به گزارش خبرگزاری شبستان از کرمان؛ یکی از نامههای کوتاه، موجز و پرمعنای نهجالبلاغه نامه ۴۷ است که نوشتند این نامه در آخرین روزهای زندگانی امیرالمؤمنین علی علیهالسلام به دو فرزند بزرگوارش نوشته شده است.
امام علیهالسلام در این نامه چنانکه در جلد چهارم "درسنامه نهجالبلاغه" (انتشارات دارالعلم) آمده است به بیان نکات مهمی پرداختهاند که هر فرد و جامعهای به آن نیازمند است:
محورهای این وصیت تقوا و دنیاگریزی، حق به عنوان بهترین میزان؛ یاری مظلوم و دشمنی با ظالم، تقوای جمعی، نظم در امور، آشتی در جامعه، یتیمنوازی، همسایهداری، عمل به قرآن، مواظبت بر نماز، دوام حج، جهاد در راه خدا، وحدت اجتماعی و قصاص عادلانه است.
در این نامه بار دیگر تقوا در صدر توصیههای امام علی علیهالسلام قرار میگیرد؛ چرا که ضامن حیات ابدی و سعادت اخروی بوده و شاه کلید رسیدن به تقوا رهایی از محبت دنیا است.
در این نامه امیرالمؤمنین علیهالسلام در جملهای کوتاه جامعترین منشور صلح جهانی را بیان میکند که برای ستمگر، دشمن و برای ستمدیده، یاور باشید.
برخلاف تصور کجاندیشان به اصطلاح کارشناس در سطح بینالملل که آشتی و صلح را در تأمین خواستههای زورمداران و متجاوزان میدانند در منطق امام علی علیهالسلام صلح و آشتی زمانی به تحقق میرسد که حق مظلوم از ظالم گرفته شود و مظلوم مورد حمایت باشد.
تا زمانی که جامعه جهانی به این اصل راهبردی توجه نکند، جهان روی آرامش را نخواهد دید.
از دیگر نکات این نامه آشتی در جامعه است؛ گاهی در برخوردها و تعاملات بین مردم اختلافهایی پیش میآید که طبیعی و در بیشتر موارد به اختلاف سلایق و تفاوت اندیشهها مربوط است؛ آحاد جامعه موظفند در اختلافها به کمک هم بشتابند و صلح و آشتی را در میان مردم برقرار و از تبدیل اختلاف به تنش و درگیری جلوگیری کنند.
وحدت اجتماعی به عنوان یکی دیگر از وظایف مهم اجتماعی در این نامه مورد تأکید است؛ وحدت؛ عزت و سعادت هر جامعهای را ضمانت میکند؛ امام علی علیهالسلام به دو نکته مهم اشاره میکند که موجب وحدت و انسجام در جامعه است: کنار همدیگر بودن و به همدیگر کمک کردن؛ افراد یک جامعه اگر اطلاعی از هم نداشته باشند به یقین وحدت و انسجامی هم نخواهند داشت؛ وحدت و انسجام نتیجه رفت و آمدها، نشست و برخاستها، هماندیشیها و همکاریهایی است که بین افراد یک جامعه شکل میگیرد.
نمازهای جمعه و جماعت یکی از مهمترین اجتماعات برای تحقق این موضوع است؛ از دیگر راهکارهای تحقق این امر میتوان به صله رحم، دید و بازدید، مجالس مذهبی، مجالس علمی، همایشها و راهپیماییها اشاره کرد.
افراد یک جامعه اگر در نداری، بیچارگی و مشکلات به همدیگر کمک نکنند، وحدت و انسجام شکل نخواهد گرفت بلکه جامعهای پر از کینه، غرور، خودپسندی، زیادهخواهی و ظلم حاصل خواهد شد. امیرمؤمنان علی علیه السلام میفرماید "و به هم پیوستن و بخشش به یکدیگر بر شما لازم و رویگردانی و قطع رابطه با یکدیگر بر شما ممنوع است" نکته مهمی که در مباحث وحدت و انسجام باید مورد توجه باشد این است که تلاش برای وحدت و حفظ انسجام منافاتی با اجرای امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ندارد چرا که این فریضه الهی به عنوان آفتزدایی و برای تضمین سلامت و امنیت جامعه قرار داده شده است.
جامعهای که در آن امر به معروف و نهی از منکر ترک شود، انسانهای شرور مجال رشد پیدا میکنند و در ارکان تصمیمگیری وارد میشوند و سرنوشت مردم به دست نااهلان و نامحرمان رقم میخورد؛ در این صورت حتی درخواست مردم از خدای متعال نیز بیجواب خواهد ماند چرا که با ترک فریضه الهی خود را از رحمت الهی محروم کردند.
از جمله پیامهای نامه ۴۷ نهجالبلاغه این است انسان با تقوا در هیچ حالت دنیاطلب نیست و اگر دنیا به انسان با تقوا رو کند او به دنیا رو نمیکند؛ انسان با تقوا در هیچ حالتی غصه نمیخورد؛ مدار عدالت اجتماعی دشمنی با ظالم و یاری مظلوم است.
اصلاح روابط افراد جامعه به عنوان یکی از مصادیق تقوای الهی، رسیدگی روزانه و مستمر به ایتام، رسیدگی به همسایگان به عنوان سیره و سنت رسول خدا از دیگر پیامهای این نامه است؛ افزون بر اینکه امت اسلام در عمل به قرآن باید پیشقدم و پیشتاز باشد، مراسم حج موجب عزت اسلام در بین امتهای دیگر است و امر به معروف و نهی از منکر موجب دفع اشرار و استجابت دعا است.
مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت نیز عنوان کرده است: در روایتی طبق آنچه نویسنده مصادر نهجالبلاغه آورده، آمده است: هنگامی که طبیب معروف کوفه بعد از معاینه به امام(علیه السلام) عرض کرد که من از حیات شما مأیوسم، امام(علیه السلام) دستور داد دوات و قلمی آوردند و این وصیت نامه را نوشت.
نامه ۴۷ نهجالبلاغه گرچه در ظاهر خطاب به حسنین علیهماالسلام نگاشته شده اما به اعتبار فرمایشات بعدی خطاب به تمام کسانی است که این نامه تا قیامت به ایشان میرسد؛ خطاب به من، به شما و به همگان.
نظر شما