به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از حوزه، حجتالاسلام والمسلمین مقبول حسین علوی، محقق و مبلغ پاکستانی و سرپرست مرکز افکار اسلامی لندن، در جریان سفر علمی و تبلیغی خود به پاکستان به تبیین و تشریح دیدگاههای خود پیرامون نهجالبلاغه پرداخت و ضمن تأکید بر جایگاه بینظیر و ممتاز نهجالبلاغه در میان متون حکمتآمیز و معارف عمیق اسلامی، این اثر گرانسنگ را چراغی هدایتگر برای اندیشمندان، عالمان و جویندگان حقیقت دانست و بر ضرورت بازخوانی و بهرهگیری از آموزههای آن در عرصههای فکری، اخلاقی و اجتماعی جهان معاصر تأکید کرد. در ادامه، شرح این گفتوگو را می خوانید:
الحمدلله، بخش قابل توجهی از عمر شریف شما در خدمت به نهجالبلاغه و ترویج معارف علوی سپری شده است. از دیدگاه حضرتعالی، برجستهترین ویژگی سخنان امیرالمؤمنین علیهالسلام که نهجالبلاغه را از دیگر متون حکمتآمیز اسلامی متمایز میسازد، چیست؟
حجتالاسلام مقبول حسین علوی: الحمدلله بخش قابل توجهی از زندگی ما در خدمت به نهجالبلاغه سپری شده است. به باور من، مهمترین ویژگی نهجالبلاغه این است که این کتاب شریف، تحقق همان سخن پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله است که فرمودند: «علی مع القرآن و القرآن مع علی»؛ یعنی علی با قرآن است و قرآن با علی.
امیرالمؤمنین علیهالسلام نیز در کلامی نورانی میفرمایند: «وَإِنَّ الْکِتَابَ لَمَعِی، مَا فَارَقْتُهُ مُذْ صَحِبْتُهُ» کتاب خدا با من است، و از زمانی که با آن همراه شدم، هرگز از آن جدا نشدم.
از این منظر، نهجالبلاغه بهترین تفسیر قرآن کریم است؛ چرا که سخنان امیرالمؤمنین علیهالسلام بازتاب و تبیین زندهی مفاهیم الهی قرآن است.
بنابراین، میتوان گفت که نهجالبلاغه نه تنها شرح و تفسیر قرآن است، بلکه خود تجسم عملی زندگی قرآنی امیرالمؤمنین علیهالسلام محسوب میشود. در واقع، هر خطبه، نامه و حکمت از این کتاب، نمونهای از قرآن در عمل و بیان است.
مرکز افکار اسلامی، که تحت سرپرستی حضرتعالی فعالیت میکند، تاکنون چه اقدامات و برنامههای عملی در زمینهی آموزش، پژوهش و ترویج معارف نهجالبلاغه انجام داده است؟ همچنین، در افق آینده چه طرحها و چشماندازهایی را در این مسیر در نظر دارید؟
حجتالاسلام مقبول حسین علوی: الحمدلله، مرکز افکار اسلامی در سالهای اخیر گامهای ارزشمندی در مسیر گسترش فرهنگ نهجالبلاغه برداشته است. از جملهی این فعالیتها میتوان به برگزاری کنفرانسها، همایشهای علمی، و مسابقات مختلف فرهنگی و پژوهشی در حوزهی معارف نهجالبلاغه اشاره کرد.
در زمینهی آموزش، مسابقات مقالهنویسی، جلسات حفظ و مباحثه، و کارگاههای آموزشی نیز برگزار شده که با استقبال چشمگیری روبهرو بوده است. تاکنون حدود چهل اثر علمی و پژوهشی در حوزهی نهجالبلاغه به همت اساتید و پژوهشگران این مرکز منتشر شده است.
در خصوص برنامههای آینده نیز، توفیق الهی را شرط اصلی میدانیم. در نظر داریم به یاری خداوند، یک مجلهی تخصصی در حوزهی نهجالبلاغه منتشر کنیم تا زمینهی نشر اندیشههای امیرالمؤمنین علیهالسلام بیش از پیش فراهم شود. همچنین تلاش میکنیم تا نهجالبلاغه را به عنوان بخشی از سرفصلهای آموزشی در حوزههای علمیه وارد کنیم. در این زمینه، گفتوگوهایی با علما و مسئولان حوزهها آغاز شده و امیدواریم با دعای خیر مؤمنان، در این مسیر موفق شویم.
با توجه به چالشهای فکری، فرهنگی و هویتی نسل جوان در دنیای امروز، به نظر شما نهجالبلاغه چگونه میتواند راهکارهایی عملی و الهامبخش برای مواجهه با این بحرانها و بازسازی هویت ایمانی و انسانی جوانان ارائه دهد؟
حجتالاسلام مقبول حسین علوی: بیتردید، جوان امروز با مجموعهای از چالشهای فکری، اخلاقی و فرهنگی مواجه است. در چنین شرایطی، قرآن کریم بزرگترین منبع هدایت و راهگشای بشر است. اما اگر بخواهیم تجلی عینی و عملی آموزههای قرآن را در زندگی یک انسان ببینیم، بیتردید باید به سیرهی امیرالمؤمنین علی علیهالسلام بنگریم؛ زیرا آن حضرت، قرآن مجسم و مفسر زندهی وحی الهی است.
نهجالبلاغه، در حقیقت، آیینهی زندگی و اندیشهی علوی است. هر صفحهی آن نمونهای از عمل به قرآن و پاسخی روشن به نیازهای فکری و اجتماعی انسان معاصر به شمار میآید. امیرالمؤمنین علیهالسلام نه تنها در گفتار، بلکه در کردار نیز عدالت، معنویت، زهد، علم و آزادگی را معنا کرد.
برای نمونه، قرآن کریم اصل عدالت را بهصورت کلی بیان کرده است، اما امیرالمؤمنین علیهالسلام در عمل، الگوی عینی عدالت اجتماعی و اخلاقی را به نمایش گذاشتند. همین سیرهی عملی است که میتواند جوان امروز را از سردرگمی نجات دهد و راه صحیح زیست مؤمنانه، خردمندانه و عزتمندانه را پیش پای او بگذارد.
در جریان سفر اخیر خود به شهرهای مختلف پاکستان، با اقشار گوناگون مردم دیدار و گفتوگو داشتهاید. میزان آشنایی، علاقه و انس مردم با نهجالبلاغه را چگونه ارزیابی میکنید و در این زمینه چه ظرفیتها و نیازهایی را مشاهده نمودید؟
حجتالاسلام مقبول حسین علوی: در هر نقطهای از پاکستان که برنامهای در زمینهی نهجالبلاغه برگزار کردیم، شاهد استقبال گرم و علاقهی عمیق مردم بودیم. این تجربه نهتنها در شهرهای بزرگ، بلکه در مناطق دورافتاده نیز یکسان بوده است. هر جا پیام امیرالمؤمنین علیهالسلام از رهگذر نهجالبلاغه به گوش مردم رسید، ما جلوهای از عشق، ایمان و اشتیاق در چهرهی آنان دیدیم و هیچگاه احساس ناامیدی یا بیتوجهی از سوی مخاطبان نداشتیم.
در بسیاری از شهرها، زمانی که کنفرانسهای نهجالبلاغه برگزار شد، مردم با اشتیاق خواستار ادامهی این سلسله همایشها شدند و حتی بهصورت داوطلبانه در تأمین هزینهها و حمایت مالی از این برنامهها مشارکت کردند. در مناطقی که دروس منظم نهجالبلاغه آغاز گردید، جوانان، طلاب و حتی افراد عادی جامعه با شور و علاقه در جلسات حضور یافتند و خواستار استمرار آن شدند. همچنین در زمینهی انتشار کتابها و آثار آموزشی مرتبط با نهجالبلاغه نیز همکاری و استقبال بسیار خوبی مشاهده شد.
امروز نیز از شهرها و مناطق مختلف پاکستان درخواستهایی دریافت میکنیم تا در آنجا دروس و کنفرانسهای نهجالبلاغه برگزار شود. این استقبال نشان میدهد که جامعهی ما تشنهی معارف علوی است و هر جا کلام نورانی امیرالمؤمنین علیهالسلام به مردم عرضه میشود، دلها بهسرعت جذب آن میگردد.
در واقع، همانگونه که امام رضا علیهالسلام فرمودهاند، «کلام امیرالمؤمنین علیهالسلام دارای چنان جاذبه و تأثیری است که دلهای مردم را مجذوب میسازد.» تجربهی ما نیز گواه همین حقیقت است. امروز، به برکت تلاشهای مرکز افکار اسلامی، انس و آشنایی مردم با نهجالبلاغه در پاکستان به شکل چشمگیری افزایش یافته است و این، نشانهای امیدبخش برای گسترش فرهنگ علوی در جامعهی اسلامی به شمار میآید.
در پایان، چه پیامی برای خطبا، اساتید، مدیران حوزههای علمیه و مراکز علمی دارید تا بتوانند از نهجالبلاغه بهعنوان منبعی بنیادین و اثرگذار در عرصهی آموزش، تبلیغ و تربیت دینی بهرهبرداری کنند؟
حجتالاسلام مقبول حسین علوی: برای اهل منبر، ما کتابی تألیف کردهایم با عنوان «نهجالبلاغه و معرفت امیرالمؤمنین علیهالسلام» که شامل بیستودو موضوع کاربردی است و بهگمان من، یکی از بهترین منابع برای خطبا و مبلغین محسوب میشود. این کتاب به گونهای تنظیم شده است که سخنرانان میتوانند در هر موضوع، از بیانات امیرالمؤمنین علیهالسلام بهرهبرداری مستقیم در سخنرانیها و منابر خود داشته باشند.
در این زمینه، یادآوری شرح ارزشمند علامه جواد مغنیه بر نهجالبلاغه با عنوان «فی ظلال نهجالبلاغه» نیز ضروری است. ایشان در این اثر، در بخشهایی که برای خطبا و منبریها مفید بوده، عنوان ویژهای با نام «منبر» آوردهاند و نکات کاربردی را برای استفادهی خطیبان گردآورده است. ما در نظر داریم با توفیق الهی، این اثر گرانسنگ را نیز به زبان اردو ترجمه کنیم تا در دسترس اهل منبر در کشورهای شبهقاره قرار گیرد؛ چراکه یقین داریم این ترجمه برای جامعهی خطبا و اهل تبلیغ بسیار سودمند خواهد بود.
در مورد حوزههای علمیه باید گفت که یکی از آرزوهای ما و بسیاری از علما این است که نهجالبلاغه بهصورت رسمی در برنامهی درسی حوزهها گنجانده شود. برخی از علمای اهلسنت نیز در دیدارها گفتهاند: «کاش نهجالبلاغه در نظام آموزشی دینی ما نیز گنجانده میشد.» در برخی کشورهای اسلامی، مانند تونس، این آرزو محقق شده و نهجالبلاغه در مدارس دینی به عنوان واحد درسی تدریس میشود.
نهجالبلاغه دارای ابعاد متنوعی است؛ از جمله جنبههای ادبی، اخلاقی، عرفانی، فلسفی و اجتماعی. حتی در علم معانی و بیان نیز میتواند به عنوان یکی از بهترین متون آموزشی مورد استفاده قرار گیرد، چراکه نثر آن سرشار از بلاغت و عمق معنوی است.
در خصوص مراکز علمی و فرهنگی نیز توصیهی ما این است که جایگاه علمی و نقش تأثیرگذار این نهادها را جدی بگیرند. لازم است علمای فرهیخته و پژوهشگران فعال، با توجه به نیازهای فکری و فرهنگی جامعه، از نهجالبلاغه پیامهایی استخراج و متناسب با اقشار مختلف جامعه ارائه کنند؛ برای مثال، گزیدههایی از کلام امیرالمؤمنین علیهالسلام برای جوانان، بانوان و کودکان آماده شود تا هر گروه بتواند به اندازهی درک و نیاز خود از این دریای معرفت بهرهمند گردد.
بدین ترتیب، اگر نهجالبلاغه به عنوان یک منبع زندهی آموزشی و تربیتی در منابر، حوزهها و مراکز علمی جایگاه واقعی خود را بیابد، بیتردید جامعهی ما به سمت خردورزی، عدالت، اخلاق و ایمان علوی حرکت خواهد کرد و معارف نورانی امیرالمؤمنین علیهالسلام در زندگی نسلها جاری و ماندگار خواهد شد.
نظر شما