خبرگزاری شبستان؛ روح اله باقری/ کاشان را «موزهای زنده» مینامند؛ شهری که از دل کویر برخاسته اما در کوچهپسکوچههایش، تاریخ و فرهنگ همچنان جاری است. ثبت ملی ۲۸ بنای تاریخی تازه و ۶ میراث ناملموس در نیمه نخست امسال نشان میدهد که این شهر تاریخی هنوز حرفهای ناگفته بسیاری برای ایران و جهان دارد.
از ۳۴۲ تا ۳۷۰؛ جهشی در ثبت آثار تاریخی
به گفته عباس متولی، سرپرست معاونت میراث اداره میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی کاشان، تعداد بناهای تاریخی ثبت ملی این شهرستان از ۳۴۲ به ۳۷۰ اثر افزایش یافته است؛ آماری که بهخوبی جایگاه ممتاز کاشان را در صدر شهرهای میراثی ایران نمایان میسازد.
تنوع آثار تاریخی کاشان چشمگیر است
ثبت ملی ۲۸ بنای تاریخی جدید در شهرستان کاشان، جلوهای از تنوع کمنظیر میراث این شهر را به نمایش گذاشته است. این آثار تنها محدود به خانههای تاریخی یا بقاع مذهبی نیست، بلکه گسترهای وسیع از معماری، مهندسی سنتی و سازههای عمومی را دربر میگیرد. از خانههای شیبانی، محتشم، صاحب و عصار گرفته تا بقاع مذهبی مانند بقعه ملا حبیبالله شریف و مزار شیخان، همه نشانگر فرهنگ و سبک زندگی مردم گذشته کاشان هستند.
علاوه بر این، آبانبارها و حمامهای سنتی در روستاهایی مانند قمصر، نشلج، قهرود و برزک نیز در فهرست ثبت ملی جای گرفتهاند و مهندسی پیشرفته و اهمیت اجتماعی این سازهها را به تصویر میکشند. حتی سد مینجی جوشقان قالی و یخچال جوشقان استرک نیز ثبت شده است تا نشان دهد کاشان در زمینههای مختلف، از معماری مسکونی تا مهندسی آب و ذخیرهسازی مواد غذایی، دارای میراثی غنی و کمنظیر است.
این ثبتهای تازه، بازتابدهنده تمامی ابعاد زندگی مردم کاشان در گذشته است و اهمیت تاریخی، فرهنگی و اجتماعی منطقه را بیش از پیش روشن میکند.
میراث ناملموس؛ حافظه فرهنگی یک ملت
متولی در ادامه از ثبت ۶ اثر ناملموس نیز خبر داد و افزود: بدین ترتیب شمار میراث معنوی شهرستان به ۵۲ اثر رسید. این آثار شامل آیینها، مهارتها و سنتهایی است که نسل به نسل در کاشان جریان داشته و نشان میدهد هویت این شهر تنها در خشت و گل بناها نیست، بلکه در رفتارها، موسیقی، آیینها و آداب مردمی نیز استمرار یافته است.
کارشناسان میراث بر این باورند که ثبت آثار ناملموس اهمیت ویژهای دارد، چراکه این میراث در معرض فراموشی یا دگرگونی سریع قرار دارند و ثبت ملی میتواند آنها را به نسلهای آینده پیوند دهد.
کاشان یک گنجینه زنده تاریخ است
عباس متولی اظهار داشت: «وقتی از کاشان حرف میزنیم، تنها از یک شهر صحبت نمیکنیم، بلکه از یک گنجینه زنده تاریخ ایران سخن میگوییم. در این منطقه، بناها و آیینها به هم پیوستهاند و همین پیوند است که کاشان را از بسیاری شهرهای دیگر متمایز میکند.»
او افزود: «هر خانه، هر آبانبار و هر آیین در کاشان حامل پیامی از گذشته است؛ پیامی که اگر درست معرفی و حفاظت شود، میتواند هویت فرهنگی کشور را برای جهانیان بازگو کند.»
میراث تاریخی؛ فرصتها و تهدیدها
ثبت آثار تاریخی و ناملموس، گام نخست است. مهمتر از ثبت، توجه به مرمت، معرفی و بهرهبرداری فرهنگی ـ گردشگری است. اگر نتوانیم این آثار را در زندگی امروز مردم جاری کنیم، ثبت آنها تنها روی کاغذ باقی خواهد ماند.
کاشان ظرفیت تبدیل شدن به یک قطب گردشگری بینالمللی را دارد، اما این امر نیازمند نگاه جامع، سرمایهگذاری هوشمند و همراهی جامعه محلی است.
کاشان با ۳۷۰ بنای تاریخی و ۵۲ میراث ناملموس ثبتشده، نهتنها یکی از قطبهای اصلی میراث کشور، بلکه شهری است که ظرفیت جهانیشدن را دارد. شاید زمان آن رسیده که نگاهها فراتر از ثبت ملی، به سوی ثبت جهانی کاشان و معرفی آن بهعنوان الگویی از زیست تاریخی و فرهنگی در دل کویر معطوف شود.
نظر شما