خبرگزاری شبستان- مازندران؛ برخی روشنفکران با برداشت سطحی از بعضی آموزه های دینی، قائل به ارتباط آزاد «دختر و پسر یا زن و مرد» هستند و معتقدند انسان بر اساس اصل «الأنسان حریصٌ علی ما منع»، وقتی در موردی با منع و محدودیت مواجه میشود، نسبت به آن حریصتر و کنجکاوتر می شود. از اینرو، بهتر است که نحوه ارتباط دو جنس مخالف و موافق، یکسان باشد. در مقابل دین مبین اسلام مبرا از افراط و تفریط است و دستور به اعتدال داده شده است و اسلام با ارتباط مخالفت ندارد اما بایستی در چهارچوب دین باشد. از این رو با توجه به رسالت خطیر اطلاع رسانی به منظور تنویر افکار عمومی از پیامدهای روابط آزاد که متوجه زن و مرد می شود، باحجت الاسلام و المسلمین مرتضی احمدی- دبیر ستاد امربه معروف و نهی از منکر مازندران به گفتگو نشستیم که مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانیم.
* درباره شیوه ارتباط دو جنس مخالف، دیدگاههای متفاوتی وجود دارد. یکی از معروفترین دیدگاهها، «ارتباط آزاد» است که در دهه های گذشته به شدت مورد توجه قرار گرفته بود و در چند ماه اخیر این دیدگاه به شدت در حال پیاده سازی است در پی عادی انگاری در حوزه این دیدگاه چه آسیب هایی جامعه و فرد را تهدید می کند.
در پاسخ باید گفت که عادیانگاری ارتباط آزاد بین دو جنس مخالف، یعنی از بین رفتن مرزهای شرعی، اخلاقی و فرهنگی در تعامل دختر و پسر یا زن و مرد، آسیبهای عمیق و چندلایهای را هم به فرد و هم به جامعه وارد میکند. این آسیبها را میتوان در چند محور توضیح داد:
۱. آسیبهای فردی:
۱. تضعیف هویت اخلاقی و دینی
وقتی ارتباط آزاد بهصورت عادی پذیرفته شود، ارزشهای دینی و اخلاقی که بر عفت، حیا و تقوا استوارند، به تدریج بیاهمیت جلوه میکنند. در نتیجه، جوان نسبت به مرزهای حلال و حرام بیتفاوت میشود.
۲. افزایش آسیبهای روحی و روانی
ارتباطهای سطحی و ناپایدار معمولاً با هیجان آغاز و با دلخوری یا احساس پوچی پایان مییابد. این امر منجر به افسردگی، بیاعتمادی و سردرگمی عاطفی میشود.
۳. کاهش تمرکز بر رشد علمی و شغلی
درگیر شدن ذهنی و احساسی در روابط متعدد، تمرکز فرد را از هدفهای اصلی زندگی مثل تحصیل، کار، و رشد معنوی منحرف میکند.
۴. ناامنی عاطفی و بیثباتی در آیندهی خانوادگی
تجربه روابط متعدد پیش از ازدواج باعث میشود فرد در زندگی زناشویی دچار تردید، مقایسه، و بیاعتمادی شود.
۲. آسیبهای اجتماعی:
۱. تضعیف نهاد خانواده
وقتی ارتباط آزاد عادی شود، ازدواج بهعنوان چارچوب مشروع و پایدار رابطه زن و مرد کماهمیت میشود. در نتیجه، سن ازدواج بالا میرود و خانوادههای کمتر و شکنندهتری شکل میگیرند.
۲. افزایش خیانت و فروپاشی اخلاقی
جامعهای که مرزها در آن کمرنگ شود، دچار بیاعتمادی در روابط خانوادگی و اجتماعی میشود. این مسئله در درازمدت موجب بحران اعتماد و فروپاشی سرمایه اجتماعی خواهد شد.
۳. افزایش آمار انحرافات اخلاقی و جرائم اجتماعی
عادیسازی روابط آزاد زمینهساز افزایش فساد اخلاقی، آزارهای جنسی، سوءاستفاده از زنان و حتی بروز جرائم مرتبط با غیرت و ناموس میشود.
۴. کاهش غیرت اجتماعی و دینی
وقتی بیقیدی در ارتباطات پذیرفته شود، جامعه نسبت به منکرات بیتفاوت میشود و فریضهی امر به معروف و نهی از منکر تضعیف میگردد.
عادیسازی ارتباط آزاد در ظاهر ممکن است نشانهی «پیشرفت» یا «آزادی» تلقی شود، اما در حقیقت، به از بین رفتن امنیت روانی، اخلاقی و اجتماعی منجر میشود.
اسلام با محدود کردن نوع ارتباط، نه برای محدود کردن آزادی انسان، بلکه برای صیانت از کرامت انسانی و سلامت جامعه چنین چارچوبهایی را تعیین کرده است.
* بیشترین آسیبهای ارتباط آزاد متوجه زنان است چقدر با این نظر کارشناسان موافقید لطفا دلایل خود را بفرمایید.
بله، تا حد زیادی این دیدگاه کارشناسان درست است، هرچند مردان نیز از آسیبهای این نوع روابط مصون نیستند. دلایل این موافقت را میتوان در چند محور توضیح داد:
۱. ویژگیهای عاطفی و روانی زنان
زنان از نظر عاطفی و احساسی عمیقتر و وابستهتر از مرداناند. در ارتباطهای آزاد، این ویژگی باعث میشود بیش از مردان آسیب روحی، شکست عاطفی و احساس ناامنی را تجربه کنند. بسیاری از دختران پس از پایان یک رابطه دچار احساس بیارزشی و اضطراب میشوند.
۲. آسیب به جایگاه اجتماعی و حیثیتی
در فرهنگ عمومی—even در جوامع غربی—رفتارهای خارج از چارچوب شرعی بیشتر علیه زن قضاوت میشود تا مرد. این امر سبب خدشهدار شدن حیثیت و اعتماد عمومی به زن در محیط اجتماعی، تحصیلی یا خانوادگی میشود.
۳. آسیبهای جسمی و امنیتی
در بسیاری از روابط آزاد، احتمال سوءاستفاده، آزار، تهدید یا حتی بارداری ناخواسته وجود دارد. قربانیان این وضعیت غالباً زنان هستند، زیرا جامعه بار سنگین پیامد را بر دوش آنان میگذارد.
۴. بیثباتی در ازدواج و آینده
تجربه روابط آزاد پیش از ازدواج، باعث میشود بسیاری از مردان در آینده به همسر خود اعتماد کامل نکنند یا دچار مقایسه و بدبینی شوند، که باز هم زیان اصلی متوجه زنان میشود.
* در آموزه های دینی ارتباط آزاد، نهی شده است. تاجایی که پیامبر اکرم (ص) در ورودی و خروجی مردان به مسجدالنبی را از زنان جدا ساختند و با تعیین در دیگر، فرمودند: «لو ترکنا هذا الباب للنساء» بهتر است این در را برای زنان قرار دهیم. همچنین برای جلوگیری از اختلاط زنان و مردان، دستور دادند مردان از وسط کوچه و زنان از کنار، رفت وآمد کنند. به نظر شما در جامعه امروزی با وجود شبهه افکنی رسانه های معاند و شبکه های اجتماعی چطور می شود این سبک زندگی مورد تاکید رسول خدا(ص) در جامعه پیاده سازی شود.
بیتردید پیامبر اکرم حضرت محمد مصطفی(ص) با اقداماتی همچون تفکیک مسیر زنان و مردان، میخواستند حریمها و امنیت اخلاقی جامعه را حفظ کنند، نه اینکه تبعیض ایجاد کنند.
اما در جامعه امروز، با فضای رسانهای و مجازی پیچیده، اجرای این سبک زندگی نیاز به درایت، آموزش و نهادسازی فرهنگی دارد. راهکارها را میتوان چنین دستهبندی کرد:
۱. بازتعریف «حیا و حریم» در قالبهای جدید
باید با زبان روز و شیوههای جذاب، مفهوم «حیا» و «وقار» را برای نسل جوان بازآفرینی کرد؛ نه به عنوان محدودیت، بلکه به عنوان نشانهی عزت و احترام به خود.
تولید فیلم، پویانمایی، محتواهای شبکههای اجتماعی و گفتوگوهای علمی در این زمینه مؤثر است.
۲. الگوسازی از زنان و مردان مؤمن و موفق
نمایش چهرههای فرهنگی، علمی و اجتماعی که درعین پایبندی به ارزشها، در عرصههای مختلف موفقاند، بهترین پاسخ به شبههی «عقبماندگی مذهبی» است.
۳. تفکیک سازنده و محترمانه در محیطها
در مدارس، دانشگاهها، و ادارات میتوان بدون تحقیر یا افراط، محیطهایی آرام و منظم با رعایت مرزهای شرعی فراهم کرد؛ مثلاً طراحی فضاهای آموزشی و کاری با حفظ حریمها و تعامل مؤدبانه.
۴. سواد رسانهای و پاسخ به شبهات
رسانههای معاند با القای آزادی ظاهری، در پی از بین بردن پایههای خانوادهاند. تقویت سواد رسانهای و آموزش تحلیل انتقادی محتوا به جوانان، جلوی اثرگذاری این جریان را میگیرد.
۵. حمایت اجتماعی از ازدواج آسان و مشروع
هرچه مسیر ازدواج دشوارتر شود، روابط آزاد بیشتر میشود. سیاستگذاری درست برای تسهیل ازدواج و حمایت از خانواده، زمینهساز بازگشت به سبک زندگی نبوی است.
در نگاه اسلامی، آزادی حقیقی در گرو حفظ کرامت و امنیت انسان است، نه در حذف مرزها.
پیامبر اکرم حضرت محمد مصطفی(ص) با تعیین حدود میان زن و مرد، بنیان جامعهای سالم و آرام را گذاشتند. اگر این منطق با بیان علمی، رسانهای و تربیتی روز بازتولید شود، میتوان در دنیای امروز نیز همان سبک زندگی پاک و انسانی را احیا کرد.
* در قرآن کریم و روایات رسیده از اهلبیت علیهم السلام، دوستی دختر و پسر، ممنوع شده است و برای غوطه ور شدن در غریزه جنسی، آفت های دنیوی و اخروی فراوانی ذکر گردیده است. قرآن کریم به مردان و زنان تأکید میکند که نباید دوست پنهانی و نامشروع گیرند در چند ماهه اخیر که شاهد اوج این نوع ارتباط در پنهان و علنی هستیم به طور نمونه شاهد روابط آزاد زن و مرد در اماکن عمومی نظیر مترو، بازار، مراکز خرید و ... هستیم به نظر شما برای پیشگیری از بروز این رفتار های نادرست که ناهنجاری محسوب می شود چه باید کرد.
۱. تحلیل وضعیت کنونی
در سالهای اخیر، بهویژه با گسترش شبکههای اجتماعی، ضعف در فرهنگسازی و تأثیر تبلیغات سبک زندگی غربی، شاهد عادیسازی روابط آزاد زن و مرد در فضاهای عمومی هستیم. این روند، ریشه در چند عامل دارد:
ضعف نظارت فرهنگی و بیتفاوتی اجتماعی، تغییر معیارهای ارزشی و جایگزینی الگوهای بیگانه، تأخیر در ازدواج و ناتوانی اقتصادی جوانان، بمباران رسانهای برای تخریب مفهوم «حیا»، این پدیده اگر کنترل نشود، منجر به فروپاشی اخلاقی و از بین رفتن قبح منکر در جامعه میشود.
۲. نگاه قرآن و روایات
قرآن کریم در سوره نساء، آیه ۲۵ میفرماید: «زنان مؤمن نباید دوست پنهانی (نامشروع) بگیرند.»
همچنین در سوره مائده، آیه ۵ آمده است: «مؤمنان نباید روابط آزاد و بیقید داشته باشند.»
روایات اهلبیت(ع) نیز تأکید دارند که هرگونه ارتباط غیرشرعی و تحریکآمیز میان دو جنس مخالف، موجب تاریکی قلب، کاهش غیرت، و از بین رفتن برکت عمر و روزی میشود.
۳. راهکارهای پیشگیری و مقابله با ناهنجاریها
الف) تقویت فرهنگ دینی و بازتعریف ارزش حیا
حیا نباید به عنوان محدودیت معرفی شود، بلکه باید بهعنوان سرمایه شخصیت و امنیت اجتماعی تبیین گردد. با ارائه آموزشهای رسانهای، کارگاههای تربیتی، و تولید محتوای فرهنگی باید مفهوم حیا را برای نوجوانان و جوانان جذاب و قابل فهم کنند.
ب) ترویج ازدواج آسان و حمایت از خانواده
بخشی از گرایش به روابط آزاد، نتیجهی سخت شدن ازدواج است. کاهش هزینههای ازدواج، حمایت مالی و فرهنگی از زوجهای جوان، و الگوسازی از زندگی سادهی دینی، نقش مهمی در کاهش روابط نامشروع دارد.
ج) افزایش حضور نهادهای فرهنگی و امر به معروف مردمی
امر به معروف و نهی از منکر اگر با زبان مهربان، آگاهانه و منطقی اجرا شود، میتواند مانع از گسترش منکرات علنی گردد. آموزش آمرین به معروف، تولید محتواهای شهری و تبلیغی هوشمند در این زمینه مؤثر است.
د) نظارت فرهنگی در اماکن عمومی
سازمانهای فرهنگی، شهرداریها و نیروی انتظامی باید با رویکرد فرهنگی نه صرفاً قهری، بر مترو، مراکز خرید و فضاهای عمومی نظارت داشته باشند. محیطهای عمومی باید ایمن، محترمانه و مناسب حضور خانوادهها باشد.
هـ) سواد رسانهای و مقابله با القائات فضای مجازی
باید به جوانان یاد داد که رسانههای بیگانه چگونه از روابط آزاد برای تخریب بنیاد خانواده استفاده میکنند. ایجاد مهارت تحلیل محتوا و آموزش استفاده صحیح از فضای مجازی، بخش مهمی از جهاد فرهنگی امروز است.
اسلام با نهی از روابط آزاد، در واقع از کرامت، آرامش روانی و انسجام اجتماعی انسان دفاع میکند.
راه مقابله با این ناهنجاری، نه صرفاً با توبیخ و منع ظاهری، بلکه با آموزش، اقناع فکری، الگو سازی و تقویت نظام خانواده ممکن است. هرچه جامعه به سمت غیرت دینی، حیا، ازدواج سالم و آگاهی رسانهای حرکت کند، مصونیت اخلاقی و اجتماعی آن افزایش مییابد.
نظر شما