«رضا مهدوی»، نوازنده، پژوهشگر، مدرس دانشگاه و برنامهساز رادیو و تلویزیون، در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان با اشاره به شاخصههای موسیقی انقلاب اسلامی گفت: پس از پیروزی انقلاب، موسیقی کشور دچار تحولی جدی شد. آن بخش از موسیقی که در چارچوب سلامت و هویت ایرانی قرار داشت، حفظ شد، اما به دلیل شرایط خاص دوران انقلاب و آغاز جنگ تحمیلی، جریان موسیقی در خدمت ساخت سرودهای انقلابی قرار گرفت.
این مدرس دانشگاه افزود: در آن سالها هزاران اثر و تصنیف تولید شد که در قالب سرود شناخته میشدند. حتی گروههایی چون «چاووش» با حضور آهنگسازانی نظیر «محمدرضا لطفی»، «پرویز مشکاتیان» و «حسین علیزاده» و خوانندگانی چون «محمدرضا شجریان» و «شهرام ناظری» در همین مسیر فعالیت میکردند. بدین ترتیب، مضامین و محتوای موسیقی دچار تحول شد و گونهای از موسیقی با عنوان «موسیقی انقلاب» شکل گرفت که تا پایان دهه ۶۰ ادامه یافت و آثار ماندگاری چون «اندک اندک جمع مستان میرسد»، «با من صنما»، «آتشی در نیستان» و «نوا مرکبخوانی» در همین دوره خلق شدند.
این پژوهشگر موسیقی با اشاره به روند تغییرات موسیقی پس از انقلاب اظهار کرد: در دهه ۶۰ موسیقی پاپ به شکل امروزی وجود نداشت، اما از دهه ۷۰ به بعد، گونهای از موسیقی پاپ شکل گرفت که متأسفانه از نظر محتوا و ساختار قابل دفاع نیست.
مهدوی در ادامه با انتقاد از سیاستهای فرهنگی پس از جنگ تحمیلی تصریح کرد: متأسفانه مدیران فرهنگی پس از جنگ، موسیقی دهه ۶۰ را کنار گذاشتند و با این تصمیم، سرود را از مدارس حذف کردند. امروز آنچه با عنوان سرود در مدارس یا رسانهها شنیده میشود، بیشتر موسیقیهای سطحی و پاپ است که هیچ شباهتی به سرودهای انقلابی و آموزشی گذشته ندارد.
وی افزود: در دهه ۶۰ بزرگان موسیقی چون «جلال ذوالفنون» و «پرویز مشکاتیان» شاهکارهایی خلق کردند، اما بعدها از سوی مدیران فرهنگی مورد بیمهری قرار گرفتند. حتی مجوز اجرای کنسرت برای این آثار به سختی صادر میشد و رفتهرفته صدای این بزرگان از رسانه ملی حذف شد. در مقابل، نسل جدیدی وارد عرصه موسیقی شد که نه تجربه داشت و نه دانش کافی.
این مدرس دانشگاه تأکید کرد: سیاست اشتباه مدیران فرهنگی در الگوسازی از خوانندگان خارجی باعث شد موسیقی کشور از مسیر اصیل خود دور شود. امروز شاهد ظهور چهرههایی هستیم که با آثار سطحی و بعضاً هنجارشکن، ذائقه جوانان را تغییر دادهاند و در فضای مجازی به سرعت فراگیر میشوند. متأسفانه جوانان به جای موسیقی فاخر ایرانی، به موسیقی کرهای و بیهویت روی آوردهاند و نهادهای فرهنگی نیز در این زمینه عملکرد قابل قبولی ندارند.
مهدوی با اشاره به مظلومیت فرهنگ در کشور گفت: سالها پیش مقام معظم رهبری از تعبیر «مظلومیت فرهنگی» استفاده کردند. اگر مدیران فرهنگی کشور فرمایشات ایشان را سرلوحه قرار دهند، میتوان به احیای موسیقی ملی و اصیل امیدوار بود. متأسفانه برخی مناسبت ها و کنسرت های لاکچری ونامفید که فقط به صرف تفریح بیشتر جنبه درآمدزایی دارند و موسیقی جدی و اندیشمندانه در آنها جایگاهی ندارد.
این برنامه ساز رادیو و تلویزیون در بخش دیگری از سخنان خود خواستار بازنگری در سیاستهای موسیقایی کشور شد و گفت: همانگونه که در برنامه ای مانند «۲۰:۳۰ » شبکه دوم سیما درباره پاسداشت زبان فارسی تذکر داده میشود، باید نسبت به صیانت از موسیقی ملی نیز حساس بود. امروز فرهنگستان زبان و ادب فارسی بودجه مشخصی دارد، اما فرهنگستان هنر از کمبود منابع رنج میبرد. در حالی که یکی از رسالتهای اصلی آن پاسداری از میراث موسیقی و هنر ایرانی است.
این نوازنده و پژوهشگر با انتقاد از عملکرد کمیسیون فرهنگی مجلس عنوان کرد: متأسفانه ترکیب کمیسیون فرهنگی بهگونهای است که افرادی که در آن حضور دارند و بسیاری از اعضا نه اهل سینما هستند، نه اهل تئاتر و نه حتی با موسیقی آشنایی دارند. این وضعیت موجب شده تصمیمات فرهنگی بدون شناخت و تخصص اتخاذ شود.
مهدوی با اشاره به لزوم احیای سرودهای انقلابی و حماسی خاطرنشان کرد: امروز جشنوارههای متعددی در حوزه سرود برگزار میشود، اما اغلب بدون نظارت تخصصی و علمی است. در حالی که سرود، ریشه در کار گروهی دارد و بخشی جداییناپذیر از موسیقی ملی ماست. به عنوان نمونه می توان به جشنواره و عملکرد سرودخوانی در بسیج هنرمندان اشاره کرد که در نوع خود به «سرود بماهو سرود» می پردازدو از مسیر خارج نشده است حتی بوعلی سینا نیز موسیقی را شاخهای از ریاضیات میدانست که نیاز به دقت و ظرافت دارد.
وی تصریح کرد: لازم است در دانشگاهها رشته تخصصی «سرود» ایجاد شود تا هنرمندان جوان با مبانی علمی آن آشنا شوند. در گذشته گروههای کر حرفهای در تالار وحدت فعالیت داشتند، اما امروز حتی ارکسترهای نظامی نیز از کوک خارج شدهاند. این نشاندهنده ضعف آموزش و بیتوجهی به استانداردهای هنری است.
مهدوی تأکید کرد: موسیقی نباید صرفاً از منظر اقتصادی یا سرگرمی دیده شود. باید از کیان موسیقی ملی شامل موسیقی بزم، حماسی، کودک، آیینی، نواحی، نمایشی، فیلم و اپرای ایرانی دفاع کرد. در حالی که امروز تنها به موسیقی پاپ سطحی توجه میشود و سایر گونههای موسیقایی به حاشیه رفتهاند.
وی در بخش پایانی گفتوگو با اشاره به آینده موسیقی ایران گفت: من نسبت به آینده موسیقی خوشبین هستم. موسیقی اصیل ایرانی همچون سنگی در بستر رودخانه است که آبها از کنارش میگذرند اما خود باقی میماند. اگر مدیران فرهنگی در جایگاه درست قرار گیرند و با نگاه تخصصی عمل کنند، میتوان امیدوار بود که موسیقی ملی ما دوباره جایگاه واقعی خود را بازیابد.
نظر شما