به گزارش خبرگزاری شبستان از فارس، حال و هوای آرام، زمزمه دعا و بوی اسپند در فضای نیمهتاریک مسجد پیچیده است. نوجوانی قرآن در دست دارد و پیرمردی با دیدگان اشکبار مشغول عبادت است؛ سکوت حاکم بر مسجد گاهی با تلاوت دستهجمعی سوره یس میشکند. این همان حالوهوای اعتکاف است؛ آیینی که ریشه در سنتهای کهن اسلامی دارد و قرنهاست برای سه روز دلها را از هیاهوی بیرون جدا میکند تا در خلوت مسجد، به خدا نزدیکتر شوند.
مساجد، بار دیگر یادآور سنت دیرینه اعتکاف است؛ آیینی که قرنها دلها را به خلوت با خدا کشانده است. اما این بار در نشست هماندیشی اعتکاف در فارس، سخن از نگاهی تازه به میان میآید؛ نگاهی که اعتکاف را علاوه بر فرصتی برای عبادت فردی، بستری برای علمآموزی، خدمت اجتماعی و تقویت بنیان خانواده معرفی میکند.
از تاریخ تا امروز؛ سنتی که باید نو شود
اعتکاف در صدر اسلام، فرصتی برای خلوت و عبادت بود. در تاریخ آمده است که پیامبر اکرم(ص) در دهه آخر ماه رمضان، در مسجدالنبی اعتکاف میکرد و یارانش نیز همراه میشدند. اما مدیرکل تبلیغات اسلامی فارس،یادآور شد که اگر قرار است این سنت همچنان زنده بماند، باید کارکردهای اجتماعی آن را نیز بهروز کنیم: «وقتی سبک زندگی بر مبنای ایمان شکل بگیرد، همه نمادهای جامعه رنگ خدایی میگیرند. اعتکاف میتواند دل را آرام کند و خانواده و حتی شهر را بسازد.»
حجتالاسلام محمدباقر ولدان بخش مهمی از سخنانش را به خانواده اختصاص میدهد. او تأکید کرد که تقویت روابط درون خانواده، مهمتر از هر عبادت جمعی است و اعتکاف باید همین پیام را بازتاب دهد.
ایدههای نو؛ اعتکاف علمی و اعتکاف خدمت
ولدان برای بهروز کردن این سنت پیشنهادهایی عملی ارائه میدهد. او میگوید: «اگر امکانات کم است، نباید بهانه کنیم. میتوان اعتکاف علمی برگزار کرد؛ شبی که معلمان و دانشآموزان به مسجد بیایند و کنار قرآن، به مطالعه دروس خود بپردازند. یا اعتکاف خدمت، که در آن دانشجویان و نخبگان شهری مسائل واقعی شیراز را بررسی و برای آنها راهحل ارائه کنند.»
این پیشنهادها، در واقع تلاشی است برای تبدیل مسجد به «کانون حل مسائل شهری». ولدان خواستار آن میشود که شهرداری و شورای شهر مسائل و چالشها را به مسجد بیاورند و در جمع مردم و اندیشمندان دینی بررسی کنند. او معتقد است: «از دل این نشستها باید بستههای فکری و عملیاتی بیرون بیاید؛ چیزی فراتر از یک تجربه معنوی سهروزه.»
به گفته مدیرکل تبلیغات اسلامی فارس، در سال گذشته بیش از ۳۵ هزار نفر در آیین اعتکاف استان حضور داشتند و برای ساماندهی این برنامه حدود ۲۰ میلیارد ریال بودجه صرف شد. ولدان بر این باور است که اگر چنین هزینهای صرف میشود، خروجی آن باید به «تحول اجتماعی» منجر شود. او تأکید میکند: «اعتکاف باید در کنار معنویت، برنامهریزی برای آینده جامعه و حتی اقتصاد فرهنگی داشته باشد.»
عبور از مراسممحوری
کارشناسان علوم اجتماعی میگویند نسل جدید نیازمند تجربهای متفاوت است؛ تجربهای که هم بُعد معنوی داشته باشد و هم پاسخگوی دغدغههای روزمره. اعتکاف به شکل سنتی، برای بسیاری از جوانان جذاب است، اما استمرار آن نیازمند نوآوری است. ایدههایی مانند «اعتکاف علمی» و «اعتکاف خدمت» میتواند مسیری باشد میان نیازهای نسل امروز و آموزههای کهن دینی.
رضا محمدیان، رئیس شورای هیأتهای مذهبی فارس، نیز در همین نشست تأکید میکند: «سالها مراسم مذهبی بیشتر شکلگرا بودهاند. امسال باید محتوای آنها به سمت بصیرتافزایی برود. ما در شرایط جنگ روانی هستیم و دشمن با رسانهها بیش از هر سلاح دیگری ضربه میزند.» او ادامه میدهد: «مجالس و آیینهای مذهبی باید نسل جوان را برای مقابله با این تهدیدها آماده کنند.»
از دل نشست شیراز، تصویری نو از اعتکاف بیرون آمد؛ تصویری که نشان میدهد این سنت عبادی میتواند همزمان مدرسهای برای علم، کارگاهی برای خدمت اجتماعی و محفل انس با خدا باشد.
نظر شما