به گزارش خبرنگار فرهنگ و اجتماع خبرگزاری شبستان؛ دغدغه کتاب و کتابخوانی این روزها از سوی بسیاری از اهالی کتاب در مجامع مختلف مطرح می شود و تمامی دوستداران عرصه ادبیات متفقالقول از کاهش سرانه مطالعه کتاب در کشور می گویند. استفاده بیش از حد از فضای مجازی، گران بودن قیمت کتاب، رشد تکنولوژی و تمایل جمعی برای رسانه های بصری، عدم تبلیغات مناسب جهت کتابخوانی، چیرگی صنعت ترجمه بر تالیف نکاتی هستند که منتقدین و پژوهشگران حوزه کتاب از آنها به عنوان دلایل اصلی کاهش سرانه مطالعه کتاب یاد می کنند.
متأسفانه نویسندگان امروز نتوانستهاند ذائقه مخاطب را بشناسند و برای همین تا حدودی مخاطب نتوانسته ارتباط خوبی برقرار کند. شناخت ذائقه مخاطب توسط نویسندگان صورت میگیرد؛ نه براساس تعداد چاپ کتابهایی که بر اساس تبلیغ و یا به صورت فروشهای ارگانی اتفاق افتاده است. یکی از دلایلی که ما نمیتوانیم ذائقه مخاطب را بشناسیم، و کتاب به جامعه معرفی کنیم؛ عدم کتابخواندن مدیران فرهنگیمان است.لذا در این خصوص با «محمد علی موظف رستمی» نویسنده، محقق و پژوهشگر حوزه مسجد گفتگویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان میشود.
نویسندگان امروز نتوانستهاند ذائقه مخاطب به ویژه جوانان را بشناسند
این نویسنده در پاسخ به این سوال که امروز اکثر رسانه ها و اهالی کتاب از کاهش سرانه مطالعه کتاب در کشور می گویند. از نظر شما دلیل اصلی این کاهش در رغبت مردم به کتابخوانی چیست؟ اظهار کرد: یکی از دلایل کاهش مطالعه در جامعه به ویژه در میان جوانان و نوجوانان، عدم هماهنگی مطالب نویسندگان با سلایق روز جوانان است؛ متأسفانه نویسندگان امروز نتوانستهاند ذائقه مخاطب به ویژه جوانان و نوجوانان را بشناسند و برای همین تا حدودی مخاطب نتوانسته ارتباط خوبی برقرار کند؛ چرا که قشر جوان دارای یک سری ویژگی های خاص است که محتوای کتاب ها باید با زبان روز آنها مطابقت داشته باشد. ضمن اینکه فضای مجازی هم بی تاثیر نبوده؛ از طرف دیگر نوجوان امروز در عصر دیجیتال زندگی میکند و رسانههای مختلف از هر سو احاطهاش کردهاند؛ انگار در معرض بمباران اطلاعات قرار گرفته است و طبیعتا دنیای این نوجوان با نوجوان دهه های گذشته که تنها رسانهاش، مجلات کاغذی، رادیو و تلویزیون خودمان بوده از زمین تا آسمان فرق دارد.
وی ادامه داد: بنابراین با توجه به دانلود کتاب های دیجیتال و صوتی و با توجه به قیمت بالای کتاب در حوزه های مختلف، بی شک نقش فضای مجازی را هم در کاهش سرانه مطالعه در کشور نباید نادیده گرفت. من خودم ناشر هستم و در جریان هزینه های بالای چاپ و قیمت کتاب می باشم.
موظف رستمی با اشاره به وضعیت نشر کتاب در کشور تصریح کرد: به دلیل وجود همین مساله در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نویسندگان دائم نگران چاپ مطالب خودشان هستند که مبادا سانسور شود؛ لذا با توجه به سانسورهایی که در چاپ کتاب ها صورت می گیرد؛ نویسندگان مجبور هستند کتاب خود را در یک چارچوب خاصی که مورد نظر وزارت ارشاد هم باشد تالیف کنند؛ در واقع نه آن طور که خودشان دوست دارند و مطابق سلیقه خودشان است بلکه با توجه به قوانین و ممیزی هایی که در این حوزه وجود دارد؛ این در حالی است که در گذشته مثلا در دوران دفاع مقدس این مسایل وجود نداشت؛ ما حتی می توانستیم یک کتاب دعا را با تیراژ بالا چاپ کنیم البته این را هم بگویم که در آن دوران جامعه پذیرای این کتاب ها بود؛ اما نسل امروز، به سختی یا اصلا این کتاب ها را نمی پذیرند و خط فکری این قشر بسیار متفاوت از دوران جنگ و دفاع مقدس می باشد.
شناخت نوجوانان یکی از مهمترین چالشهای تألیف ادبیات این حوزه
این محقق با ابراز تاسف از نبود نویسندگان به روز و موفق در حوزه نوجوانان و جوانان افزود: یکی از مهمترین چالشهای تألیف ادبیات نوجوان، موضوع شناختن یا نشناختن نوجوانان و دنیای آنها است؛ نویسنده ایرانی از نوجوان امروز و دنیای نوجوانیاش شناخت کافی ندارد. مفهوم نوجوانی در گذر زمان تغییر کرده و حتی بازۀ سنی این طیف هم گستردهتر شده است. لذا نویسندگانی که بتوانند در این زمینه بنویسند، کم داریم و از طرفی هم حمایت نمی شوند. من خودم هم نویسنده و هم ناشر هستم؛ روزی ۵ الی ۶ ساعت مطالعه می کنم؛ کارم تحقیق و پژوهش است؛ اما هیچ انگیزه ای برای انجام کارم ندارم؛ چون هم هزینه چاپ کتاب را خودم می پردازم و هم از آنجا که حوزه مسجد یک حوزه خاص است و مخاطبان خاص خود را می طلبد لذا هیچ ضمانت و حمایتی برای فروش کتاب هایم وجود ندارد و این امر باعث از بین رفتن انگیزه ام در کار فرهنگی شده است.
فضای مجازی پاسخگوی نیاز واقعی مطالعه کتاب در جامعه نیست
موظف رستمی با بیان اینکه فضای مجازی پاسخگوی نیاز واقعی مطالعه کتاب در جامعه نیست اظهار کرد: صد در صد مطمئن باشید نه تنها فضای مجازی که هیچ چیز دیگری نمی تواند جای کتاب را بگیرد؛ شاید در یک مقطعی تضعیف شود اما معتقد هستم تا یک دهه آینده باز هم کتاب به جایگاه اصلی خود باز خواهد گشت. با توجه به اینکه کتاب در هزاره های قبل هم وجود داشته لذا چیزی که از قدمت بالایی برخوردار باشد؛ هیچ گاه از بین نمی رود و دوباره به اصالت خود بر می گردد.
وی با اشاره به نقش کتاب و کتابخوانی در پویایی یک جامعه بیان کرد: قطعا جامعه ای که اهل مطالعه باشد از کشوری پویا هم برخوردار خواهد بود؛ چرا که مطالعه باعث فراخی فکر و اندیشه میشود؛ مطالعه همانند نور چراغ است؛ هر چقدر نور چراغ بیشتر باشد، فضای بیشتری تحت روشنایی نور چراغ قرار می گیرد؛ بنابراین وقتی مردم جامعه ای اهل مطالعه باشند؛ با دید بازتر و فکر بهتر می توانند برای کشورشان برنامه ریزی کرده و تصمیمات خوبی اتخاذ نمایند.
این نویسنده در مورد اینکه چرا نسل امروز ما نسبت به نسل های قبل کمتر مطالعه می کند افزود: نگاه نسل امروز بیشتر به نسل قبل از خود است؛ وقتی والدین در خانواده هیچ علاقه ای به مطالعه از خودشان نشان نمی دهند؛ چه انتظاری است که بچه ها مطالعه کنند؛ لذا متقابلا همین ویژگی به آنها هم منتقل می شود؛ سفری به کشور روسیه داشتم؛ دیدیم افرادی که در ایستگاه مترو یا اتوبوس نشسته اند همه در حال مطالعه هستند تعجب کردم؛ این در حالی است که در کشور ما به جای مطالعه بیشتر با مبایل خود بازی می کنند؛ مساله دیگر قیمت بالای کتاب است. الان من ۱۰ الی ۱۵ عنوان کتاب حوزه کودک و نوجوانان چاپ کردم که قیمت هر کدام ۱۰۰ هزار تومان است و این هزینه برای خانواده ها بسیار سنگین است.
لزوم تخصیص یارانه ویژه به حوزه کتاب کودک و نوجوان
این پژوهشگر بر لزوم تخصیص یارانه ویژه به حوزه کتاب کودک و نوجوان تاکید کرد و گفت: به اعتقاد بنده نباید نگاه تک بعدی به حوزه کتاب و کتابخوانی داشته باشیم؛ چرا که عوامل متعددی در این امر دخیل هستند؛ خود وزارت ارشاد، بخش نشر، هزینه ها و قیمت بالای کاغذ بسیار تاثیرگذار هستند؛ ۷۰ تا ۸۰ درصد قیمت کتاب به کاغذ بستگی دارد که هر روز در حال افزایش است؛ اگر دولت در این بخش ها نمی تواند کمکی بکند؛ حداقل خواهشنمدیم یک نگاه ویژه ای به کاغذ حوزه کودک و نوجوان داشته باشد و با در نظر گرفتن یارانه از کمبودهای و مسایل این حوزه بکاهد؛ چرا که کودکان و نوجوانان که نمی توانند کتاب بزرگسالان را بخواهند باید متناسب با سن آنها چاپ شود.
وی بیان کرد: راهکار دیگر این است که وزارت ارشاد بیاید، صندوق های کوچکی حاوی کتاب های کودکان و نوجوانان در مساجد هر کدام از محلات قرار دهد و این کتاب ها را به صورت امانت در اختیار بچه ها قرار دهد و بعد از مطالعه دوباره آنها را به صندوق برگردانند؛ این باعث می شود که از هزینه های خانواده ها هم تا حدودی کاسته شود.
نظر شما