به گزارش گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، نهم ربیع الاول که با آغاز امامت حضرت مهدی(عج) رنگ و لعابی آسمانی یافته است، یکی از مهمترین اتفاقات جهان تشیع است که علاوه بر جامعه شیعی جهان را به سوی زندگی بهتر سوق می دهد. بشارت به ظهور منجی در کتب آسمانی پیروان ادیان ابراهیمی آمده است و پیامیرخاتم(ص) به صراحت منجی و موعود بشر را از نسل خود اعلام کرده است. اهل بیت(ع) نیز در روایات بسیاری به بیان ویژگی های دوازدهمین پیشوای شیعیان پرداخته اند. امام رضا(ع) در مواضع مختلف و به مناسبتهای گوناگون شیعیان را به وجود مهدی موعود بشارت داده و از قائم آل محمد(ص) برای آینده جهانی بهتر سخنت گفته اند.
امامشناسی، ستون خیمه اعتقاد
در گستره معارف شیعی، شناخت امام نه تنها یک ضرورت اعتقادی، بلکه ستون خیمه هدایت معنوی جامعه اسلامی است. امام رضا(ع) در عصر خود، با وجود فشارهای سیاسی عباسیان و محدودیتهای شدید در بیان آزاد معارف، آنچنان ژرف به موضوع امامشناسی و ظهور مهدوی پرداختند که سخنانشان همچنان بهمنزله چراغ راه منتظران امروز باقی مانده است.
فراتر از عقل: وصف امام در کلام امام رضا(ع)
امام رضا(ع) در حدیثی معروف، میفرمایند که امام «همچون خورشید جهانتاب» است که بر همه چیز میتابد، حتی اگر در پس ابرها باشد. در این تشبیه، امام دارای جایگاهی فراتر از دسترس عقل عادی معرفی میشود؛ کسی که نه تنها واسطه فیض الهی، بلکه ضامن بقای نظام هستی است. به تعبیر رضوی، شناخت امام نیازمند همزمانی «ایمان» و «برهان» است و عقل تنها در پرتو نور وحی میتواند به حقیقت مقام او برسد.
پیوندهای سیره امام رضا(ع) با امام مهدی(عج)
میان زندگی و مشی فکری امام رضا(ع) و امام مهدی(عج) دو اشتراک مهم برجسته است:
۱. اقامه برهان: هر دو در شرایطی ظهور و حضور دارند که نیاز به استدلال عقلی و نقلی برای دفاع از حقانیت امامت بسیار پررنگ است.
۲. رأفت و رحمت: امام رضا(ع) همچون امام مهدی(عج) مظهر مهربانی خداوند بر خلق بوده و این صفت را عام و بیمرز اعمال میکردند.
این اشتراکها نه تنها بهصورت صفات فردی بلکه در سطح مأموریت الهی قابل مشاهدهاند؛ مأموریتی که بر محور هدایت تمام بشریت میچرخد.
دعای امام رضا(ع) برای امام زمان(عج)
یکی از جلوههای محبت و پیوند معنوی امام هشتم با امام دوازدهم، دعای ویژه ایشان برای سلامتی و تعجیل فرج حضرت است. در منابع روایی آمدهاست که امام رضا(ع) بارها و در جمعهای مختلف، این دعا را با لحنی عمیق ایراد میفرمودند. در این دعا، محورهایی همچون «حفظ امام از هر گونه بلای جسمی و روحی»، «توفیق به اجرای مأموریت الهی» و «تعجیل در گشایش امر» به چشم میخورد.
راز غیبت: علل و حکمتها
امام رضا(ع) به پرسش اصحاب درباره علت غیبت ولی عصر(عج)، پاسخی همزمان عقلانی و ایمانی دادند. ایشان علل غیبت را در «آزمایش ایمان مردم»، «حفظ جان حجت الهی از خطر نابودی» و «مهیا شدن شرایط جهانی» دانستند. تعبیر زیبای امام، این است که «راز غیبت آشکار نمیشود مگر پس از ظهور»، یعنی بسیاری از ابعاد این حکمت را تنها با تحقق وعده الهی میتوان دریافت.
سیمای امام موعود در بیانات رضوی
تصویری که امام رضا(ع) از مهدی موعود ارائه میکنند، تصویری جامع است: رهبری حکیم، شجاع، عادل، و آگاه به همه شئون عالم؛ کسی که مرهمبخش زخمهای کهنه بشریت است. به تصریح بیانات رضوی، مهدی(عج) نه فقط مقتدای مسلمانان که راهبر کاروان انسانیت است. این نگاه جهانی، از ویژگیهای متمایز اندیشه رضوی در مبحث مهدویت محسوب میشود.
لحظه ظهور: تغییر معادلات عالم
امام رضا(ع) لحظه ظهور را «طلوع خورشید بعد از طولانیترین شب بشر» توصیف میکنند. در این لحظه، حق از باطل جدا میشود و عدالت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بر جهان سایه میافکند. بر اساس روایات رضوی، این ظهور نه با روندی آرام، بلکه با تحولی شگرف و نظاممند همراه خواهد بود و تمام ساختارهای ظالمانه فرو خواهند ریخت.
مسئولیتهای منتظران: از صبر تا زمینهسازی
امام رضا(ع) انتظار را صرفاً حالتی منفعلانه نمیدانند، بلکه آن را یک برنامه فعال زندگی معرفی میکنند. برخی از مهمترین وظایف منتظران از نگاه ایشان عبارتاند از:
- تقویت ایمان و معرفت به امام
- اصلاح فردی و اجتماعی برای زمینهسازی ظهور
- برقراری عدالت در حد توان در جامعه
این نگاه، انتظار را به کنشی اجتماعی و اخلاقی بدل میکند که هر روز باید با اقدام عملی همراه باشد.
فضیلت انتظار و چشمانداز فرج
از دید امام رضا(ع)، انتظار فرج نه تنها اجر معنوی عظیمی دارد، بلکه نیروی محرک برای پایداری در مسیر حق است. در کلام ایشان آمده است که «بهترین عمل شیعیان ما، انتظار فرج با صبر و یقین است». این سخن، انتظاری را ترسیم میکند که با امید به آینده روشن، نقش پیشران تحولات اخلاقی و اعتقادی جامعه ایفا میکند.
نقشه راه مهدوی بر اساس اندیشه امام هشتم(ع)
پیکره گفتار امام رضا(ع) درباره ظهور امام مهدی(عج) یک منظومه فکری هماهنگ است؛ منظومهای که از یک سو، امام را بهمثابه حقیقتی فراتر از ادراک عقل محدود معرفی میکند و از سوی دیگر، وظایف عینی و روزمره منتظران را تبیین میکند. در این منظر، شناخت، محبت، دعا، و عمل، چهار ستون اصلی انتظار مهدویاند.
امروز، بازخوانی این میراث معنوی نه فقط یک عمل عبادی، بلکه یک راهبرد تمدنی است؛ راهبردی که به ما میآموزد چگونه در عصر غیبت، با حفظ جهتگیری الهی، در مسیر تحقق عدالت جهانی حرکت کنیم.
منابع:
شیخ صدوق، کمالالدین و تمامالنعمة، باب احادیث غیبت، روایات امام رضا(ع) پیرامون امام مهدی(عج).
شیخ طوسی، الغیبة، نقل بیانات امام هشتم در باب حکمت غیبت.
محمدباقر مجلسی، بحارالأنوار، ج ۵۱ و ۵۲، بخشی از مجموعه روایات رضوی درباره مهدویت.
حیاة الامام الرضا(ع)، باقر شریف قرشی، بررسی جایگاه مهدویت در سیره امام هشتم.
مهدی در قرآن و سنت، آیتالله لطفالله صافی گلپایگانی، فصل مربوط به احادیث امام رضا(ع).
پایگاه جامع امام مهدی(عج) – مجموعه احادیث و تحلیلها.
نظر شما