خبرگزاری شبستان_هرمزگان، مصیب رجایی؛ روانشناس و دکتری مشاوره هرمزگانی خاطرهای ماندگار از سخنرانی مختصر در هفته سلامت روان را بازگو کرد که تنها با یک جمله، "پذیرش واقعیت"، زندگی دختری را دگرگون ساخت و استرس او از خانه قدیمی را به حسرت دوستانش تبدیل کرد.
او روانشناسی را در زندگی شخصی برای شناسایی استعدادهای چندگانه و سازگاری با چالشها مؤثر دانست و ۱۵ مسئولیت اجرایی همزمان را نمونهای از این رویکرد برشمرد.
دکتر رضا برومند، روانشناس برجسته و مشاور خانواده با بیش از سه دهه تجربه در حوزههای تربیتی، بالینی و مشاوره در گفتگویی اختصاصی با شبستان به تشریح مسیر حرفهای، تجربیات تأثیرگذار، چالشهای خانوادههای هرمزگانی و نقش روانشناسی در انسجام اجتماعی پرداخت. آنچه در ادامه میخوانید، متن کامل این مصاحبه است:
شبستان: لطفاً از انگیزه اولیه ورودتان به رشته روانشناسی بفرمایید. چه عواملی شما را به این حوزه سوق داد؟
دکتر برومند: انگیزه اصلی من پس از اخذ دیپلم و در دوران دفاع مقدس شکل گرفت. در آن زمان، مسئولیت آموزش سربازان را بر عهده داشتم و متوجه شدم روشهای سنتی آموزش نظامی، با میل و اعتقاد قلبی سربازان همخوانی ندارد. از علاقهام به روانشناسی که در دبیرستان شکل گرفته بود، به ویژه نظریههای یادگیری، استفاده کردم و تنبیه را حذف نمودم. نتیجه، ارتقای چشمگیر نظم و انضباط بود تا جایی که مسئولیت کل بخش آموزشی پادگان به من سپرده شد.
پس از جنگ، در تربیت معلم پذیرفته شدم و دو سال در حوزه روانشناسی تربیتی تحصیل کردم. سپس به عنوان مربی پرورشی فعالیت کردم و مشاهده کردم بسیاری از مشکلات دانشآموزان (اضطراب، قلدری، ویژگیهای شخصیتی) فراتر از حوزه تربیتی است و نیاز به بررسی بالینی دارد. این امر مرا به شرکت در کنکور کارشناسی روانشناسی بالینی دانشگاه اصفهان سوق داد و در سال ۱۳۷۳-۱۳۷۴ با رتبه ۴۸ پذیرفته شدم. همزمان در مدارس اصفهان مشاوره میدادم و پایاننامهام را در حوزه تفسیر نقاشی کودکان به انجام رساندم.
شبستان: مسیر تحصیلات تکمیلی شما چگونه ادامه یافت؟
دکتر برومند: پس از بازگشت به هرمزگان و فعالیت به عنوان مشاور مدرسه و دبیر روانشناسی، احساس کردم برای تسلط بر جنبههای انگیزشی یادگیری، نیاز به تحصیلات بیشتر دارم. در کنکور کارشناسی ارشد پذیرفته شدم و از بهمن ۱۳۷۶ تا بهمن ۱۳۷۸ در دانشگاه شیراز تحصیل کردم. پایاننامهام مدلی جامع بود که ابعاد انگیزشی، مهارتهای شناختی-فراشناختی و مدیریت منابع یادگیری را پوشش میداد، مدلی شناختهشده در جهان که اثربخشی بالایی دارد.
سپس به وزارت علوم منتقل شدم و برای دکتری روانشناسی تربیتی در دانشگاه مالایای مالزی (رتبه اول مالزی و حدود ۱۳۰ جهان) پذیرفته شدم و در سال ۱۳۹۱ فارغالتحصیل شدم.
همزمان، با مشاهده مشکلات زناشویی مراجعان، دکتری مشاوره خانواده را از مهر ۱۳۹۱ در دانشگاه هرمزگان آغاز کردم و پس از ۵ سال به پایان رساندم.
پایاننامهام بر دو مدل واقعیتدرمانی و مدل جان تمرکز داشت که بر افزایش صمیمیت و حذف رفتارهای کنترلگر و مخرب تأکید دارد.
شبستان: تجربه شخصی شما در ورود به روانشناسی چه بوده است؟
دکتر برومند: ورود من به روانشناسی، ناشی از مشاهده مشکلات دیگران بود نه تجربه شخصی بحران. در دورانی که اعتیاد و رفتارهای مخرب در جامعه شدت گرفته بود، تفاوتهای فردی در مدارس و جامعه مرا به شناخت علل، دردها و راهحلها ترغیب کرد. این مسیر، بیش از هر چیز، بر پایه کار با دیگران و کمک به جامعه شکل گرفت.
شبستان: یکی از خاطرات تأثیرگذار شما در این مسیر چیست؟
دکتر برومند: خاطرات بسیاری دارم، اما یکی بسیار ماندگار است. در هفته سلامت روان، برای سخنرانی به مدرسهای دخترانه در بندرعباس دعوت شدم. میکروفون خراب بود و زوزه میکشید. ناچار در دو دقیقه گفتم: اولین ویژگی سلامت روان، پذیرش واقعیت است، واقعیت خود، اطرافیان، جامعه و جهان. سپس خداحافظی کردم.
دو سال بعد، دختری نزد من آمد و گفت: دو سال دنبال شما بودم. من واقعیت زندگیام، خانه قدیمی ویلایی با سقف چوبی و حیاط، را نپذیرفته بودم و از ترس قضاوت همکلاسیها، استرس شدید داشتم.» پس از سخنرانی، واقعیت را پذیرفت، دوستانش را دعوت کرد و آنها با دیدن حیاط و درخت بزرگ، حسرت خوردند و گفتند: «کاش ما هم چنین خانهای داشتیم!» ترس او به فرصتی برای شادی و دوستی تبدیل شد. این خاطره، قدرت یک جمله ساده در تغییر زندگی را نشان داد.
شبستان: آیا خودتان از روانشناسی برای زندگی شخصی بهره بردهاید؟
دکتر برومند: قطعاً. روانشناسی در دو حوزه به من کمک کرد: "شناسایی استعدادها": انسان میتواند چندین استعداد همزمان داشته باشد. من استعدادهای مدیریتی، آموزشی، تحلیلی و هنری (گوش دادن و بازخورد) را شناسایی و برنامهریزی کردم. "سازگاری و انتخاب درست": در موقعیتهای دشوار، به درون خود پی بردم و تخممرغهایم را در سبدهای مختلف گذاشتم.
همزمان آموزش، پژوهش، مشاوره و ۱۵ مسئولیت اجرایی در ۸ دستگاه را مدیریت کردم. این رویکرد، نگرانی از دست دادن را کاهش داد.
شبستان: رایجترین چالش خانوادهها در استان هرمزگان چیست؟
دکتر برومند: مهمترین چالش، شکاف نسلی است. فرزندان ادامه یا نسخه پیشرفته والدین نیستند؛ فاصله عمیقی ایجاد شده و از تجارب ارزشمند والدین استفاده نمیشود.
مفهوم دنیای مطلوب نیز تشدیدکننده است: دنیای مطلوب شامل افرادی که دوست داریم با آنها باشیم، چیزهایی که میخواهیم داشته باشیم، رویدادهایی که میخواهیم تجربه کنیم و باورها، ارزشهاست. در گذشته دنیای مطلوب والدین و فرزندان همپوشانی داشت، اما امروز به تعداد افراد، دنیای مطلوب متفاوت وجود دارد. در هرمزگان این شکاف بیشتر است و انسجام گروههای اجتماعی و سیاسی را نیز تحت تأثیر قرار داده.
مثال: آلبوم خانوادگی سابقاً واحد بود، اما امروز هر فرد آلبوم شخصی در گوشی دارد و مرتب افراد را حذف و اضافه میکند. اگر این شکاف ترمیم نشود، چالشهای جدی در آینده پدیدار خواهد شد.
شبستان: در خصوص زوجدرمانی با حضور همسران افراد معتاد یا خودشیفته توضیح دهید.
دکتر برومند: زوجدرمانی ایدهآل، حضور هر دو نفر است تا سازگاری ایجاد شود. اما اغلب یکی (معمولاً مرد) مراجعه نمیکند و زن تنها میآید. این خلأ، مفهوم درمان را تضعیف میکند.
مدلی طراحی کردم تحت عنوان زوجدرمانی با همسران افراد خودشیفته یا معتاد که به فرد تنها کمک میکند: تغییر خود را آغاز کند.
الگوهای منفی ارتباطی را اصلاح نماید. مأموریت تغییر رابطه را بر عهده گیرد.
این مدل حتی برای افراد عادی مفید است و هر سال برگزار میشود.
شبستان: کتاب شما در حوزه زوجدرمانی با رویکرد اسلامی چه ویژگیهایی دارد؟
دکتر برومند: کتاب «زوجدرمانی با رویکرد روانشناسی اسلامی مثبتگرا» با همکاری تیمی تالیف شد و اصول قرآن، احادیث و سبک زندگی پیامبر(ص) و ائمه(ع) را برای افزایش صمیمیت به کار گرفت.
سه ستون رابطه زوجین شامل جذابیت (ظاهری، شخصیتی، اجتماعی) در آغاز رابطه، صمیمیت به عنوان قلب رابطه (مودت و رحمت قرآنی)، تعهد به عنوان دست و پای رابطه (تغییرات اساسی برای ماندگاری).
خداوند هدف ازدواج را آرامش میداند که با پاسخگویی به نیازهای متقابل، ابراز مودت و حفظ رحمت حاصل میشود. حتی اگر یکی مودت را ابراز نکند، دیگری با رحمت میتواند رابطه را حفظ کند.
شبستان: چه کسانی به روانشناسی، مشاوره و رواندرمانی نیاز دارند؟
دکتر برومند: راهنمایی: برای کسب اطلاعات معتبر در تصمیمگیری (حقوقی، تحصیلی و...)، مشاوره: برای خودشناسی و حل مشکلات با شناخت استعدادها و محدودیتها، رواندرمانی: برای تغییر شخصیت یا رفع اختلالات.
اما روانشناسی فقط برای مشکلداران نیست؛ افراد موفق نیز برای رشد بیشتر، تربیت بهتر فرزندان یا موفقیت در کنکور مراجعه میکنند. همه اقشار، از پزشک تا معلم، مخاطب روانشناسی هستند.
شبستان: دورههای آموزشی شما برای عموم چیست؟
دکتر برومند: معجزه زنان قدرتمند: ۵ قدرت زنان در روابط خانوادگی، دوستانه و حرفهای، شخصیتسازی منظم: عمل به قولهای شخصی، کسبوکار در روانشناسی: راهاندازی موفق مرکز مشاوره، دوره زنان قدرتمند (۸ جلسه ۳ ساعته، مجموع ۲۴ ساعت). شروع: ۲۲ آبان ۱۴۰۴ آنلاین (صبح) و حضوری (بندرعباس).
شبستان: ویژگیهای سلامت روان جامعه چیست؟
دکتر برومند: پذیرش واقعیت (خود، جامعه، جهان)، هماهنگی با فرهنگ و انتظارات جامعه، شناسایی استعدادها و تبدیل به دستاورد و رابطه اجتماعی و عاطفی مؤثر.
شبستان: فرهنگ مراجعه به روانشناس در هرمزگان چگونه است؟
دکتر برومند: ۸۰ درصد مراجعان حضوری ما غیربومی(ساکن بندرعباس از استانهای دیگر) یا به صورت تلفنی و مجازی از شهرهای بزرگ(تهران، اصفهان، شیراز، مشهد) و حتی خارج کشور هستند. فرهنگ مراجعه در هرمزگان نسبت به سایر استانها پایینتر است.
شبستان: نقش روانشناسان در انسجام اجتماعی چیست؟
دکتر برومند: روانشناسی بر فرد تمرکز دارد و جامعهشناسی بر گروه. اما روانشناسان با کمک به پذیرش واقعیت و سازگاری فردی، زمینه انسجام اجتماعی را فراهم میکنند. سرمایه اجتماعی نیازمند افراد سازگار و مسئولیتپذیر است.
شبستان: آینده روانشناسی را چگونه میبینید؟
دکتر برومند: از سال ۱۳۹۱ مرکز مشاوره جنوب به عنوان یکی از اولین مراکز مشاوره را در بندرعباس راهاندازی کردم. روانشناسی دیگر فقط علم رفتار و فرایندهای ذهنی نیست، بلکه جذاب، مهم، تعیین کننده و امید بخش است. اما روانشناسی زرد، افراد بدون مجوز، مشاورههای تلفنی نادرست با سیمکارت اعتباری و پیامدهای سنگین از چالش های جدی این حوزه است و از این رو نیاز به نظارت جدی و تعهد حرفهای داریم.
برومند حدفاصل سالهای 77 تا 94 بیش از 14 مسؤولیت اجرایی و علمی را در استان تجربه کرده و مهرماه سال 97 به مدیرکلی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان هرمزگان منصوب شد و تا در اسفند 99 در این پست خدمت کرد. او همچنین مدیرکلی دفتر آموزش و پژوهش استانداری، معاونت جهاد دانشگاهی، معاون باشگاه آلومینیوم المهدی هرمزگان و مدیرکلی امور اداری دانشگاه هرمزگان را نیز در کارنامه دارد.
نظر شما