خبرگزاری شبستان_آران و بیدگل؛ روح اله باقری: مساجد، قلب تپنده محلات و سنگر اصلی دفاع از هویت ایمانی جامعه اسلامی ما هستند؛ اما اگرچه این پایگاههای مقدس در برپایی شعائر دینی و تعلیمات اخلاقی از جایگاه بیبدیلی برخوردارند، اما باید اذعان کرد که در مواجهه با بحرانهای پیچیده سبک زندگی قرن بیست و یکم، نیاز به یک دگردیسی بنیادین در کارکرد روزمره خود دارند. نسل امروز، نسلی است که اگرچه به صورت نظری مؤمن است، اما عملاً در محاصره عوامل مختلفی قرار دارد که او را از قوای جسمانی دور کرده و به انزوای دیجیتال میکشاند.
چالش کلیدی، «کمتحرکی» و «بحران هویت فعال» است. در سایه گسترش اعتیاد به فضای مجازی و شیوع بیماریهایی که مستقیماً با کمبود فعالیت فیزیکی مرتبطاند (از دیابت و چاقی گرفته تا افسردگیهای پنهان)، مسجد نمیتواند تنها تکیهگاه معنویت باقی بماند. اگر عقل سالم در بدن سالم است، چگونه میتوان از نخبگان و جوانانی انتظار داشت که در میدانهای سخت اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی پیشگام باشند، در حالی که مسجد، محیطی برای تقویت بنیهی جسمی آنان فراهم نکرده است؟
اینجاست که «جهاد تندرستی» معنا مییابد؛ نه صرفاً به عنوان یک فعالیت تفریحی، بلکه به عنوان جلوهای عملی از پیروی از سنت نبوی که همواره بر کسب مهارت و قوت تأکید داشت. مدیران و دست اندرکاران مساجد باید خود را از مفهوم یک “عبادتگاه صرف” رها کرده و به “پایگاه جامع تندرستی” تبدیل شوند. این تحول بزرگ، کلید جذب جوانان و تضمین بقای تأثیرگذاری مسجد در آینده است.
چرا مساجد باید «میدان» را در کنار «محراب» قرار دهند؟
ما در عصری زندگی میکنیم که سلامتی جسمانی به یک دغدغه حیاتی تبدیل شده است. جامعهای که اسلام آن را به «امت وسط» و «قوی» فرامیخواند، نمیتواند نسبت به ضعف جسمی جوانان خود بیتفاوت باشد. در منظومه فکری اسلام، عقل سالم در بدن سالم است؛ بنابراین، مسجد که مهد تربیت دینی و فکری است، موظف است بستر را برای تربیت بدن سالم نیز فراهم کند.
۱. گرهگشایی از جذب جوان:
بزرگترین چالش امروز مساجد، جذب مستمر و فعال جوانان است. جوان نیازمند نشاط، تحرک و رقابت سالم است. وقتی مسجدی بتواند امکانات حداقلی ورزشی را فراهم کند یا تیم ورزشی محله را حمایت کند، ناخودآگاه جوانان پرانرژی را که بهدنبال محیطی برای تخلیه هیجان هستند، به دامنه فعالیتهای خود میکشاند. ورزش، قویترین پل برای عبور از دروازه “تنها عبادت” به دروازه “تعامل اجتماعی” در مسجد است.
۲. عمل به سنت نبوی:
سیره نبوی مملو از توصیهها به قوی بودن و مهارتهای فیزیکی است. حدیث مشهور «المُؤْمِنُ الْقَوِیُّ خَیْرٌ وَأَحَبُّ إِلَی اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِ الضَّعِیفِ» (مؤمن قوی بهتر و دوستداشتنیتر از مؤمن ضعیف است)، یک فلسفه زندگی است. اگر مسجد میخواهد مومن قوی تربیت کند، باید زمینهساز این قوت باشد. این یعنی تضمین سلامت جسمی و روحی به موازات هم.
۳. یک گام جلوتر از آسیبهای اجتماعی:
باشگاههای ورزشی، پارکها یا حتی فضاهای مجازی، اغلب محل گذر اوقات فراغت جوانان هستند. اگر مسجد نتواند یک جایگزین جذاب، معنوی و در عین حال پرتحرک ارائه دهد، عملاً بخشی از میدان تربیتی را به رقبای خود واگذار کرده است. ترویج ورزش در مسجد، یعنی پیشگیری هوشمندانه از گرایش به محیطهای نامناسب.
۴.پُر کردن خلأهای عاطفی-اجتماعی:
ورزشهای گروهی به جوانان مهارتهای رهبری، کار تیمی، تحمل شکست و رقابت سالم را میآموزند. فضایی که در آن امام جماعت، مدیر و اعضای کانون فرهنگی مسجد، در کنار جوانان در یک فعالیت ورزشی مشارکت میکند، هزاران برابر موعظههای رسمی، پیوند عاطفی و اعتماد اجتماعی را تقویت میکند.
۵. تندرستی، مصداق جهاد اکبر:
سلامت جسم و روح، سنگ بنای جامعه قوی و مقاوم است. ترغیب به ورزش و فراهمآوری امکانات آن، مصداق بارز جهاد در مسیر خدمت به خلق و ساختن نسلی قدرتمند است. مساجدی که پرچم تندرستی را برافراشتهاند، در واقع به مسئولیت اجتماعی و دینی خود در قبال سلامت عمومی عمل میکنند.
۶. مقابله با انزوا و اعتیاد دیجیتال:
جوان امروزی غرق در فضای مجازی و انزواست. دعوت صرف به نماز، گاهی برای مقابله با نیروی جاذبه شبکههای اجتماعی کافی نیست. ورزش و فعالیتهای گروهی ورزشی در مسجد، پادزهر قوی انزوا و اعتیاد به فضای دیجیتال است. تشکیل یک تیم والیبال مسجدی یا یک گروه پیادهروی کوهستانی کانون، در عمل جوان را به «اقتضای عمل» وارد یک جمع هدفمند و سالم میکند.
کانونهای فرهنگی هنری: طلایهداران این تحول
این تحول، نیازمند سازمانی چابک و خلاق است که کانونهای فرهنگی هنری مساجد این نقش را به بهترین شکل ایفا میکنند. کانونها باید با این باور عمل کنند که: «فعالیت ورزشی در مسجد، صرفاً تفریح نیست، بلکه بخشی از برنامه تربیت جامع دینی است.»
وظیفه کانونها چیست؟
تغییر نگاه؛ از سوله به سالن: کانونها باید ابتکار عمل به خرج دهند و با کمترین بودجه، فضاهای متروکه مسجد را به “خانه ورزش” تبدیل کنند؛ حتی یک زیرزمین ساده با امکانات اولیه.
تشکیل تیمهای هویتبخش: باید تیمهای ورزشی محلی را زیر چتر حمایتی کانون قرار داد و به آنها هویت مسجدی داد. (مثلاً: تیم فوتسال شهید فلانی کانون مسجد جامع) این امر، غرور و تعلق جوانان به مسجد را افزایش میدهد.
ادغام ورزش و معنویت: برگزاری کلاسهای ورزشی سبک بعد از نماز صبح یا بعد از نماز مغرب و عشاء، به بهانه “آمادگی جسمانی”، به جوانان میآموزد که دین و دنیا، جسم و روح، قابل تفکیک نیستند.
چشمانداز؛ مسجد، کانون تولید «سرمایه اجتماعی قوی»
اگر کانونهای فرهنگی هنری با جدیت این مسیر را دنبال کنند، تأثیرات آن فراتر از جذب جوان خواهد بود و به تولید سرمایه اجتماعی میانجامد:
کاهش فاصله نسلی: فعالیتهای مشترک ورزشی بین پیشکسوتان مسجد و جوانان، موانع ارتباطی را از بین میبرد و تجربه و نشاط را به هم پیوند میزند.
مسجد؛ برند محله: در یک رقابت سالم اجتماعی، مسجدی که توانایی ایجاد «لذت و هیجان حلال» را دارد، به سرعت به برند مرجع و جذاب محله تبدیل میشود.
جامعهای قوی و مقاوم: مسجدی که جوانانش را به «قوی بودن» ترغیب میکند، خود در برابر آسیبهای اجتماعی مصونتر شده و جامعهای فعال، شاداب و مقاومتتر در برابر نفوذ فرهنگی بیگانه میسازد.
سخن پایانی
زمان آن رسیده است که هیئت امنا و ائمه محترم جماعات مساجد، با قدرت، بازوی خلاق و اجرایی کانونهای فرهنگی هنری را در آغوش بگیرند و میدان را به آنها بسپارند تا مساجد ما از یک مرکز معنوی به “پایگاهی جامع، پویا و مولد نشاط و تندرستی” برای نسل آینده تبدیل شوند. این، راه تقویت و تکثیر تأثیرگذاری مسجد در جامعهی پرسرعت امروز است.
نظر شما