خبرگزاری شبستان-هرمزگان، مصیب رجایی؛ نماز در ظاهر یک عبادت فردی است، اما در عمق خود، یک نظام تربیتی و منبع تولید اقتدار اجتماعی و سیاسی به شمار میرود.
کارشناسان تأکید دارند که نماز با تمرین منظم «عبودیت» و «تسلیم در برابر خدا»، انسان را از ترس، تزلزل و وابستگی رها میسازد و جامعهای که نماز را اقامه کند، عملاً اعلام میکند محور قدرت آن خداوند است، نه هیچ قدرت زمینی دیگر. این دیدگاه، نماز را به پایه مقاومت در برابر سلطه و استکبار تبدیل کرده است.
نماز ظهر عاشورا بارزترین نماد نقش نماز در پایداری مؤمنان است؛ جایی که امام حسین(ع) در میانه شدیدترین حملات دشمن، اقامه نماز کرد تا اعلام کند مقاومت اهل حق، ریشه در ایمان و اتصال به خدا دارد، نه صرفاً سلاح و قدرت جسمی. رفتار پیامبر اکرم(ص) در جنگهای بدر و خندق نیز نشان میدهد که اقامه نماز جماعت، حتی در سختترین شرایط، مقدم بر هر فعالیت نظامی بوده است.
برای نسل جوان که نماز را امری شخصی میپندارد، باید از زبان کارکردهای ملموس سخن گفت: نماز، انسان را منظمتر، آرامتر، مسئولیتپذیرتر و مقاومتر میسازد و وقتی میلیونها نفر این رفتار را تکرار کنند، «اقتدار نرم» ملی شکل میگیرد که دشمنان قادر به تضعیف آن نیستند.
نماز، فرآیند ساخت هویت و نظم اجتماعی است و اساس قدرت ملی در جوامع اسلامی را تشکیل میدهد.
خبرنگار شبستان به مناسبت هفته نماز گفتگویی را با آیت الله محمد عبادی زاده، نماینده ولی فقیه در استان هرمزگان و امام جمعه بندرعباس انجام داده است که در ادامه با هم مرور خواهیم کرد؛
نماز در ظاهر یک عبادت فردی است؛ از دیدگاه حضرتعالی، چه ویژگیهایی در نماز وجود دارد که آن را به سرچشمهای از اقتدار و مقاومت در عرصههای اجتماعی و سیاسی تبدیل میکند؟
نماز در ظاهر یک عمل فردی است، اما حقیقت آن در سطحی بسیار فراتر عمل میکند. نماز «نظامساز» است؛ یعنی در باطن خود یک ساختار تربیتی تولید میکند که انسان را از وابستگی، ترس و تزلزل رها میسازد. نماز تمرین منظم «عبودیت» و «تسلیم در برابر خدا» است و همین تسلیم، بزرگترین عامل اقتدار انسان در عرصههای اجتماعی و سیاسی محسوب میشود. جامعهای که نماز را اقامه میکند، عملاً اعلان میکند که محور قدرت آن، خداوند است نه هیچ قدرت زمینی دیگر. همین اصالتبخشی به ایمان، پایههای مقاومت در برابر سلطه، استکبار و فشارهای بیرونی را تقویت میکند. به همین دلیل نماز در نگاه اسلامی، تنها یک عبادت شخصی نیست بلکه منبع تولید اراده جمعی و روحیه مقاومت است.
در تاریخ اسلام، نمونههای زیادی از نقش نماز در پایداری مؤمنان وجود دارد. کدام نمونه تاریخی را میتوان نماد بارز «نماز بهعنوان عامل مقاومت» دانست؟
بارزترین نمونه، نماز ظهر عاشورا است؛ جایی که امام حسین(ع) در میانه شدیدترین حملات دشمن، نماز را برپا میکند. این اقدام تنها یک عمل عبادی نبود؛ یک اعلام رسمی بود که اهل حق حتی در سختترین شرایط، محور هویت و مقاومت خود را «نماز» میدانند. نماز ظهر عاشورا، تجسم کامل این حقیقت است که مقاومت صرفاً با سلاح و قدرت جسمی شکل نمیگیرد؛ بلکه ریشه در باور، ایمان و اتصال به خدا دارد. نمونه دیگری، رفتار پیامبر اکرم(ص) در جنگ بدر و خندق است که در سختترین شرایط، اقامه نماز جماعت را مقدم بر هر فعالیت نظامی میدانستند. همه اینها نشان میدهد که نماز، عامل اصلی استقامت و پایداری مومنان در برابر تهدیدها بوده است.
برخی جوانان امروز نماز را امری شخصی میدانند و ارتباط آن را با اقتدار ملی درک نمیکنند؛ به نظر شما چگونه میتوان این پیوند را برای نسل جدید تبیین کرد؟
برای نسل جوان باید از زبان «کارکردهای قابل لمس» صحبت کرد. جوان امروز باید بفهمد که جامعهای با بنیانهای معنوی قوی، قدرت بیشتری در امنیت ملی، انسجام اجتماعی، نظمپذیری و پیشرفت دارد. نماز دقیقاً همین نقش را ایفا میکند: فردی که روزانه چند بار خود را در حضور خدا بازتنظیم میکند، انسانی منظمتر، مسئولیتپذیرتر، آرامتر و مقاومتر است. وقتی هزاران یا میلیونها نفر در یک جامعه این رفتار را تکرار کنند، نتیجه آن شکلگیری یک «اقتدار نرم» است؛ اقتداری که دشمنان نمیتوانند آن را تحلیل ببرند یا تضعیف کنند. برای جوانان باید توضیح داد که نماز فقط رابطه فرد با خدا نیست؛ یک فرآیند ساخت هویت و نظم اجتماعی است و اساس قدرت ملی در جوامع اسلامی را تشکیل میدهد.
اِیا میتوان گفت نماز، علاوه بر تقویت روح ایمان، ساختار ذهنی و رفتاری انسان را برای ایستادگی در برابر ظلم و انحراف آماده میکند؟ چگونه؟
بیتردید چنین است. قرآن کریم بهصراحت میفرماید: «اِنَّ الصَّلاة تَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَالْمُنْکَر». این یعنی نماز یک سازوکار تربیتی برای کنترل رفتار و مدیریت امیال انسان است. نماز با ایجاد تمرکز، آرامش و خضوع، ذهن را از آشفتگی آزاد میکند و انسان را از اسارت تمایلات و ترسها رها میسازد. انسانی که به صورت مستمر با خداوند عهد میبندد، در برابر فشارهای محیطی، تهدیدها، تطمیعها و انحرافات مقاومت بیشتری پیدا میکند. نماز با تکرار دقیق حرکات، خواندن آیات الهی و توجه به مراقبتهای اخلاقی، یک «ساختار فکری» تولید میکند که در برابر ظلم و فساد حساس است و در برابر حقکشی میایستد. این ویژگی، نماز را به یکی از بنیادیترین ابزارهای تربیت فرهنگی و اجتماعی تبدیل کرده است.
اگر جامعهای نماز را در جایگاه حقیقیاش قرار دهد، چه تغییراتی در فرهنگ مقاومت، مسئولیتپذیری و وحدت اجتماعی آن جامعه پدید میآید؟
جامعهای که نماز در آن اقامه شود، جامعهای منسجمتر، کمآسیبتر و مقاومتر است. نماز جماعت، بزرگترین سازنده وحدت اجتماعی است؛ زیرا مردم را در کنار هم، تحت یک امامت واحد و با یک جهتگیری مشترک جمع میکند. در چنین جامعهای اعتماد اجتماعی افزایش یافته، ناهنجاریها کاهش مییابد و افراد نسبت به یکدیگر احساس مسئولیت بیشتری میکنند.
نماز سبب میشود مردم نسبت به سرنوشت جامعه بیتفاوت نباشند و روحیه مطالبهگری عاقلانه و مقاومت در برابر فشارهای بیرونی تقویت شود.
جامعهای که نماز را بهدرستی اقامه میکند، از درون قوی است و این قدرت در عرصههای فرهنگی، اقتصادی و امنیتی نیز بازتاب پیدا میکند.
به بیان دیگر، نماز نهتنها یک عبادت، بلکه یک ستون تمدنی و عامل اصلی شکلگیری فرهنگ مقاومت و پایداری است.
نماز نهتنها سجدهای بر خاک، بلکه قیامی بر آسمان اقتدار ایمانی است؛ از ظهر خونین عاشورا تا طلوع هر روزِ میلیونها دلِ مؤمن، این عبادتِ ظاهراً ساده، تمدنی میسازد که در آن وحدت جان میگیرد، ظلم میلرزد و جوانان با هر رکوع، آیندهای استوارتر میآفرینند، کافی است نسل نو بداند که هر «اللهُ اکبر»شان، پرچمی بر قله مقاومت و هر «سجده»شان، بذری برای فردایی سربلند و سرافراز است.
نظر شما