راهی از همزیستی مسالمت‌آمیز تا تمدن نوین اسلامی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از ایلام، هفته وحدت، فرصتی است تا امت اسلامی بار دیگر به آموزه‌های پیامبر اکرم(ص) و سیره اهل‌بیت(ع) بازگردند و معنای حقیقی برادری دینی را تجربه کنند. این هفته یادآور تدبیر امام خمینی(ره) است که اختلاف تاریخی میان شیعه و سنی در تاریخ ولادت پیامبر اکرم(ص) را به فرصتی برای همبستگی تبدیل کرد. 

نام‌گذاری ۱۲ تا ۱۷ ربیع‌الاول به عنوان هفته وحدت، یک ابتکار صرفاً نمادین نبود؛ بلکه راهبردی کلان برای مقابله با سیاست‌های تفرقه‌افکنانه استعمار و دشمنان اسلام بود.

اسلام از آغاز، دینی برای همه بشریت معرفی شد. قرآن کریم مسلمانان را به وحدت فرا می‌خواند: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا» (آل‌عمران/۱۰۳). این آیه نه‌تنها خطاب به مسلمانان نخستین بود، بلکه پیام جاودانه‌ای برای همه نسل‌هاست.

امروز در دنیایی که اسلام‌هراسی، افراط‌گرایی و نزاع‌های قومی و مذهبی به دست قدرت‌های استکباری دامن زده می‌شود، اهمیت هفته وحدت بیش از هر زمان دیگری آشکار شده است. وحدت، نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت برای بقا و پیشرفت جهان اسلام است.

مراتب وحدت در کلام رهبر انقلاب

رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانات ۲۴ آبان ۱۳۹۸ مراتب اتحاد دنیای اسلام را چنین تبیین کردند: «اتّحاد دنیای اسلام مراتبی دارد؛ پایین‌ترین مرتبه‌اش این است که جوامع اسلامی، کشورهای اسلامی، دولتهای اسلامی، اقوام اسلامی، مذاهب اسلامی، علیه هم دست به تعرّض نزنند، با هم معارضه نکنند، به یکدیگر ضربه نزنند؛ این قدم اوّل است.
 بالاتر از این، این است که دنیای اسلام علاوه بر اینکه به یکدیگر ضربه نمیزنند، در مقابل دشمن مشترک هم دست به دست هم بدهند، اتّحاد واقعی و کافی داشته باشند، از یکدیگر دفاع کنند.
 از این بالاتر هم این است که کشورهای اسلامی،‌ ملّتهای اسلامی هم‌افزایی کنند. کشورهای اسلامی از لحاظ علمی، ثروت، امنیّت و قدرت سیاسی در یک سطح نیستند، می‌توانند به یکدیگر کمک کنند.
 مرحله‌ی بالاتر هم این است که همه‌ی دنیای اسلام متّحد بشوند در جهت رسیدن به تمدّن نوین اسلامی. این چیزی است که جمهوری اسلامی هدف غایی قرار داده است.»

این سخنان، نقشه راه امت اسلامی را ترسیم می‌کند؛ مسیری که از پرهیز از نزاع‌های داخلی آغاز می‌شود و تا هم‌افزایی علمی، اقتصادی و سیاسی و نهایتاً تحقق تمدن نوین اسلامی امتداد می‌یابد.

وحدت در بستر تاریخ و معاصر

وحدت، همواره یکی از ارکان بقای امت اسلامی بوده است. در صدر اسلام، پیامبر(ص) توانست میان قبایل اوس و خزرج در مدینه که سال‌ها با هم دشمن بودند، پیمان برادری ببندد و جامعه‌ای متحد بسازد. در تاریخ معاصر نیز هر زمان مسلمانان به وحدت نزدیک شده‌اند، دستاوردهای بزرگی نصیبشان شده است؛ نمونه روشن آن مقاومت مردم فلسطین و شکل‌گیری محور مقاومت در منطقه است.

در ایران، هفته وحدت همواره به فرصتی برای نمایش همدلی شیعه و سنی بدل شده است. استان‌هایی مانند سیستان‌وبلوچستان، کردستان و گلستان شاهد برگزاری مراسم‌های مشترک شیعه و سنی هستند که جلوه‌ای از برادری اسلامی را به نمایش می‌گذارند.

حجت‌الاسلام امینی امام جمعه مهران در گفت‌وگو با خبرنگار شبستان گفت: حجت‌الاسلام امینی، امروز بیش از هر زمان دیگری، مسلمانان به وحدت نیاز دارند. دشمنان اسلام، چه صهیونیسم جهانی و چه استکبار، از کوچک‌ترین اختلاف میان مذاهب سوءاستفاده می‌کنند. هفته وحدت یک پیام روشن دارد: مسلمانان، برادر یکدیگرند. همان‌طور که رهبر انقلاب فرمودند، حداقل مرتبه وحدت این است که به یکدیگر ضربه نزنیم و در گام‌های بالاتر، دست در دست هم در برابر دشمنان مشترک بایستیم.

وی افزود: تجربه جنگ تحمیلی برای ما درس بزرگی بود؛ در همان روزها، برادران اهل سنت استان‌های مرزی در کنار برادران شیعه ایستادند و از خاک میهن دفاع کردند. این وحدت عملی بود، نه صرفاً شعاری. امروز هم اگر بخواهیم در برابر جنگ نرم و تهاجم فرهنگی دشمن موفق باشیم، نیازمند همان همدلی هستیم. وحدت، نه تنها برای بقا بلکه برای پیشرفت علمی، اقتصادی و سیاسی امت اسلامی یک اصل حیاتی است.

حجت‌الاسلام محمدباقر هاشمی، مسئول نهاد رهبری دانشگاه علوم پزشکی ایلام در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در ایلام گفت: وحدت فقط در سطح سیاسی یا مذهبی معنا ندارد. در دنیای امروز، علم و فناوری نقش تعیین‌کننده‌ای در قدرت کشورها دارد. دانشگاه‌ها می‌توانند بستر همکاری مشترک میان دانشجویان شیعه و سنی باشند. اگر جوانان ما یاد بگیرند که اختلاف مذهبی نباید مانع همکاری علمی شود، زمینه برای هم‌افزایی علمی که رهبر انقلاب به آن اشاره کردند، فراهم خواهد شد.

وی افزود: ما در دانشگاه علوم پزشکی ایلام شاهد هستیم که دانشجویان اهل سنت و شیعه در کنار هم فعالیت‌های پژوهشی انجام می‌دهند، کارهای جهادی می‌کنند و در اردوهای جهادی به مردم مناطق محروم خدمات می‌رسانند. این تجربه‌های کوچک، پایه‌های بزرگی برای تمدن نوین اسلامی است.

مسئول نهاد رهبری دانشگاه علوم پزشکی ایلام گفت: وقتی یک دانشجوی سنی و یک دانشجوی شیعه با هم مقاله علمی منتشر می‌کنند یا در یک تیم درمانی کنار هم به بیماران خدمت می‌دهند، این همان وحدت عملی است که باید تقویت شود. اگر این فرهنگ در سطح جهان اسلام گسترش یابد، بی‌تردید امت اسلامی می‌تواند از عقب‌ماندگی‌های تحمیلی استعمار عبور کند.

فاطمه رستگار، مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ایلام به خبرنگار ما گفت: ما باید از دوران کودکی ارزش‌های وحدت را آموزش دهیم. وقتی کودکان یاد بگیرند که هم‌کلاسی سنی یا شیعه‌شان فرقی با هم ندارد، در آینده شهروندانی می‌شوند که به جای اختلاف، بر همکاری تأکید دارند.

وی افزود: در کانون پرورش فکری تلاش می‌کنیم با برگزاری جشنواره‌ها و برنامه‌های مشترک، فرهنگ همدلی و برادری را در ذهن بچه‌ها نهادینه کنیم. مثلاً در برنامه‌های قصه‌گویی، از داستان‌هایی با محوریت برادری و همکاری استفاده می‌کنیم تا کودکان از همان ابتدا بیاموزند که اسلام دین رحمت و محبت است.

مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان ایلام گفت: از سوی دیگر، ما در کانون برنامه‌هایی داریم که بچه‌ها را با فرهنگ اسلامی ملت‌های دیگر آشنا می‌کند. وقتی کودک بفهمد که برادر مسلمانش در پاکستان یا اندونزی همان خدایی را می‌پرستد که او می‌پرستد، نگاهش جهانی‌تر می‌شود. اگر این آموزش‌ها به‌صورت پیوسته ادامه یابد، نسل آینده به جای آنکه اسیر تفرقه شود، پرچمدار وحدت خواهد بود.

نقش رسانه‌ها در ترویج وحدت

امروز رسانه‌ها خط مقدم جهاد تبیین هستند. دشمنان اسلام با ابزار رسانه‌ای، تصویری خشونت‌آمیز از اسلام ارائه می‌دهند و با پمپاژ اخبار تفرقه‌انگیز، تلاش می‌کنند جوامع اسلامی را علیه هم بشورانند. در مقابل، رسانه‌های داخلی و اسلامی وظیفه دارند پیام هفته وحدت را به گوش همه مسلمانان و حتی غیرمسلمانان برسانند. خبرگزاری‌ها، مطبوعات، صداوسیما و فضای مجازی می‌توانند با روایت درست و انتشار الگوهای همبستگی، نقشی کلیدی در تقویت وحدت ایفا کنند.

چالش‌ها و موانع وحدت

با وجود تأکید اسلام بر برادری، موانع متعددی بر سر راه وحدت وجود دارد:

۱. توطئه‌های دشمنان خارجی که همواره با سیاست «تفرقه بینداز و حکومت کن» عمل کرده‌اند.

۲. تعصبات جاهلانه داخلی که مانع گفت‌وگوی سازنده میان مذاهب می‌شود.

۳. ضعف در آگاهی عمومی که زمینه‌ساز پذیرش تبلیغات منفی است.

هفته وحدت، تنها یک مناسبت تقویمی نیست، بلکه یادآوری رسالت بزرگ امت اسلامی است. اگر مسلمانان بتوانند از مرز اختلافات عبور کنند و به سوی هم‌افزایی علمی، اقتصادی و سیاسی حرکت کنند، بی‌تردید تحقق تمدن نوین اسلامی ـ آن‌گونه که رهبر معظم انقلاب تبیین فرمودند ـ دست‌یافتنی خواهد بود.

امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند درک این حقیقت هستیم که رمز عزت و اقتدار مسلمانان در اتحاد آنان نهفته است؛ اتحادی که از ساده‌ترین سطح یعنی پرهیز از نزاع آغاز می‌شود و به عالی‌ترین سطح یعنی تحقق تمدن اسلامی می‌انجامد.