «طبق اسناد بالادستی، سرانهی استاندارد کتابخانه باید حدود هشت متر مربع به ازای هر صد نفر باشد. در جهرم، این رقم فقط حدود یکونیم متر است. یعنی با آنچه باید باشیم فاصله داریم، هرچند مردممان عاشق کتاباند.»
مجتبی امیرزاده، رئیس اداره کتابخانههای عمومی جهرم، یکی از روایتگران این قصه است؛ مدیری که وقتی از کتاب حرف میزند، واژههایش رنگ احساس میگیرند. او از شهری میگوید که «کتاب هنوز در آن زنده است، اما نیاز به نفس تازه دارد» و از مردمی که «کتابخواناند، اما کتابخانههایشان کوچکتر از رویایشان».
اینجا جهرم است، با هشت کتابخانه فعال؛ چهار کتابخانهی شهری، دو کتابخانهی روستایی و دو کتابخانهی مشارکتی که هر کدام به سهم خود چراغی روشن در دل محلهها هستند.
اما با همهی اینها، سرانهی فضای کتابخانهای جهرم هنوز به عدد ایدهآل نرسیده است. امیرزاده، با نگاهی صریح و بیپرده میگوید: «طبق اسناد بالادستی، سرانهی استاندارد کتابخانه باید حدود هشت متر مربع به ازای هر صد نفر باشد. در جهرم، این رقم فقط حدود یکونیم متر است. یعنی با آنچه باید باشیم فاصله داریم، هرچند مردممان عاشق کتاباند.»
او از اعدادی میگوید که اگرچه خشک به نظر میرسند، اما پشت هرکدامشان داستانی از شوق مردم نهفته است: می گوید: «بیش از صدهزار جلد کتاب در کتابخانهها داریم و در یک سال گذشته نزدیک به پنجاههزار امانت ثبت شده. یعنی نیمی از کتابها در گردشاند، و این نشانهی شهر زندهای است که هنوز با کتاب نفس میکشد.»
از زیرساخت تا نگرش مدیریتی
امیرزاده میگوید: «قانون، شهرداریها را مکلف کرده بخشی از درآمدشان را به کتابخانهها بدهند، اما هنوز مقاومت وجود دارد. این مبلغ حق فرهنگی مردم است، نه لطف مدیران. وقتی پرداخت نمیشود، آسیب مستقیم به شهر برمیگردد. نتیجهاش میشود کتابخانههایی با ظرفیت کم و خدمات محدود.»
اما او از همان ابتدا تأکید میکند که عشق به کتاب به تنهایی کافی نیست. زیرساختها، فضا، امکانات و بودجه، حلقههای گمشدهی این چرخهاند.
می گوید: «من به همکاران کتابدارم ایمان دارم، اما باید قبول کنیم که از نظر امکانات و فضای فیزیکی عقب هستیم. کتابخانههای ما پرشورند اما پیر. باید بازطراحی شوند، باید رنگ تازه ببینند. کتابخانه میرزانصیر نیاز به بازسازی دارد و موضوع کتابخانه مرکزی جهرم باید جدی گرفته شود. توسعه فرهنگی بدون زیرساخت فرهنگی ممکن نیست.»
در نگاه امیرزاده، توسعهی فرهنگی بدون توجه مدیریتی بیمعناست: «برای رسیدن به نقطهی مطلوب، ابتدا باید نگاه مدیران تغییر کند. وقتی در تخصیص بودجهها، فرهنگ آخرین اولویت است، نباید انتظار معجزه داشت.»
نیمدرصدی که نادیده گرفته میشود
یکی از مشکلات قدیمی، همان سهم قانونی نیمدرصدی شهرداریهاست که باید به کتابخانهها اختصاص پیدا کند. امیرزاده میگوید: «قانون، شهرداریها را مکلف کرده بخشی از درآمدشان را به کتابخانهها بدهند، اما هنوز مقاومت وجود دارد. این مبلغ حق فرهنگی مردم است، نه لطف مدیران. وقتی پرداخت نمیشود، آسیب مستقیم به شهر برمیگردد. نتیجهاش میشود کتابخانههایی با ظرفیت کم و خدمات محدود.»
با این همه، روایت جهرم تنها روایت کمبود نیست. در گوشهوکنار شهر، حرکتهای کوچک اما امیدوارکنندهای در جریان است. از پاتوقهای خودجوش کتابخوانی تا لیگ فرهنگی بزرگی که به گفتهی امیرزاده، در دومین سال خود با بیش از دویستهزار شرکتکننده به یک ماراتن ملی تبدیل شده است.
رئیس اداره کتابخانه های عمومی جهرم می گوید: «ما در سامانه مسابقاتمان بیش از ۲۵۰ هزار عضو داریم و نزدیک به ۷۰۰ هزار شرکتکننده در ۳۹ رویداد فرهنگی. این آمارها نشان میدهد مردم تشنهی یادگیریاند.»
رئیس اداره کتابخانه های عمومی جهرم می گوید: «لیگ کتابخوانی جهرم، فقط یک مسابقه نیست؛ فرصتی برای تعامل و یادگیری است. ما در سامانه مسابقاتمان بیش از ۲۵۰ هزار عضو داریم و نزدیک به ۷۰۰ هزار شرکتکننده در ۳۹ رویداد فرهنگی. این آمارها نشان میدهد مردم تشنهی یادگیریاند.»
هفته کتاب؛ لیلهالقدر کتابخانهها
هفتهی کتاب برای او و همکارانش حالوهوای خاصی دارد؛ «مثل شب قدرِ کتابخانهها»، همانطور که خودش میگوید.
امیرزاده از برنامههای امسال با شور یاد میکند: «در این هفته دو سالن مطالعه جدید با ظرفیت ۲۵۰ صندلی راهاندازی میشود، مراسم بزرگداشت و تقدیر از قهرمانان لیگ کتابخوانی برگزار میکنیم، طرح سفیر کتاب در مدارس عشایری اجرا میشود و طرح آب و کتاب را در مناطق کمبرخوردار داریم. هر کدام از اینها قدمی کوچک اما مؤثر است.»
او اما در پایان از تصویری بزرگتر سخن میگوید؛ «در نگاه نسل جدید، کتابخانه باید محل گفتگو باشد، نه سکوت. ما وارد نسل چهارم کتابخانهها شدهایم؛ کتابخانههایی که پاسخگوی نیازهای اجتماعی، فرهنگی و آموزشی مردماند. فناوری دشمن کتاب نیست؛ ابزار خدمت بهتر است. کتابخانههای آینده باید هوشمند و مردممحور باشند.»
شاید کتابخانههای جهرم هنوز با آن الگوی جهانی فاصله داشته باشند، اما در دل همین فاصله، حرکت و امید جاری است. در شهری که نخلها سایه میاندازند و آفتابش همواره تند میتابد، هنوز سایهی خنک کتاب بر سر مردم مانده است؛ مردمی که هرچند گاهی بیصدا، اما همچنان کتاب را به خانه میبرند، ورق میزنند، و با کلمات، راهی تازه برای دیدن دنیا میجویند.
نظر شما