حجت الاسلام سعید امیدیان، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان از خرمآباد، با اشاره به اینکه این روزها دشمن با دقت و طراحی شده در صدد ایجاد دوگانه مذاکره و ... مذاکره هست و عده ای در داخل به این مطلب دامنه میزنند، اظهارداشت: مقام معظم رهبری به مناسبتهای مختلف روشنگری فرموده از جمله بیانات روشنگرانه و با صلابت اخیر رهبری بود که تکیف دوست و دشمن را روشن نمود که در این گفتگو فقط به ابعاد فرمایشات رهبری در حوزه مذاکرات با آمریکا میپردازم.
وی در ابتدا با اشاره به نکات ضروری و بایسته های مذاکره با أمریکا اشاره افزود: یکی از بزرگترین نگرانیها این است که طرف آمریکایی ممکن است پس از امضای توافق یا قبول تعهدات، از اجرای کامل آن شانه خالی کند یا تعهدات را نقض کند، تجربههای گذشتهِ روابط ایران-آمریکا و خروج آمریکا از برجام، نمونهای از این ریسک است.
مذاکره بهمثابه ابزار فشار و تسلط
حجت الاسلام امیدیان با بیان اینکه آمریکا در بسیاری از موارد از ابزار مذاکره نه لزوماً برای برقراری صلح یا همکاری، بلکه بهعنوان ابزاری برای اعمال فشار، القای ضعف یا دیکته کردن شرایط استفاده کرده است، گفت: در واقع، میز مذاکره میتواند به معنای «قُرادادن» و نه «گفتوگو» باشد.
ضرورت حفظ گزینههای اهرم فشار
وی خاطرنشان کرد: چنانچه کشوری همه گزینههای فشار خود را (مثلاً توان نظامی، ظرفیت هستهای، قدرت منطقهای) کنار بگذارد در ازای مذاکره، قطعا در آینده دست خود را خالیتر می بیند.
عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی قم با بیان اینکه در این بخش، به تفکیک حوزهها، ضررها یا تهدیدات محتمل مذاکره با آمریکا را بررسی میکنم، خاطرنشان کرد: آمریکا یا غرب ممکن است شروطی را مطرح کنند که ایران مجبور شود فعالیتهای غنیسازی یا برخی فناوریهای پیچیده را محدود یا تعطیل کند.
حجت الاسلام امیدیان بیان کرد: مقام معظم رهبری در سخنرانیهای اخیر بر این نکته تأکید کرده که آمریکا پیشاپیش نتیجهای را که میخواهد (یعنی تعطیلی غنیسازی) اعلام کرده است.
وی گفت: اگر محدودیتهای سنگین در توافق وارد شوند، ممکن است ایران فرصت یا امکان سرعت دادن به برنامه هستهای خود را از دست بدهد.
کم کردن توان بازدارندگی
موسس حوزه های علمیه نورآباد بیان کرد: یکی از نگرانیها این است که در مذاکرات، آمریکا شروطی برای محدود کردن توان موشکی یا نیروهای منطقهای ایران بگذارد، به گونهای که اگر کشور تهدید شود نتواند پاسخ دهد. رهبرمعظم انقلاب در سخنان خود اشاره کردهاند که ممکن است موشکهای کوتاهبرد و میانبرد هم به هدف مذاکره طرف مقابل قرار گیرد.
افزایش احتمال تعرض خارجی
وی ادامه داد: بعضی تحلیلگران معتقدند اگر کشوری بر سر میز مذاکره نشان دهد که در موضع ضعف است (از لحاظ ظرفیت دفاعی، توان نظامی یا موشکی)، احتمال حمله یا فشار نظامی از سوی دشمن افزایش مییابد. یکی از رسانهها نقل کرده که برخی هشدار دادهاند مذاکره با آمریکا «احتمال حمله به ایران را افزایش میدهد.
پذیرش تسلیمگویی و ضعف در قدرت ملی
حجت الاسلام امیدیان با بیان اینکه وقتی کشوری پذیرفت که مذاکرات تحت فشار و تهدید باشد، ممکن است در افکار عمومی داخلی بهعنوان کشوری تسلیمشده یا ضعیف دیده شود، گفت: رهبری ایران بارها بر این نکته تأکید کردهاند که نشستن پشت میز مذاکره همراه با تهدید، نشانه ضعف و تسلیم است.
تضعیف اعتماد داخلی
حجت الاسلام امیدیان عنوان کرد: اگر توافق یا مذاکراتی «پذیرفتهشده تحت فشار» به نتیجه مطلوب نرسد یا مردم احساس کنند منافع ملی قربانی شده است، شکست سیاسی و کاهش مشروعیت دولت را به همراه دارد.
وی ادامه داد: ممکن است در توافقات مجبور شویم امتیازات مالی یا اقتصادی سنگینی بدهیم، مانند محدودیت سرمایهگذاری، کنترل نرخ ارز، باز شدن بازارها به کالاهای وارداتی، یا باز کردن بخشهایی از اقتصاد به شرکتهای خارجی که به صنایع داخلی آسیب بزند.
تحمیل سیاستگذاریهای خارجی
حجت الاسلام امیدیان عنوان داشت: توافق ممکن است کشور را مجبور کند در مواضع منطقهای یا بینالمللی دست خود را ببندد، مثلاً وضعیتی که نمیتواند از متحدان منطقهای دفاع کند یا در برخی کشورهای همسایه دخالت کند.
وی ادامه داد: اگر بخشی از توان منطقهای (اعم از نفوذ در همسایگان، گروههای نیابتی، ظرفیت دیپلماتیک منطقهای) را در مذاکره کنار بگذاریم، در آینده قدرت مانورمان کاهش مییابد.
حجت الاسلام امیدیان خاطرنشان کرد: وقتی کشور مجبور شود شروطی مغایر با استقلال یا اقتدار خود بپذیرد، ممکن است از نظر روانی در سطح مردم و نخبگان احساس شکست یا سرخوردگی ایجاد شود
وی با بیان اینکه مذاکرات پیچیده معمولاً زمانبرند، گفت: در این مدت، فشارها (اقتصادی، تحریمها، بحرانهای منطقهای) ممکن است شدت بگیرند و کشور نتواند سریع واکنش دهد.
سوءاستفاده از روند مذاکره به عنوان ابزار فشار از سوی آمریکا
حجت الاسلام امیدیان خاطرنشان کرد: ممکن است آمریکا از روند مذاکره به عنوان وسیلهای برای تحت فشار قرار دادن ایران، القای ابهام یا بالا بردن انتظارات غیرقابل تحقق استفاده کند، به گونهای که مذاکرات طولانی شود اما به نتیجه نرسد.
نمونهها و شواهد تاریخی (ایران و خارج)
وی ادامه داد: برای درک بهتر اینکه این خطرات در عمل چگونه خود را نشان دادهاند، برخی نمونههای تاریخی را مرور میکنم:
برجام (توافق هستهای ۲۰۱۵)
حجت الاسلام امیدیان با بیان اینکه ایران تعهدات سنگینی در زمینه محدود کردن غنیسازی، کاهش ذخایر اورانیوم، باز کردن برخی تأسیسات برای بازرسی و نظارت، و تعلیق برخی فعالیتها پذیرفت، عنوان داشت: اما آمریکا در سال ۲۰۱۸ به یکجانبه برجام را ترک کرد و تحریمها را بازگرداند؛ تجربهای که به عنوان یکی از نمونههای عهدشکنی آمریکا مطرح میشود.
وی عنوان کرد: بسیاری از تحلیلگران میگویند ایران امتیازات داده اما در مقابل نفع واقعی کافی نگرفته یا نتوانسته تضمین واقعی برای ادامه اجرای تعهدات دریافت کند.
قراردادها و مذاکرات تاریخی نفتی و مشکلات بعدی
حجت الاسلام امیدیان با بیان اینکه در تاریخ معاصر ایران، دولتها بارها وارد مذاکره با غرب و شرکتهای نفتی شدهاند که بعدها فشارهای غربی در اجرای قراردادها، تحمیل شروط خفتآور یا بازگشت به وضع تحریم را شاهد بودهایم، اظهارکرد: در منابع اشاره شده است که واشنگتن بهصورت تاریخی از مذاکرات استفاده کرده است برای مهار قدرت ایران و اعمال سلطه اقتصادی و سیاسی بر کشور.
وی گفت: طرفداران مذاکره معمولاً با نیتهای متفاوت (امید به رفع مشکلات اقتصادی، کاهش فشار خارجی، جلوگیری از جنگ و …) استدلال میکنند. برای پاسخدهی منطقی و قانعکننده باید هم به دلایل آنها توجه کنیم، هم مضار و تجربههای گذشته را بیان کنیم.
حجت الاسلام امیدیان با بیان اینکه در ادامه چند محور پیشنهادی برای پاسخ به طرفداران مذاکره با آمریکا میآورم، به تأیید نیت خیر اما نقد تجربه اشاره و اظهارکرد: اول باید نشان داد که مخالف مذاکره بودن به معنای جنگطلبی یا بیاعتنایی به رفاه مردم نیست.
وی گفت: میتوان گفت: «همه ما رفاه مردم و رفع تحریمها را میخواهیم، اما تجربه برجام نشان داد اعتماد به آمریکا نتیجه نداد؛ آنها امضا کردند اما زیر توافق زدند.»
موسس حوزه های علمیه نورآباد با اشاره به یادآوری سابقه عهدشکنی آمریکا بیان کرد: برجام نمونه روشن است:اگر یک بار با طرفی قرارداد بستیم و او آن را نقض کرد، چرا باید دوباره به همان دام بیفتیم؟
وی توضیح ماهیت واقعی مذاکره در منطق آمریکا اشاره و بیان کرد: برای آمریکا، مذاکره معمولاً ابزاری برای تحمیل خواستههایش است، نه گفتوگوی برابر. آنها مذاکره را برای گرفتن امتیازات یکطرفه میخواهند، نه برای همکاری واقعی. مذاکره بدون توازن قدرت یعنی دیکته شدن شرایط دشمن.
تبیین خطرات امنیتی و راهبردی
عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی قم با بیان اینکه مذاکره در نگاه آمریکا فقط درباره هستهای نیست؛ به دنبال محدود کردن توان موشکی، قدرت منطقهای و نفوذ ایران هم هستند، گفت: اگر همه ابزارهای قدرت خود را روی میز بگذاریم و کوتاه بیاییم، فردا چه چیزی برای دفاع و بازدارندگی باقی میماند؟
حجت الاسلام امیدیان با اشاره به جایگزینها و ظرفیتهای داخلی ادامه داد: باید نشان داد که مذاکره تنها راه رفع مشکلات نیست. بهجای امید بستن به دشمن، میتوانیم با تقویت اقتصاد داخلی، همکاری با همسایگان و شرق (چین، روسیه، کشورهای منطقه) فشار تحریم را بشکنیم.
وی به بیان تجربه تاریخی کشورهای دیگر پرداخت و ادامه داد: نمونه لیبی: قذافی برنامه هستهای خود را کنار گذاشت و با غرب مذاکره کرد، اما چند سال بعد خودش سرنگون شد.
وی خاطرنشان کرد: اعتماد به آمریکا فقط یک بار هزینه ندارد، بلکه میتواند موجودیت کشور را تهدید کند.
تأکید بر حفظ عزت ملی
وی گفت: مذاکره زیر فشار و تهدید، نشانه ضعف و تسلیم است. کشوری که به دشمنش اعتماد کند، استقلال خود را از دست میدهد.
حجت الاسلام امیدیان اظهارکرد: همه ما صلح و رفاه مردم را میخواهیم، اما مذاکره با کسی که بارها عهدشکنی کرده و هدفش تضعیف ماست، نهتنها مشکلات را حل نمیکند، بلکه دست ما را خالیتر میکند. راه درست، قویتر شدن و مذاکره از موضع اقتدار است، نه از موضع ضعف.
نظر شما