خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی؛ زینب روحانی مقدم- نماز، به عنوان یکی از ارکان اصلی دین اسلام، همواره جایگاهی ویژه در تعالیم معصومان و بزرگان دین داشته است. این فریضه الهی نه تنها به عنوان یک عبادت ظاهری شناخته میشود، بلکه در کلام اهلبیت علیهمالسلام، به ویژه امام علی بنابیطالب (علیهالسلام)، ابعاد بسیار گستردهتری یافته است که آن را به یک اصل بنیادین در زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان تبدیل کرده است.
نهجالبلاغه، گنجینهای گرانبها از سخنان و خطبههای امام علی (ع) است که در آن به موضوعات متعددی از جمله اهمیت نماز و جایگاه آن در زندگی مؤمن پرداخته شده است.
حجتالاسلام شکری، کارشناس مذهبی، در گفتگویی اختصاصی با خبرگزاری شبستان، به تحلیل و واکاوی دقیق این جایگاه پرداخت و بیان کرد: امام علی (ع) نماز را تنها به عنوان یک عمل عبادی نمیبیند، بلکه آن را محور اتصال انسان به خالق و سنگ بنای استوار دین و اخلاق میداند. در این نگاه، نماز وسیلهای است که نه تنها روح را جلا میدهد، بلکه منشأ تحولات اخلاقی، اجتماعی و فردی نیز محسوب میشود. اهمیت خلوص نیت در اقامه نماز، نقش آن در ایجاد نظم و انضباط زندگی، و تأثیر نماز بر کاهش رذایل اخلاقی از جمله مباحثی است که امام علی (ع) بارها در نهجالبلاغه به آنها اشاره کردهاند.
جایگاه و اهمیت نماز در نهجالبلاغه از زبان امام علی (ع)
حجتالاسلام احمد شکری، کارشناس مذهبی، در گفتگویی اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری شبستان به بررسی دقیق و عمیق جایگاه نماز در نهجالبلاغه پرداخت و جایگاه ویژه این عبادت را در کلام امام علی (ع) توضیح داد.
وی گفت: نماز در نگاه امام علی (ع) تنها یک عبادت ظاهری نیست، بلکه تجلیگاه ارتباط انسان با خداوند و محور ساماندهی زندگی دنیوی و معنوی است.
نماز؛ ستون دین و برترین و پاکیزهترین عمل
حجتالاسلام شکری به تفصیل بیان کرد: امام علی (ع) نماز را «ستون دین» میداند و در خطبه ۱۸۵ میفرماید: «و بدانید که نماز ستون دین شماست.» به گفته امام علی(ع)، نماز اساس و رکن اصلی دین است که اگر محکم باشد، تمام ساختار دین پابرجا میماند و اگر فرو بریزد، تمام دین آسیب میبیند.
وی ادامه داد: همچنین امام در حکمت ۱۳۶ میفرمایند: «برترین کارها نزد خدا نماز است.» این تأکید نشان میدهد که نماز در جایگاه بالاترین و پاکیزهترین عمل در نزد خداوند قرار دارد و ارزش آن بر سایر اعمال نیک برتری دارد.
نماز؛ میثاق، وسیله تقرب و پاککننده غفلت و تکبر
حجت الاسلام شکری با اشاره به اینکه امام علی (ع) در خطبه ۱۹۹ نماز را «پیمانی از جانب خداوند عزوجل با خلق» معرفی کرده است، افزود: امام علی(ع) میفرمایند «و نماز پیمانی است که انسان در هر بار اقامه آن را تجدید میکند.» این نشاندهنده اهمیت تعهد و ارتباط دائمی میان بنده و خداست.
وی در ادامه عنوان کرد: امام علی علیه السلام در خطبه ۱۹۶ نهج البلاغه همچنین میفرمایند: «نماز وسیله تقرب هر پرهیزگاری است» و این تعبیر نشان میدهد که نماز بهترین وسیله برای نزدیک شدن به خداوند و رشد معنوی است.
کارشناس مذهبی با بیان اینکه امام علی (ع) نماز را عاملی برای زدودن غفلت و تکبر میدانندامام علی (ع) نماز را عاملی برای زدودن غفلت و تکبر میدانند، افزود: امام علی علیه السلام میفرمایند: «بیگمان نماز از زشتیها و منکرات بازمیدارد و دل در برابر خدا خاشع میکند.» همچنین نماز را آرامشبخش دلها معرفی کردهاند و تأکید دارند که نماز به زندگی انسان نظم و انضباط میبخشد و باید در اول وقت آن را به جا آورد.
نماز؛ مدرسه اخلاق و تمرین عملی برای زندگی پاک
حجت الاسلام شکری با تاکید بر اینکه امام علی (ع) نماز را یک «مدرسه بزرگ اخلاق» مینامند که در آن انسان درس تواضع، آرامش، راستگویی، گذشت و ادب را میآموزد امام علی (ع) نماز را یک «مدرسه بزرگ اخلاق» مینامند که در آن انسان درس تواضع، آرامش، راستگویی، گذشت و ادب را میآموزد.، گفت: نماز صرفاً یک عبادت ظاهری نیست، بلکه یک تمرین عملی برای ساختن شخصیت است.
وی بیان کرد: نماز آرامشبخش وجود انسان است و استرس و نگرانی را از دل دور میکند. همچنین نماز ضد کبر و غرور است؛ وقتی انسان پیشانی خود را روی خاک میگذارد، به نفس خود میگوید که در برابر خداوند تواضع کند. امام علی (ع) نماز را به چشمه آب گرم و پاک تشبیه میکنند که با پنج بار شستن روزانه، انسان از آلودگیهای گناه پاک میشود.
کارشناس مذهبی افزود: نمازی که باعث بهبود اخلاق و رفتار نشود، نماز کاملی نیست. اگر کسی نماز میخواند اما همچنان دروغ میگوید، غیبت میکند، ظلم میکند یا با خانواده خود بداخلاق است، باید در قبول شدن نمازش شک کند. نماز باید مانع انجام گناهان و کارهای زشت شود.
اهمیت خلوص نیت و عوامل بیاثر شدن نماز از دیدگاه امام علی (ع)
حجتالاسلام شکری به تأکیدات امام علی (ع) درباره خلوص نیت در نماز اشاره کرد و گفت: امام علی(ع) میفرمایند «همه اعمال بیارزشاند مگر آنچه با اخلاص انجام شود.» نزدیکی به خدا تنها از راه اخلاص و نیت خالص حاصل میشود.
وی ادامه داد: امام علی (ع) مردم را از نظر انگیزه عبادت به سه دسته تقسیم میکنند: عبادت با طمع (عبادت تجار)، عبادت از روی ترس (عبادت بردگان) و عبادت به جهت شکرگزاری (عبادت آزادگان) که برترین نوع عبادت است.
کارشناس مذهبی گفت: از جمله عوامل کماثر شدن نماز، ریاکاری و خودنمایی است که امام علی علیه السلام هشدار میدهند از جمله عوامل کماثر شدن نماز، ریاکاری و خودنمایی است که امام علی علیه السلام هشدار میدهندو می فرمایند «از ریاکاری بپرهیزید، زیرا هر که برای غیر خدا کاری کند، خدا او را به همان کسی که برایش کار کرده واگذار میکند.»
حجت الاسلام شکری عنوان داشت: همچنین توجه نکردن به کیفیت نماز، نداشتن حضور قلب، بیاحترامی به نماز، شتابزدگی در اقامه، وابستگی به دنیازدگی، پرخوری و قساوت قلب از دیگر عواملی هستند که اثر نماز را کاهش میدهند. ترک واجبات همچون زکات و استمرار در گناه نیز باعث میشود که نماز بیاثر شود.
وی بیان کرد: امام علی (ع) در نامهای به امام حسن (ع) تأکید میکنند که نماز باید در اول وقت خوانده شود و توصیه میکنند که مستحبات نباید بر واجبات تقدم پیدا کنند تا موجب پذیرش نماز و قرب الهی شوند.امام علی (ع) در نامهای به امام حسن (ع) تأکید میکنند که نماز باید در اول وقت خوانده شود و توصیه میکنند که مستحبات نباید بر واجبات تقدم پیدا کنند تا موجب پذیرش نماز و قرب الهی شوند.
حجت الاسلام شکری با اشاره به اینکه نماز در دیدگاه امام علی (ع) یک عبادت چندوجهی است که علاوه بر ارتباط با خدا، وسیلهای برای تربیت اخلاقی، نظم زندگی و خودسازی است، افزود: این عبادت باید با خلوص نیت، حضور قلب و توجه کامل خوانده شود تا اثر واقعی خود را داشته باشد. نماز ستون دین است و سلامت دیگر اعمال و رفتار فرد به قبول بودن نماز او بستگی دارد.
وی عنوان کرد: اگر نماز نتواند صفات نیک و اصلاح اخلاقی را در انسان ایجاد کند، آن نماز کامل و پذیرفته نیست و باید به آن شک کرد. امام علی (ع) تاکید دارند که نماز باید به زندگی انسان نظم دهد، دلها را آرام کند و انسان را از گناه و خودپسندی دور نگه دارد.
نظر شما